3 muziek stijlfiguren

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

3 muziek - 3 december

• Even herhalen 'stijlfiguren'
• huiswerk nakijken - opdracht 1 blz. 44
• instructie nieuwe stijlfiguren
• Aan de slag

Wat is een stijlfiguur?

Een vaste vorm om iets onder woorden te brengen waarmee je de nadruk legt op wat je wilt zeggen.

vier groepen stijlfiguren

groep 1: herhalingen en opsommingen

groep 2: overdrijvingen en nuanceringen

groep 3: tegenstellingen en ontkenningen

groep 4: spot

1. herhalingen en opsommingen

• repetitio -  herhaling
• anafoor - herhaling van hetzelfde woord of dezelfde woordgroep aan het begin van opeenvolgende zinnen of zinsdelen
• tricolon (drieslag) - opsomming in drieën 
• climax - een serie van drie (of meer) tekstelementen waarvan de inhoud steeds sterker wordt
• anticlimax - in een reeks is de laatste stap een tegenvaller

Repetitio (herhaling)

• Repetitio is een opsomming waarbij een woord of delen van woorden steeds herhaald worden
  
• Voorbeelden van repetitio zijn: Drommels, drommels en nog eens drommels. Uur na uur na uur zaten we bij meneer Möring in het lokaal.
  
• Ik ben vandaag zo vrolijk, zo vrolijk, zo vrolijk

Anafoor

Herhaling van hetzelfde woord of dezelfde woordgroep aan het begin van opeenvolgende zinnen of zinsdelen.

Alles om hem heen veranderde. Alles leek beter te worden. Alles behalve hij.

Niemand zag iets, niemand deed iets, niemand wist iets.

tricolon (drieslag): opsommingen in drieën, bestaande uit drie delen. 

Heerlijk, helder, Heineken

Ik wil weg, ik wil naar huis, ik wil naar bed

'Ik kwam, ik zag, ik overwon' (Julius Caesar)

climax: steeds sterker wordende serie

Het was een domper, een teleurstelling, een ramp.

anticlimax:

Hij heeft hij een groot huis, een dik horloge, een dure auto en… een lege bankrekening.

Stijlfiguur in het volgende lied:

0

2.Overdrijvingen en nuanceringen

• Eufemisme
• Hyperbool
• Understatement

Eufemisme

• verzacht de werkelijkheid
• bij nare situaties
• Bijvoorbeeld: Dat is best een grote uitdaging.

Hyperbool

• overdrijving 
• We hebben ons kapot gelachen.
• Ik schaamde me dood.

Understatement

• Afzwakking: je zegt dat iets minder groot, mooi of belangrijk is dan dat het in werkelijkheid is.
• Vaak: ironisch effect
• Vb: Messi kan wel een aardig balletje trappen.                                                                                      

3. tegenstellingen en ontkenningen

• antithese (tegenstelling)
• paradox
• litotes
• retorische vraag
• chiasme (kruisstelling)

paradox

• Ik herhaal het nog maar een keer: dit hoeft niet herhaald te worden
  
• Zeg nooit nooit (en nooit altijd)

• In een vorig leven geloofde ik in reïncarnatie, maar nu helemaal niet meer
  
• Hij zei dat hij zichzelf heel succesvol, goed, knap, en bescheiden vond.
• Schrijven is schrappen.
• Hoe meer ik weet, hoe meer ik weet dat ik niets weet.
• ‘Er is één constante in het leven: dat alles voortdurend verandert.’
• De eersten zullen de laatsten zijn.

litotes

De suggestie van Pim is geen onaardige oplossing.

Ik ben daar niet rouwig om.

tegenstellingen en ontkenningen

chiasme:

Een chiasme is een stijlvorm waarbij twee woorden in een omgekeerde volgorde worden herhaald. 

Die twee woorden kunnen zowel identieke als verwante woorden zijn. 

Een ander woord voor chiasme is ook wel een kruisstelling of chiasma. Het woord komt van de Griekse letter CHI, die wij kennen als de hoofdletter X. Zet een X of een kruis tussen twee regels en je ziet dat de omkeringen met elkaar zijn verbonden.

ABBA

Voorbeelden

• De eersten zullen de laatsten zijn, en de laatsten zullen de eersten zijn.
• Leef je om te werken, of werk je om te leven?
• Dames en heren, jongens en meisjes
• “Doe meer samen. Samen bereik je meer”.

Litotes

Een bijzondere vorm van een understatement is de litotes. Je ontkent het tegenovergestelde. Je zegt: Ze is bepaald niet dom; je bedoelt: Ze is slim. 

 Hij woont in grote luxe kan worden weergegeven met een litotes: Hij woont daar niet onaardig, maar ook met een understatement: Hij woont daar leuk!

Aan de slag!

oefenbladen

Verschil tussen litotes en understatement

Een litotes bevat een ontkenning, vaak met 'niet' aangegeven. Een understatement bevat geen ontkenning. 

Retorische vraag

Hij heeft een glaasje teveel op.

Tegen iemand die niet meer op z'n benen kan staan van de drank:

1. hyperbool
2. understatement
3. eufemisme

Hannelies heeft naar eigen zeggen vannacht geen oog dicht gedaan, maar ik weet zeker dat ik haar een hele tijd heb horen snurken.

1. eufemisme
2. hyperbool
3. understatement

Heel goed gaat het niet met FC Voorwaarts, want de club staat onderaan in de derde klasse.

1. eufemisme
2. hyperbool
3. litotes
4. understatement

De nieuwe directeuren zullen binnenkort wel met een plan komen, waarin ze uit de doeken doen dat ze het bedrijf gaan afslanken.

1. eufemisme
2. hyperbool
3. understatement

Die regisseur heeft met zijn speelfilms ongetwijfeld een paar
stuivers verdiend.

1. hyperbool
2. understatement
3. eufemisme

Schiet eens op, want ik sta op knappen!

1. hyperbool
2. understatement
3. eufemisme

De dierenarts heeft de hond laten inslapen.

1. hyperbool
2. understatement
3. eufemisme

Als je een één voor die toets hebt gekregen, zul je wel een paar
foutjes gemaakt hebben.

1. hyperbool
2. understatement
3. eufemisme

Mijn steenrijke oom heeft een stulpje aan de Rivièra gekocht.

1. hyperbool
2. understatement
3. eufemisme

Herhaling

De mus

Tjilp tjilp – tjilp tjilp tjilp

tjilp tjilp tjilp – tjilp tjilp

tjilp tjilp tjilp tjilp tjilp tjilp

tjilp tjilp tjilp

Tjilp