Gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Leg uit waarom in de verte staren ontpannend is voor je oog?

Wat is het probleem als je bijziend bent?

1. Ooglens is te sterk
2. Ooglens is te zwak

Bijziend

• De ooglens is te sterk
• Voorwerpen dichtbij goed zien
• Negatieve lens nodig
• - brillenglazen

Wat voor lens heb je nodig als je verziend bent?

1. negatief
2. positief

Verziend

• De ooglens is te zwak
• Voorwerpen veraf goed zien
• Positieve lens nodig
• + brillenglazen

Ouderdom

• Ooglens is minder elastisch
  
• Verziende ogen
• Dichtbij slecht zien
• Positieve lens nodig
  
• + brillenglazen

Gedrag havo

Wat is GEEN gedrag.

1. Leerling slaapt in de les.
2. Een vleesetende plant vangt een vlieg
3. Hond rolt in het gras.
4. Vogel zit stil op een tak.

1. Wat is gedrag?

= alle waarneembare activiteiten van mens en dier.

        --> gedragselementen

       --> prikkels

      --> respons

distelvink

2. Gedrag beschrijven.

• Gedragssysteem
  
  
• Gedragsketen
  
  
• Ethogram
  
  
• Protocol
  

Is dit een ethogram
en/of een protocol?

1. Zowel een ethogram als een protocol
2. Ethogram
3. Protocol
4. Geen van beiden

Hoe beschrijft een etholoog gedrag? En wat is dan een juist voorbeeld?

1. objectief
2. subjectief
3. De kat tikt een bolletje wol voor zich uit.
4. De kat is vrolijk aan het spelen met een bolletje wol.

3. Het ontstaan van gedrag.

• erfelijk gedrag --> aangeboren vb. gelaatsuitdrukkingen
  
  
• aangeleerd gedrag --> ervaring vb. eten met mes en vork
  
  
• anatomie
  
  
• fysiologie
  

* prikkels en motivatie.

• Interne prikkels --> normwaarde --> homeostase
  
  
• Externe prikkels --> zintuigen
  
  
• Motivatie = bereidheid om bepaalde gedragssystemen uit te 
                            voeren.
  
  
• Periodieke invloeden zoals daglengte en temperatuur
  

Zintuigen en hersenen selecteren de belangrijkste externe prikkels zodat de best aangepaste respons volgt. Waarom is dit belangrijk?

Een prikkel die steeds weer hetzelfde gedrag oproept het een ... ?

1. Inprenting
2. Sleutelprikkel
3. Supranormale prikkel
4. Inwendige prikkel

Welk soort prikkels stonden afgebeeld op de vorige dia?

1. Sleutelprikkels
2. Supranormale prikkels
3. Sleutelprikkels en supranormale prikkels

4. Aangepast gedrag.

AANGEBOREN GEDRAG

LEERPROCESSEN

--> soortspecifiek

manieren van leren

Leerprocessen

• Gewenning
• Trial and error --> proefondervindelijk leren
• Inprenting (gevoelige periode)
• Imitatie
• Conditioneren
  

Wat is gewenning?

1. Leren dat je altijd moet reageren.
2. Leren dat reageren niet altijd nodig is.
3. Leren dat reactie noodzakelijk is.
4. Leren in korte gevoelige periode.

Een jonge beer probeert voor het eerst zalm te vangen. Welk leerproces is dit?

1. Trial and error
2. Operante conditionering
3. Imitatie
4. Inprenting

Na het horen van een knal gooit je kamergenoot een prop tegen je hoofd. Na een tijd duik je vanzelf weg bij het horen van de knal. Welk leerproces is dit?

1. Operante conditionering
2. Klassieke conditionering
3. Gewenning
4. Inzicht

Leg uit wat het verschil is tussen klassiek conditioneren en operant conditioneren?

Conditionering

• Operante conditionering -->  leren door straffen en belonen waardoor de frequentie van een gedrag verandert. 
• Klassieke conditionering --> aanleren van een nieuw gedrag                                op een bepaalde prikkel
  
            

                                         Pavlov

0

Wat is geen voorbeeld van sociaal gedrag?

1. vlooien bij apen
2. mens laat hond uit
3. katten vechten met elkaar
4. twee eenden baltsen

5. Sociaal gedrag

• = gedrag van soortgenoten ten opzichte van elkaar.
  
  
• Handelingen = signalen.
  

Vormen van sociaal gedrag

• Voortplantingsgedrag
• Territoriumgedrag
• Imponeergedrag
• Conflictgedrag
• Rangorde
• Rolpatronen
• Groepsgedrag

Territorium - Territoriumgedrag
Wat is NIET waar?

1. Een territorium is een eigen leefgebied
2. De grenzen van een territorium worden afgebakend
3. Vooral vrouwtjes bewaken het territorium
4. Het territorium wordt verdedigd door te dreigen en evt. te vechten is territoriumgedrag

Twee katers die hevig naar elkaar dreigen, gaan plotseling beide hun vacht schoonlikken.

Hoe heet het gedrag dat de katten dan vertonen?

1. imponeergedrag
2. overspronggedrag
3. omgericht gedrag
4. ambivalent gedrag

Dit is een voorbeeld van..

1. dreiggedrag
2. overspronggedrag
3. baltsgedrag
4. omgericht gedrag

* Territoriumgedrag en conflictgedrag.

• Territorium --> voedsel en ruimte om nakomelingen groot te
    brengen.
• Conflictgedrag
• --> Oversprong gedrag
• --> Omgericht gedrag
• --> Ambivalent gedrag

0

In het filmpje zag je een voorbeeld van baltsgedrag. Wat is volgens jou het doel van baltsgedrag?

* Rangorde en statenvormende insecten.

• Conflicten voorkomen vb. bavianen
• Dreig- en imponeergedrag
• Verzoeningsgedrag
  
  
• Staten --> taakverdeling