Incontinentie en hulpmiddelen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Persoonlijke basiszorg

'Incontinentie en hulpmiddelen bij urineren'

Leerdoelen

Na deze les...

....kan je het begrip incontinentie uitleggen,

...kan je verschillende vormen van incontinentie benoemen.

... weet je wat een condoomkatheter is.

Waar denk jij aan bij het woord
incontinentie?

Urine-incontinentie: de klacht van elk onvrijwillig urineverlies.

Fecale incontinentie: het onvrijwillig verlies van vaste of vloeibare ontlasting.
 

Fecale incontinentie: het onvrijwillig verlies van vaste of vloeibare ontlasting.

Oorzaken van incontinentie

• Ziekten of beperkingen van blaas, sluitspieren, bekkenbodem, darmen, endeldarm (na trauma).
• Ziekten van zenuwstelsel.
• Problemen met mobiliteit en obstakels.
  
• Problemen met cognitie (bijv. geheugen).
  
• Bijwerkingen van medicijnen.

Stressincontinentie

Druppelincontinentie  

Onvrijwillig urineverlies bij druk in en op

de buik door bijv. niezen, hoesten 

of bewegen (sport).

Behandeling: bekkenbodemspieren trainen, pessarium 

Functionele incontinentie

blaasfunctie is nog goed, maar lichamelijke problemen om bij toilet te komen.

Aandrangincontinentie = urge incontinentie

Ongewild urineverlies na een plots onhoudbare plasdrang door een overactieve blaas. 

Aandrang en dan gelijk plassen.

Behandeling: blaastraining en bekkenbodemspieroefeningen; blaasremmende medicijnen (anticholinergica)

 

 Zodra de blaas een bepaalde vulling heeft bereikt, voelt de patiënt aandrang en wil hij direct naar het toilet, maar dan is het al te laat.

Druppelincontinentie

Langdurig nadruppelen na de urinelozing. 

Typisch mannenprobleem. 

Oorzaak meestal een vergroting van de prostaat.

Overloopincontinentie

Urineverlies zonder aandrang voelen om te plassen. Dit urineverlies is het gevolg van een overvolle blaas. Als de druk in de buikholte stijgt, kan de blaas overlopen.

Vergrote prostaat, zwellingen, verzakkingen, urinewegstenen

Elke keer blijft er wat urine in de blaas achter (residu), ook al gaat de patiënt regelmatig naar het toilet. Geleidelijk ontstaat er een chronische retentie. De blaas vult zich steeds meer met urine. Bij een bepaalde mate van vulling is de druk in de blaas zodanig dat de sluitspier zich ontspant en de urine wegloopt: we spreken dan van een overloopblaas of overloopincontinentie. Bij mannen met een vergrote prostaat uit zich dit in langdurig nadruppelen na het plassen, druppelincontinentie.

Neurogene blaas

Neurogene blaas

incontinentie door verlamming van de sluitspieren: overactieve of hypotone blaas.

Een blaas die zijn functie heeft verloren als gevolg van schade aan de hersenen of het zenuwstelsel wordt een ‘neurogene blaas’ genoemd. (dwarslaesie, MS, spina bifida, beroerte, ziekte van Parkinson, hersentumor)

De overactieve blaas: de patiënt voelt wel de aandrang van een volle blaas, maar kan de urine niet ophouden; door een reflex loopt de urine vanzelf weg; deze situatie is te vergelijken met de urinelozing bij een zuigeling of een peuter;

De hypotone blaas: de blaasspier is door een ziekte van het zenuwstelsel verslapt en reageert niet meer op prikkels; de blaas raakt elke keer overvol en wordt erg uitgerekt; de patiënt neemt het gevoel van een overvolle blaas niet meer waar en bij maximale vulling loopt de blaas maar langzaam leeg;

Hormonale incontinentie

bijvoorbeeld in de menopauze, kan het slijmvlies in de urinebuis slechter doorbloed raken

Iemand die incontinent is, heeft een groter risico op:

1. vereenzaming, isolement
2. uitdroging
3. bacteriële infecties
4. huidproblemen zoals smetten of decubitus

Een vrouw van 60 die incontinent is als ze moet niezen heeft....

1. urge incontinentie
2. overloop incontinentie
3. stress incontinentie
4. druppelincontinentie

Juist/onjuist: incontinentie verhoogd de kans op decubitus

1. juist
2. onjuist

Waar niet waar: Incontinentie verhoogd de kans op smetten.

1. waar
2. niet waar

Behandeling incontinentie

• bekkenbodemspieroefeningen
•  biofeedback: effect oefeningen zien door een anale of vaginale sonde die de elektrische impuls van de bekkenbodemspieren opvangt
• elektrostimulatie: elektrostimulatie om de bekkenbodemspieren aan te spannen of juist te ontspannen
• neurostimulatie of modulatie: elektrische stroompjes gegeven aan de derde heiligbeenzenuw (bij urge-incontinentie)
• SANS: via een dun naaldje de beenzenuw net boven het enkelgewricht gestimuleerd met een elektrische impuls. Deze beenzenuw komt in het ruggenmerg uit op dezelfde plaats als de derde heiligbeenzenuw 
• blaastraining
• zelfkatheterisatie
• chirurgisch ingrijpen: voor stressincontinentie is de TVT-behandeling. TVT staat voor tension-free vaginal tape 
• medicatie

Condoomkatheter

Katheters

Transurethrale katheter (via normale weg)

Suprapubische katheter (via buikwand).

Handige hulpmiddelen bij toiletgang

Hulp bieden bij urineren

• Privacy (op bed: handdoek over ontbloot onderlichaam)
•  Laat de zorgvrager een zo natuurlijk mogelijke houding aannemen.
• Laat een waterkraan lopen.
• Gun de zorgvrager de tijd.
• Spoel de geslachtsorganen met warm water.

Welk begrip hoort erbij

Het onvermogen om de urine en/of ontlasting op te houden

1. obstipatie
2. rumineren
3. decubitus
4. incontinentie

Klaar?

Maak de e-learning over incontinentie.