H6 SE voorbereiding 5H

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

H6 SE voorbereiding 5H

Pak je 4havo boek erbij en zoek hoofdstuk 6 Voeding en vertering op. 

Pak je Binas erbij. 

Vertering

Vertering is het kleiner
maken van voedingsstoffen
tot verteringsproducten,
zodat ze (klein genoeg
zijn en) opgenomen
kunnen worden in het
bloed. 

Functies voedingsstoffen

1. Vetten: brandstof en bouwstof (hormonen/membranen)

2. Eiwitten: bouwstof voor cellen, enzymen en eiwithormonen

3. Water: bouwstof, transportmiddel, regulatie warmte 

4. Vitamines: beschermende stoffen (82A voor ADH-waarden)

5. Mineralen: bouwstof, werking cellen en beschermende stof (weinig nodig, spoorelementen) 

6. Koolhydraten: brandstof (overschot -> vet)

Enzym (chemische vertering)

Optimumkromme

Darmperistaltiek

Verterings-stelsel

Vertering in verteringsorganen (82C) met behulp van verteringssappen (82E en F)

pH maagdarmkanaal

- Maag is heel zuur:

Slijm als bescherming

Bacteriën ook gedood. 

Peptase werkt optimaal. 

- Alvleeskliersap neutraliseert:

Enzymen van alvleessap en 

dunne darmsap
werken dan optimaal

Polymeren

= Grote stoffen die opgebouwd zijn uit een groot aantal vrijwel identieke moleculen, zoals koolhydraten, vetten en eiwitten (67F, G, H en 71C).

Zetmeel is een polysachariden uit heel veel glucosemoleculen.

Eiwit uit aminozuren en DNA uit nucleotiden. 

-> Moeten verteerd worden voor opname bloed.

-> Vitamines, glucose en mineralen zijn klein genoeg

Koolhydraatvertering

- Speekselklier maakt amylase: polysacharide zetmeel-> disacharide maltose

- Alvleessap: hogere pH met nog meer amylase 

- Dunne darmsap maakt maltase: disacharide maltose-> monosacharide glucose 

Bron 9 op blz 198 van je boek. 

Eiwitvertering

- Maag: Peptase 

- Alvleessap: peptidasen 

- Dunne darmsap: peptidasen

Vetten vertering

Gal emulgeert vetten

Enzym lipase breekt vetten af. 

Mondholte

- Mechanische vertering: oppervlaktevergroting

- Speekselklieren: enzym zetmeelvertering

Slokdarm

Maag

Maagwand is geplooid en bevat maagsapklieren:

1. Zoutzuur 

2. Pepsinogeen

3. Slijm

Twaalfvingerige darm

- Alvleessap uit alvleesklier 

- Gal wordt gemaakt door lever en opgeslagen in galblaas. Helpt bij vertering vetten. 

(82C, E en F)

Gal

Gal wordt gemaakt in lever en afgegeven aan galblaas of twaalfvingerige darm.

Gal bestaat uit bilirubine (van restje Hb), galzure zouten (uit cholesterol) en andere afvalstoffen. 

Dunne darm

Verschillende typen enzymen uit de darmsapklieren voltooien koolhydraat-, eiwit- en DNA-vertering. 

Darmcellen nemen verteringsproducten op.

(82C)

Resorptie: opname voedingsstoffen

Opname voedingsstoffen

- Opname van voedingsstoffen in dunne darm.

- De voedingsstoffen, die in water op kunnen lossen komen in darmslagader en via poortader naar de lever. 

- Bijv. monosachariden (glucose), mineralen, vitamines, aminozuren en nucleotiden. 

- De lever slaat ze op of bewerkt ze en geeft ze af aan de rest van de bloedsomloop. 

Vetproduct opname

- Dekweefselcellen van de darm verpakken vetproducten in eiwitbolletjes. 

- Dan via weefselvloeistof naar lymfe. Met de lymfe naar de ondersleutelbeenader en in bloedsomloop.

 

Blinde darm

- Begin dikke darm met aanhangsel appendix. 

- Bevat veel darmbacteriën

- Na diarree-aanval daardoor snel herstel

Dikke darm

- Veel bacteriën die met hun enzymen stoffen afbreken (cellulose) en nuttige stoffen maken (bv vitamine K). 

- Terugresorptie water.  

Darmbacteriën

In de dikke darm zijn er veel, bijvoorbeeld bacteriën die fungeren als enzymen voor afbraak cellulose, bacterën voor het aanmaken van vitamine K, versterken van immuunsysteem of het maken van ontstekingsremmende stoffen. 

Endeldarm en anus

Endeldarm: tijdelijke opslag ontlasting

Anus: opening omgeven door een kringspier

Lever 

Verwerken van gifstoffen

Medicijnen en alcohol worden afgebroken door de lever. Lukt niet in een keer dus per keer dat het door de lever gaat minder in je bloed. 

Verwerken voedingsstoffen

1. Koolhydraten: bij te veel glucose in poortader wordt dit opgeslagen in glycogeen-> evt. terug omgezet in glucose. 

2. Aminozuren en eiwitten: Aminozuren worden omgezet in anderen (essentiële kan je niet zelf maken) of afgebroken en er ontstaat ureum. 

3. Vetachtige stoffen: bewerken, verpakken en versturen of maken fosfolipiden en cholesterol.

Oefenen met examenvragen

Een stencil met 4 examenvragen om te oefenen.

Koemelk bevat slechts 3 gram eiwit per 100 gram. Gedroogde sojabonen bevatten 40 gram eiwit per 100 gram. Toch is de biologische waarde van koemelk hoger dan van gedroogde sojabonen.

Leg uit waardoor de biologische waarde van de eiwitten van koemelk toch hoger is dan die van sojabonen.