Herhaling hoofdstuk 3

• Natuurkunde / Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo
• Leerjaar 2

Herhaling hoofdstuk 3

Leerdoelen 3.1 ijs, water, waterdamp

• Je kunt de drie fasen benoemen.
  
• Je kunt de drie fasen van water herkennen in de praktijk.
  
• Je kunt uitleggen waarom ijs en andere vaste stoffen een kenmerkende kristalstructuur hebben.
  
• Je kunt verschillende soorten neerslag beschrijven.

Fasen

De fasen van stoffen:

• Vaste stof
• Vloeistof
• Gas

Wat is precies gasfase? 

Kristalstructuur

Soorten neerslag

• Regen, sneeuw en hagel
  
• Dauw: kleine waterdruppeltjes. BV: ochtends grassprieten/bladeren nat van dauw
• Rijp: enorm aantal kleine ijskristallen. BV: Rijp kan boomtakken en grassprieten prachtig wit maken.
• IJzel: koude regen die bevriest wanneer hij de bevroren grond aanraakt. BV: IJslaagje kan ontstaan, is altijd doorzichtig. Kan straten spiegelglad maken.

Leerdoelen 3.2 Temperatuur

• Je kunt de onderdelen van een vloeistofthermometer benoemen.
  
• Je kunt uitleggen hoe een vloeistofthermometer werkt.
  
• Je kunt uitleggen wat het meetbereik van een thermometer is.
  
• Je kunt een thermometer voorzien van een schaalverdeling in graden Celsius door gebruik te maken van het smeltpunt van ijs en het kookpunt van water.
  

Thermometer

Temperatuur meten doe je met een thermometer

Vloeistofthemometer

Vloeistofthermometer: bekend soort thermometer, die bestaat uit:

• Reservoir (zit vaak alcohol in)
  
• Stijgbuis
• Schaalverdeling: langs de stijgbuis aangebracht
  

Let bij het aflezen goed op hoeveel elk streepje waard is!

Oventhermometer

• Wijzer die langs schaalverdeling van °C loopt
  

Koortsthermometer

• Elektronisch: temperatuur in cijfers.
  

Celciusschaal

• Het smeltpunt van ijs = 0°C
  
• Het kookpunt van water       = 100°C

• Let op: eenheid van temperatuur is °C

Leerdoelen 3.3 veranderen van fase

• Je kunt de zes fase-overgangen van stoffen beschrijven.
  
• Je kunt beschrijven hoe de fase-overgangen van water een belangrijke rol spelen bij allerlei weersverschijnselen.

Hoe noemen we het als ijs naar vloeibaar water gaat?

Smelten  

Dit noemen we een fase-overgang: water gaat van de ene (vaste) fase naar de andere (vloeibare) fase.

Fase-overgang: als stoffen van de ene naar de andere fase gaat.

• Smelten: een vaste stof wordt een vloeistof.
• Verdampen: een vloeistof wordt een gas.
• Condenseren: een gas wordt een vloeistof.
• Bevriezen: een vloeistof wordt een vaste stof.
• Rijpen: een gas wordt een vaste stof.
• Vervluchtigen: een vaste stof wordt een gas.

Fase-overgangen

leerdoelen 3.4 Kookpunt en smeltpunt

• Je kunt beschrijven wat er gebeurt als water kookt.
  
• Je kunt uitleggen wat het kookpunt en smeltpunt (vriespunt/stolpunt) van een stof zijn.
  
• Je kunt uitleggen waarom het kookpunt en smeltpunt stofeigenschappen zijn.
  
• Je kunt uitleggen hoe je het vriespunt of smeltpunt van water kunt verlagen.

Het kookpunt

• Koken: wanneer het water niet alleen verdampt aan het water oppervlak, maar ook overal IN de vloeistof. (je ziet gasbellen)
  
• Kookpunt: de temperatuur waarbij een vloeistof begint te koken. 
• Kookpunt van water: 100°C
• Tijdens het koken van water blijft de temperatuur 100°C
  

Smeltpunt/ vriespunt

• Het smeltpunt/vriespunt van water is 0°C

• Vb. in vriezer doen
  
• Vb. uit vriezer halen
  

• Tijdens het vriezen/smelten van water blijft de temperatuur 0°C
  

Elke stof heeft zijn EIGEN smeltpunt en kookpunt

Kookpunt en smeltpunt zijn belangrijke stofeigenschappen

Vriespunt verlagen

• Je kunt het vriespunt verlagen door er een geschikte stof aan het water toe te voegen.
  
• Vb. koelwater van automotor met antivries
  
• Vb. zout voor om wegen te ontdoen van ijs en sneeuw. (-8°C)