CvdK: Muziek (H6 & H7)

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

CvdK: Muziek 

(H6 & 7)

Examentopics:

-Kerkmuziek van eenstemmig naar meerstemmig

-Schoonheid als openbaring van het Goddelijke: Getalsverhoudingen

- A Capella zang als meest verhevene in kerkmuziek; Polyfonie (bv. Hildegard von Bingen).

Huiswerk van vorige week:

Lees hoofdstuk 5: pagina 42 - 46 (tot Kunst in de kerk)

Maak vragenblok: 3.4 en/of 3.6

Antwoorden vindt je in It's Learning.

Een dag in een klooster

Gregoriaans

Vast onderdeel van het kloosterleven: 

het gezongen gebed. Alle 150 psalmen uit
de Bijbel worden in 1 week tijd gezongen
volgens vast 'rooster'. 

Vanaf 9e eeuw overal dezelfde melodieën: Gregoriaans (vernoemd naar paus Gregorius) die de gezangen verzamelde en vastlegde.

Kenmerken Gregoriaans

• Eenstemmig, mannen of vrouwen
• geen duidelijke maat / telling
• Latijn
• A capella (stem = meest natuurlijke instrument, direct contact met God)
• Soms responsoriaal: voorzanger, koor antwoordt.
• sylllabisch = een noot per lettergreep OF melismatisch = meer noten per lettergreep  

Luister naar Vox Nostra Resonet . Dit fragment is tweestemmig. 

Sleep de pinnen naar de juiste antwoorden.

Melismatisch

Syllabisch

De onderstem is

De bovenstem is

Ontwikkeling van het notenschrift: 1

Neumen: krabbeltjes boven de tekst, geheugensteuntjes voor de zangers.

De vorm van de neumen geeft het stijgen of dalen van de melodie aan.

Ontwikkeling van het notenschrift: 2

• Guido van Arezzo voegt lijnen toe om de toonhoogte nauwkeuriger te noteren.
  
• ezelsbruggetje: ut (do) - re- mi...
• vierkante noten
• muziek wordt complexer omdat mondelinge overdracht niet meer hoeft. 

Vroege meerstemmigheid 

(polyfonie): organum (± 900)

Na het Gregoriaans: ontwikkeling van de meerstemmigheid:

• parallel organum: stemmen bewegen dezelfde kant op (vaak in kwarten en kwinten, zie hierboven. Kwarten en kwinten golden in de ME als consonant).
  
• Daarna: vrij, zwevend en melismatisch organum.

Links: parallel organum

(paralelle kwarten)

Rechts: melismatisch organum

De oudste vorm van organum: parallel organum

Huiswerk van deze week

Lees: bladzijde 52 tot en met 57

Maak: blok 4.2 en 4.3

Kun je al een Triviantvraag bedenken? Zet hem in je schrift.

Tijdlijn muziek in de ME

500: Gregorius -> Gregoriaans (consonant gezongen gebed, Organum)

1000: Guido van Arezzo -> Notatiesysteem (1e notenbalk)

vanaf dan: Polyfonie

1150-1300: Ars Antiqua (meerstemmige 'oude muziek')

1300: Ars Nova (ritmische en complexe  'nieuwe muziek', dissonanten komen terug)

vanaf 1300 ook: opkomst wereldlijke muziek, o.a. troubadours en minnesanger.

Polyfonie (± 1200)

• Muziek werd steeds complexer: van 2-, naar 3- en 4-stemmig. 
• Componisten van de Notre Dame, Leoninus en Perotinus 
  
• Basis = cantus firmus (oude Gregoriaanse melodie) in lange noten gezongen door tenor (hoge mannenstem), daarboven nieuwe stemmen. 
  

Soorten kerkelijke liederen

De normale mis (missa ordinarium) bestaat uit 5 vaste gezangen:

-Kyrie

-Gloria

-Credo

-Sanctus/Benedictus

-Agnus dei

Ook: psalmen en propriumgezangen die horen bij feest- en naamdagen.

Wereldlijke muziek

• Weinig bewaard gebleven
  
• Waarschijnlijk eenstemmig gezongen
• Ritmischer en dynamischer dan kerkmuziek
• In de volkstaal
• Syllabisch
• Troubadours / trouvères / minnesänger (vaak zelf van adel)
• tekst moet goed verstaanbaar zijn
• Begeleid door instrumenten: harp, luit, vedel, trommels, tamboerijn.

Huiswerk

Vorige week:

bladzijde 52 tot en met 57

Maak: blok 4.2 en 4.3

Deze week:

Hoofdstuk 7: pag.58 t/m 62

Vragenblok naar keuze.

Triviantvraagtijd!