Blok 2 Koffie en suiker

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

Planning les 1 (blok 2)

Terugblok  Blok 1

Leerdoelen Blok 2

Blok 2 Uitleg blz. 14 en 15

Zelfstandig werken

Amsterdam wordt, in de 16e eeuw, de belangrijkste haven ter wereld. Hoe komt dit?

1. De ligging was gunstig
2. De belastingen in de stad werden verlaagd
3. De schepen van de Republiek blokkeerden de haven van Antwerpen
4. Amsterdam was beter dan Rotterdam.

VOC

Handelsonderneming

Multinational

Banda eilanden

Wat ga je dit blok leren?

* 1800: einde VOC, Nederlandse regering de baas in Indonesië

* Hoe werkt het cultuurstelsel (1830-1870)?

* De gevolgen van de Industriële Revolutie in Europa voor de wereld.

* Je leert wat modern imperialisme is.

* Je kan uitleggen hoe het in Ned-Ind ging na 1870: vrij ondernemerschap in Nederlands-Indië

* ethische politiek beschrijven

* onafhankelijkheid van Indonesië

* Indonesië nu

Deelvraag:

Waarom reisden koffie en suiker in de negentiende eeuw de wereld over?

Het einde van de VOC

• 1799: VOC failliet 
  
• Nederlandse regering nam alle bezittingen en schulden van de VOC over. 
  
• Van de VOC gebieden werd de kolonie Nederlands Indië gemaakt.
  
• Indische vorsten waren het vaak niet eens met het Nederlandse bestuur. 
  

Soldaat van het KNIL 

Geld verdienen

1830: Het cultuurstelsel wordt ingevoerd -->

• Boeren moeten 1/5 deel van hun oogst inleveren en nog extra werk doen voor de Nederlanders. 

Werken op de rijstvelden

Geld verdienen

• De Nederlandse regering en Indische vorsten verdienden erg veel geld met het cultuurstelsel. 

  

• Maar boeren verdienden bijna niks en konden niet genoeg op hun eigen land werken. Er ontstonden zelfs grote hongersnoden!
  

Werk op de suikkerrietplantages was erg zwaar

Opdrachten

Lesboek lezen: 14 en 15. Het einde van de VOC en geld verdienen.

Werkboek blok 2:  2, 3A, 4, 5, 6 en 7 op blz. 20 t/m 22. 

Voor opdracht 6 heb je een atlas nodig. 

Nakijken

Nakijken werkboek blok 2:  2, 4, 5 en 6 op blz. 20 t/m 22. 

Even herhalen

• Wanneer ging de VOC failliet? 
  
• Wat was het cultuurstelsel ook al weer? 
  
• Wie werden er rijk van het cultuurstelsel? 

Europa de baas

In de 19de en 20e eeuw streefden Europese landen naar een heel groot imperium (rijk).

 Waarom?

• Door de industrialisatie hadden de landen steeds meer grondstoffen nodig. 
  
• Engeland wilde het machtigste land zijn, maar Duitsland en Frankrijk ook! 
  
• Veel Europeanen vonden de Europese cultuur de beste, die moest verspreid worden. (cultuur is taal/geloof/gebruiken/feesten)

Europa de baas

• Nederland deed pas laat mee. Nederland had lang alleen Java en de Molukken.  Nu nemen ze een groot deel van Nederlands Indie in. En natuurlijk Suriname.
• Pas toen grondstoffen werden ontdekt op de andere eilanden, werden die ook gekoloniseerd.  
  

Engeland strekt zijn tentakels uit over de wereld

Vrije ondernemers

1870: Cultuurstelsel afgeschaft: 

• Kritiek op de hongersnoden
• Boeren moesten zelf kunnen kiezen wat ze verbouwden

Nederlandse ondernemers wilden zelf bedrijven kunnen starten. De overheid moest zich minder bemoeien met de economie.

Vrije ondernemers

Na afschaffing van het cultuurstelsel:

• Nu konden er Europese ondernemers komen. 
• Er kwamen grote plantages en er werden delfstoffen gewonnen als erts en olie.
  

Fabriek van Shell met Indonesisch aardolie

Aan de slag

Maken blok 2: 7 t/m 11 en opdracht 13 op blz. 22 t/m 24

Nakijken

Blok 2: 7 t/m 11 en opdracht 13 op blz. 22 t/m 24

Einde aan de armoede

Ethische politiek: Bedacht om een einde te maken aan de armoede van de Indische bevolking. Werd gestart in 1900.

Armoede bestrijden door:

-Onderwijs

-Irrigatie

-Emigratie

Ethische politiek werkte niet zoals gehoopt... De arrmoede bleef

Eigen baas

• Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Indonesië bezet door Japan. 
  
• Na de oorlog wilde de Nederlanders de macht weer terug. Daar waren de Indonesiërs het niet mee eens. 
• Zij wilden nu echt hun onafhankelijkheid!
  

Nederlanders in Jappenkampen

0

Eigen baas

• Indonesiërs riepen de onafhankelijkheid uit.  
  
• Nederland begon een oorlog om Indonesië terug te winnen.
  
• 1949: Indonesië onafhankelijk
  
• Pas in 1963 werd Nieuw-Guinea onafhankelijk. 
  

Aan de slag

Maken blok 2: opdracht 14 t/m 20 blz. 24 t/m 26

Noem drie dingen die je deze week hebt geleerd.

Wat vind je nog lastig, of waar zou je nog meer van willen weten?

Klaar? Maak een video van ongeveer een minuut via Imovie waarbij je blok 1 en blok 2 uitlegt. Met afbeeldingen /tekeningen/ begrippen met uitleg erbij. maak het in een logische volgorde. Denk aan: cultuurstelsel kolonie/ gouden eeuw/ specerijen /Amsterdam/handel/VOC/Bruto ennettowinst/aandelen/Industrialisatie.