ethiek ethische theorieen +kritieken

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Deze les

Voor deze les heb je als het goed is huiswerk gemaakt. Op de volgende 2 sheets bespreek ik opdracht 21 en 22. Doe je oortjes even in :)

Daarna heb ik kort een aantal vragen om te testen of je het Utilisme en de plichtethiek hebt begrepen. 
Tot slot behandel ik de religieuze/godsdienstige ethiek en de kritieken op de 3 ethische theorieën. 

vraag 21

Vraag 21 ging over een bericht in Nederlandse kranten dat rijke New Yorkers voor zo’n 100 euro per uur een gehandicapte kunnen inhuren, zodat ze niet in de rij hoeven te staan bij de attracties van Disney World. Klik voor het antwoord op deze vraag op het icoontje 

a. Ga na of de bovenstaande tactiek door de plichtsethiek zou worden goed-
     of afgekeurd

b. Wat zou de utilistische visie zijn op deze tactiek?  

Wanneer je kijkt naar wat de meeste mensen gelukkig maakt, dan volg je

1. het utilisme
2. de plichtsethiek

Welke vraag moet je jezelf stellen bij plichtsethiek?

vraag 22

Een vrouw bestelt een hamburger en een zoete thee en krijgt in plaats daarvan een zak met geld. Ze geeft het terug, want 'Jehova ziet alles'.

a. Handelde deze vrouw vanuit de plichtsethiek? Waarom wel/niet?

b. Stel, jij krijgt per ongeluk een zak geld in plaats van een hamburger. Je
    vraagt of het moreel juist is het geld te houden of niet. Wat zou je volgens
    de plichtethiek moeten doen?

c. Wat zou je volgens het utilisme moeten doen?

Kritiek op het Utilisme

• Mag je alles doen om een doel te bereiken waar de 
  

      meeste mensen gelukkig van worden? Ook al moet je daar een
      minderheid voor benadelen?

       --> En hoever kun je dan gaan? Waar ligt de grens? 

• is het wel mogelijk om in cijfers aan te geven hoeveel geluk een handeling oplevert?
  --> Is het ene soort geluk te vergelijken met het andere?
         Geldt dit dan ook voor iedereen?

Kritiek op de plichtsethiek

• Er wordt te weinig rekening gehouden met emotie
   --> mensen denken niet altijd rationeel (leugentje om bestwil --> zie voorbeeld op slide
          hierna) 
• Wanneer de juiste intenties verkeerd uitpakken:  nog steeds ethisch juist bezig? 

       --> als je van tevoren weet dat je intentie goed is, maar de
               gevolgen niet?
      --> als je weet dat de gevolgen juist zijn, maar die kun je alleen bereiken 
             door eerst ethisch onjuist te handelen; is dit dan onjuist omdat de intentie niet oke
             was? 

Een leugentje om bestwil

Je oma heeft niet al te veel hobby's meer en legt heel haar ziel en zaligheid in het breien. Ze breidt voor je verjaardag een werkelijk spuuglelijke trui. Nadat je het kriebelding met veel weerzin aantrekt, vraagt je oma met trots in haar stem wat je van de trui vindt.  
Vertel je haar dan de waarheid of een leugentje om bestwil?

godsdienstige ethiek

Mensen met een godsdienstige levensbeschouwing gaan ervan uit dat
God(en) voor hen bepaald heeft wat het juiste handelen is en dat Gods wil te lezen valt in de Heilige Boeken. 

Natuurlijk valt er in de Boeken niet voor elke huidige situatie af te leiden hoe je er als gelovige op moet reageren; toch kun je door te vergelijken wel op leefregels uitkomen

Godsdienstige ethiek

“Als u nu met Christus uit de dood bent opgewekt, streef dan naar wat boven is, waar Christus zit aan de rechterhand van God. Richt u op wat boven is, niet op wat op aarde is. [....] 
 Laat dus wat aards in u is afsterven: ontucht, zedeloosheid, hartstocht, lage begeerten en ook hebzucht – hebzucht is afgoderij –, want om deze dingen treft Gods toorn degenen die hem ongehoorzaam zijn”  (Kolossenzen 3:1-6) 

Alcohol is haram

“O, jullie die geloven, khamr (=wijn), kansspel, afgoden en toverpijlen, zijn slechts een onreinheid die tot de daden van de Satan behoort, vermijd ze opdat jullie zullen slagen. De Satan wil slechts vijandschap en haat middels khamr en kansspel tussen jullie doe ontstaan, en hij wil jullie weren van het gedenken van Allah en van het gebed, zullen jullie dan ophouden?!” (Soerat al-Maa’ida, verzen 90-91)

Kritiek op de godsdienstige ethiek

Sanctioneren van moraalsystemen (sanctioneren = heilig maken)
- godsdienstige levensbeschouwingen hebben weleens de neiging om te sanctioneren; je maakt iets Gods wil 

-'God heeft het zelf zo gewild' --> wanneer je je dus niet aan die moraal houdt, ben je 'zondig' 
-denk aan: homoseksualiteit, abortus, vaccineren, seks v. huwelijk, het
                        dragen van broeken (vrouwen), drinken&roken, tatoeëren 

Genesis 2: 21- 23

1. Toen deed de HEERE God een diepen slaap op Adam vallen, en hij sliep; en Hij nam een van zijn ribben, en sloot derzelver plaats toe met vlees.

