Hoofdstuk 3 - Onderzoek doen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 3

Onderzoek doen

Toetsweek: SE Hoofdstuk 3+4!!!

3.1

1. Je legt uit hoe voedselinfectie en voedselvergiftiging ontstaan

2. Je beschrijft de kenmerken, voortplanting en verspreiding van micro-organismen en virussen

3. Je legt uit hoe je voedselinfectie door micro-organismen en virussen kunt tegengaan

Micro-organismen

- Welke drie groepen zijn er?
- Hoe plant elke groep zicht voort?
- Op welke manieren wordt ons voedsel beschermd tegen micro-organismen?

Bacteriën

- Vermeerderen door deling (ongeslachtelijke voortplanting)

- Kolonie van klonen

- Kunnen sporen vormen onder ongunstige omstandigheden

Schimmel

- Vertering extracellulair

- Bestaan uit lange draden (mycelium)

- Aan uiteinden draden sporen (ongeslachtelijke voortplanting)

- Geslachtelijke voortplanting ook mogelijk

Virus

- Stukjes erfelijk materiaal (DNA/RNA) omgeven door eiwitmantel

- Niet alle levenskenmerken, gastheercel nodig om voort te planten

3.2

4. Je legt de werking uit van verschillende technieken om voedsel te conserveren

5. Je beschrijft hoe een onderzoek verloopt volgens de regels van de natuurwetenschappelijke methode

In welke volgorde doe je natuurwetenschappelijk onderzoek?

Onderzoeksvraag

Hypothese

Materiaal

Methode 

Resultaten

Conclusie

Discussie

Onderzoeksvraag

Materiaal

Methode

Resultaten

Conclusie

Metingen, waarnemingen en tellingen

Lijst van spullen die je nodig hebt

Vraag die je met het onderzoek wilt beantwoorden

Wat je door het onderzoek te weten bent gekomen

De beschrijving hoe je het onderzoek gaat doen

Voedselconservering

Onderzoeksvraag

Hypothese

Methode / werkplan

Resultaten

- Alleen resultaten beschrijven, nog geen conclusies aan verbinden

- Genummerde onderschriften bij grafiek en foto's, verwijs hiernaar in de tekst

- Kies de juiste grafiek om je resultaten te laten zien

- Zorg dat je de assen benoemt en de eenheid erbij zet

Conclusie

• Antwoord op je onderzoeksvraag
• Onderbouwen met beschreven resultaten
• Als het niet in je resultaten staat, mag je het niet bespreken

Discussie

• Was je hypothese juist? Waarom wel of niet
• Wat ging er mis in de proefopzet?
• Heb je ideeën voor je vervolgonderzoek?

3.3

6. Je beschrijft verschillende manieren van membraantransport

7. Je verklaart de veranderingen bij een plantencel in een omgeving met een afwijkende osmotische waarde

8. Je verklaart de veranderingen bij een dierlijke cel die in een omgeving komt met een afwijkende osmotische waarde

9. Je legt uit hoe osmose de houdbaarheid van voedsel kan verlengen

Diffusie

Osmose

• Osmose is diffusie van watermoleculen door een membraan (passief transport)
• Osmose van lage concentratie opgeloste stoffen/osmotische waarde (hoge concentratie water) naar hoge concentratie opgeloste stoffen/osmotische waarde (lage concentratie water)

Plantaardige cellen

• Turgor: inhoud cel drukt celmembraan tegen celwand
• Grensplasmolyse: celwand raakt spanning kwijt, celmembraan laat nog net niet los
• Plasmolyse: celmembraan laat los van celwand

Dierlijke cellen

• Geen celwand
• Celmembraan rekt tot het knapt bij wateropname

Osmotische waarde

• Totale concentratie opgeloste deeltjes in oplossing
• Hypertonisch: oplossing met hoogste osmotische waarde
• Hypotonisch: oplossing met laagste osmotische waarde
• Isotonisch: oplossingen met gelijke osmotische waarde

Endocytose

Exocytose

3.4

10. Je legt uit hoe je met een controle-experiment kunt vaststellen of een onderzoek valide is

11. Je legt het verschil uit tussen experimenteel en beschrijvend onderzoek

12. Je verwerkt de resultaten van een onderzoek tot het juiste type diagram

13. Je legt aan de hand van een voorbeeld uit wat een placebo-effect is en hoe je dat voorkomt

Netflix: 100 Humans

Betrouwbaarheid en validiteit

• Betrouwbaar onderzoek:
  als het onderzoek nog een keer wordt uitgevoerd krijg je hetzelfde resultaat Het is reproduceerbaar.
• Valide onderzoek: Meet je wat je wilt meten? Gebruik je het juiste meetinstrument? Dan bevat je onderzoek minder systematische fouten. 

Placebo-effect

• Bij medicijnenonderzoek
• Positieve werking van nepmedicijn
• Placebo-groep is de controle
• Blind onderzoek: patiënten weten niet dat ze placebo krijgen
• Dubbelblind: artsen weten niet welke patiënten placeno krijgen

Experimenteel onderzoek

Er wordt een hypothese getest door een experiment.

Één variabele wordt veranderd en het effect daarvan wordt gemeten.

Conclusie wordt getrokken uit waarnemingen (resultaten)

 Beschrijvend onderzoek

Verzamelt gegevens door bijvoorbeeld foto's en tekeningen of beschrijvingen.

Hieruit probeer je een algemene regel te vinden

3.5

14. Je legt het verschil uit tussen klassieke en moderne biotechnologie

15. Je legt uit hoe genetische modificatie werkt en benoemt toepassingsgebieden

16. Je geeft een beargumenteerde mening over de risico’s van genetische modificatie en de ethische dilemma’s

Biotechnologie

• Klassiek: gebruiken van micro-organismen bij voedselbereiding
• Modern: DNA van ander organisme toevoegen aan een organisme

Moderne biotechnologie

• Door genetische modificatie krijgt organisme nieuwe eigenschappen
• Gewijzigd DNA heet recombinant-DNA, organisme is transgeen

biologiepagina.nl