V4 - §2: Landschappen - H3

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Vandaag

• §2 Landschappen in       Zuid-Amerika
• Plaattektoniek
• De actieve plaatgrens en   de passieve plaatgrens
• Bodemschatten

00:15

Er zijn twee soorten aardkorstplaten. Welke?

00:23

Wat gebeurt er bij divergente breuken?

1. Hier bewegen platen naar elkaar toe.
2. Hier bewegen platen langs elkaar.
3. Hier bewegen platen uit elkaar.
4. Hier bewegen platen onder elkaar.

00:39

Hoe noem je het 'duiken'
van een oceanische plaat
onder een continentale plaat?

00:58

Welk natuurverschijnsel ontstaat bij transforme breuken?

1. Orkanen
2. Vulkanisme
3. Gebergtevorming
4. Aardbeving

Plaattektoniek

Drie tektonische plaatbewegingen:

1. Convergent

2. Divergent

3. Transform

Plaattektoniek

Bij convergente platen kan er subductie ontstaan (oceanische korst duikt onder continentale korst).

West: actieve continentrand

Oost: passieve continentrand

Welke natuurverschijnselen kunnen er bij subductie ontstaan?

Subductie

Zorgt voor…

• Aardbevingen
  
• Actief vulkanisme
  (stollingsgesteente andesiet aanwezig) 
• Gebergtevorming
  (Andes) 

Voorlandbekken

Bij subductie ontstaat een voorlandbekken 

(ten oosten van het gebergte in Z-A):

wegduikende plaat trekt continent naar 

zich toe + gebergte zorgt voor veel 

gewicht op de plaat > berg + omringende 

land zakt in mantel > bekken ontstaat 

> sedimentatie in bekken.

De Andes is een bekend gebergte. In welk land ligt de Andes niet?

1. Argentinië
2. Chili
3. Paraguay
4. Peru

De Andes

De Andes bestaat uit meerdere bergketens (Cordilleras). Kenmerk = reliëf.

Hiertussen ligt hoogvlakte of hoogland (Altiplano). 

Kenmerk = weinig reliëf.

BRON 10

Oost: passieve continentrand

Aan de oostkant treden weinig of geen tektonische verschijnselen op.

Ten oosten van het Andes vinden we schilden (kern van een continent, waar de oudste gesteenten voor komen).

Schilden

Schilden bestaan vaak uit metamorfe gesteenten (ontstaan onder extreem hoge hitte en druk) en intrusieve gesteenten (stollend magma in de aardkorst). Dit zijn gesteenten die diep in de aardkorst ontstaan. 

De gesteenten waaruit de schilden bestaan worden alleen diep in de aardkorst gevormd. Hoe komt het dat wij deze schilden toch aan de oppervlakte vinden?

Bodemschatten

• In Andes + hooglanden: ertsen                                                      (ijzer, koper, tin, zilver, goud).  
• In de tropen: bauxiet (mineraal                                                       voor aluminium). 
• Voormalige zoutmeren: lithium                                                           (wordt gebruikt in accu’s). 

Ontstaan ertsen

Opstijgend magma uit de mantel                                                        bevat metalen: ieder metaal stolt                                                                bij een andere temperatuur >                                                                    gestolde materialen van een soort                                                              hopen zich op > ertsaders ontstaan. 

Huiswerk voor volgende les:

Lezen: paragraaf 3.2 

Maken: opdr. 1, 2, 4 & 5 (blz. 49)

Wat heb je (het best) onthouden van deze les?