22 En de HEERE God bouwde de ribbe, die Hij van Adam genomen had, tot een vrouw, en Hij bracht haar tot Adam. 23 Toen zeide Adam: Deze is ditmaal been van mijn benen, en vlees van mijn vlees! Men zal haar Manninne heten, omdat zij uit den man genomen is.

Wat zou het gevolg zijn van de sanctionering van genesis 2?

Tora 

Wanneer een man slaapt met een man, zoals een man slaapt met een vrouw, dan doen ze iets afschuwelijks.” Het boek Wajikra (Leviticus) wint er geen doekjes om: ‘gedood moeten ze worden, hun bloedschuld rust op henzelf’.

Wanneer je de Tora letterlijk als het woord van God beschouwt, blijkt uit deze passage dus dat homoseksualiteit afschuwelijk is. 

Ethisch stappenplan (p 19)

Voor je schoolexamen moet je zelfstandig een ethisch stappenplan kunnen uitvoeren. Je vindt dit stappenplan op pagina 19 van je boekje. Ik licht op sommige van de volgende sheets het ethisch stappenplan even kort toe. 

ethisch stappenplan

Stap 1
Hier leg je uit wat de situatie is. Geef een situatieschets vanuit een (kranten)artikel of aan de hand van een praktijkvoorbeeld. Je beschrijft hoe de situatie is en wie ermee te maken hebben. Je schrijft als het ware een inleiding bij een tekst. Omschrijf de wie, wat, waar, wanneer en hoe. 

       ethisch stappenplan

Stap 2
Op welke manieren kun je naar de situatie kijken (juridisch, maatschappelijk, economisch, etc)? Hoe worden er antwoorden gegeven vanuit deze optieken op de vraag wat er moet gebeuren? Je legt dus uit vanuit welke optieken er gekeken kan worden naar dit verhaal, of welke optieken er in het verhaal al ingenomen worden. Er worden vaak ook feiten gegeven (denk bijvoorbeeld aan wetgeving vanuit de juridische optiek). Je beschrijft per optiek de feiten die zij aandragen in deze situatie.  

Ethisch stappenplan

Stap 3 Welke waardenconflicten spelen er?  

Waar gaat het mis in dit verhaal? Wie botsen er met elkaar en waarom? Noem alle betrokken partijen. Welke waarden hebben zij; wat willen ze bereiken? Welke normen hanteren ze om die waarden te bereiken? Je onderzoekt waar de verschillende waarden met elkaar botsen: waarom kan niet iedereen zijn uiteindelijke doel bereiken? Waar schuurt het en waarom? Je beschrijft de waarden die per optiek een rol spelen. 

ethisch stappenplan

Stap 4 Wat is het ethische dilemma?  

Nu je weet welke waarden botsen en waarom het schuurt, kun je duidelijk omschrijven wat het ethische dilemma is in deze situatie. Omschrijf het ethische dilemma in één duidelijke zin:

''Is het goed/juist wanneer........"

ethisch stappenplan

Stap 5 Werk het ethisch dilemma uit volgens de 3 ethieken

1. Utilisme: Stel vast welke mensen voor- en nadelen kunnen ondervinden van de beslissing die genomen wordt. Maak een balans

2. Plichtethiek:Zou je willen dat alle verstandige mensen op deze wereld hetzelfde zouden handelen? Waarom wel/niet? Is het een menswaardige beslissing geweest?  

3. Godsdienste ethiek: Wat staat er in de Tora, Bijbel, Koran of ander betreffende heilig boek over het onderwerp dat bij dit dilemma past? Geef ook citaten waaruit dit blijkt.  
-deze is het moeilijkst; probeer bv te googelen wat 'de kerk' en 'moslims' ervan vinden

ethisch stappenplan

Stap 6 Welk ethisch standpunt neem jij zelf in?  

Leg duidelijk uit met welk ethisch standpunt jij het eens bent.

 

Opdracht

Maak een ethisch stappenplan bij het krantenbericht in de link op de volgende slide. Je geeft een oordeel of het invoeren van de coronapas volgens het utilisme, de plichtsethiek en de godsdienstige ethiek een juiste handeling is. 

Deze opdracht is huiswerk voor de volgende les! Je mag samenwerken. 

www.ad.nl