Gramm: taalkundig Blok 2 (3/3)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Welkom!

Ga rustig zitten, pak je leesboek en start met lezen!

Wat gaan we doen?

- Terugblik (5')

- Lesdoelen doornemen (2')

- Instructie (5')

- Zelf aan de slag (20')

- Evaluatie (3')

Terugblik (5')

- Welke woordsoorten hebben we de

   afgelopen lessen behandeld?

- Hoe was het maken van het huiswerk? Wat vond je het makkelijkst / moeilijkst?

Lesdoelen (herhaling)

Aan het eind van deze les...

• ... kun je de woordsoorten van lj. 1 vinden in zinnen.
• ... kun je het aanwijzend voornaamwoord vinden in zinnen.
• ... kun je het vragend voornaamwoord vinden in zinnen.
• ... kun je het betrekkelijk voornaamwoord vinden in zinnen.
• ... kun je het onbepaald voornaamwoord vinden in zinnen.

Wat is een aanwijzend voornaamwoord?

Een aanwijzend voornaamwoord (aanw. vnw.) wijst iets aan.

Dit zijn de aanwijzende
voornaamwoorden:
- Die
- Dit
- Dat
- Deze 

Persoonlijk en bezittelijk voornaamwoord

• Namen, mensen, dieren en planten zijn zelfstandig naamwoorden.
  

• De naam van een persoon kan worden vervangen door een woord, zoals hij, zij en jullie. Die woorden worden persoonlijk voornaamwoorden genoemd. 
  

• Woorden waarmee een bezit wordt aangeduid, noemen we bezittelijk voornaamwoorden. Ze staan ALTIJD voor een zelfstandig naamwoord!
  

Door welke persoonlijke voornaamwoorden kan je de personen in deze zin vervangen?

2. Mijn moeder heeft Mick straf gegeven.

1. Zij + hij
2. Zij + hem
3. Haar + hij
4. Haar + hem

3. Zij heeft haar (1) haar (2) tijdens het sporten altijd in een staartje zitten.

1. haar (1) = persoonlijk vnw. haar (2) = persoonlijk vnw.
2. haar (1) = bezittelijk vnw. haar (2) = persoonlijk vnw.
3. haar (1) = persoonlijk vnw. haar (2) = zelfstandig nw.
4. haar (1) = bezittelijk vnw. haar (2) = zelfstandig nw.

Wederkerend en wederkerig voornaamwoord

• Soms keert dezelfde persoon terug (= weder) in een zin, zoals bij de werkwoorden (zich) gedragen en (zich) realiseren. 
  

• Je zegt immers altijd: 'Ik gedraag me' en 'Wij realiseren ons'. 
  

• Alle vormen van 'zich' noemen we bij het woordbenoemen 

     wederkerende voornaamwoorden.

• Elkaar is het enige wederkerige voornaamwoord. 
  

Ik kan me niets meer herinneren van dat voorval.

1. Ik = persoonlijk vnw. me = persoonlijk vnw.
2. Ik = persoonlijk vnw. me = wederkerend vnw.
3. Ik = wederkerend vnw. me = persoonlijk vnw.
4. Ik = wederkerend vnw. me = wederkerend vnw.

Hebben wij ons nu zo in hem vergist?

1. ons = persoonlijk vnw. hem = persoonlijk vnw.
2. ons = persoonlijk vnw. hem = wederkerend vnw.
3. ons = wederkerend vnw. hem = persoonlijk vnw.
4. ons = wederkerend vnw. hem = wederkerend vnw.

Aanwijzend, vragend en onbepaald voornaamwoord

• Mensen, dieren en dingen aanwijzen doe je met woorden als die, dit, dat en deze. Dat noem je aanwijzende voornaamwoorden. 
  

• Met wie, wat en welke en wat voor vraag je naar mensen, dieren en dingen. Daarom noem je dat vragende voornaamwoorden. 
  

• Sommige woorden wijzen niet specifiek naar een mens, dier of ding. Dat zijn de onbepaalde voornaamwoorden.
  

Wie heeft die meneer verteld dat de trein om 9.00 uur vertrekt?

1. Wie = persoonlijk vnw. die = persoonlijk vnw.
2. Wie = persoonlijk vnw. die = aanwijzend vnw.
3. Wie = vragend vnw. die = persoonlijk vnw.
4. Wie = vragend vnw. die = aanwijzend vnw.

Iemand moet het hem hebben verteld.

1. Iemand = persoonlijk vnw. hem = persoonlijk vnw.
2. Iemand = persoonlijk vnw. hem = onbepaald vnw.
3. Iemand = onbepaald vnw. hem = persoonlijk vnw.
4. Iemand = onbepaald vnw. hem = onbepaald vnw.

Zelf aan de slag!

- Maken opdrachten uit opdr. 7 t/m 9 (blz. 123).

- Eerste 10 min. in stilte, daarna mag je zachtjes overleggen.

- Klaar? Kijk je werk na!

Had je (bijna) alles goed? 

--> Maak de plusopdrachten (paars)

--> Lezen in je leesboek

Had je meer dan 4 foutjes in de opdrachten?

-->  Af? Maak de extra oefeningen (blauw)

-->  Af? Maak één van de plusopdrachten

Evaluatie

Extra oefeningen

Maak één of meer van de volgende oefeningen:

- Oefening aanwijzend voornaamwoord

- Oefening vragend voornaamwoord (1)

- Oefening vragend voornaamwoord (2)

- Oefening onbepaald voornaamwoord (1)

- Oefening onbepaald voornaamwoord (2)

- Oefening betrekkelijk voornaamwoord

- Oefening persoonlijk, bezittelijk, aanwijzend en vragend vnw 

- Oefening wederkerend, wederkerig, betrekkelijk, onbepaald vnw

elkander

In de laatste oefeningen zul je het woord 'elkander' tegenkomen. Dit woord valt onder de categorie 'wederkerige voornaamwoorden'.

Plusopdrachten

1. Oefening betrekkelijk voornaamwoord 1 **

2. Oefening betrekkelijk voornaamwoord 2 ***

Plusopdracht 

Vul het goede betrekkelijk voornaamwoord in.

1. Vanmiddag hebben we vrij, ..... iedereen natuurlijk toejuicht. 
2. Het meisje ...... aanbelde, kwam voor Leonie. 
3. De film .... we gaan zien, trekt veel bezoekers! 
4. Is die jongen, aan .... je dat vroeg, wel betrouwbaar? 
5. Het idee .... het heelal eindeloos is, is moeilijk te bevatten. 
6. Zijn er nog mensen .... hun mobiel niet hebben uitgezet?

Antwoorden

1. Vanmiddag hebben we vrij, wat iedereen natuurlijk toejuicht.

2. Het meisje dat aanbelde, kwam voor Leonie.

3. De film die we gaan zien, trekt veel bezoekers!

4. Is die jongen, aan wie je dat vroeg, wel betrouwbaar?

5. Het idee dat het heelal eindeloos is, is moeilijk te bevatten.

6. Zijn er nog mensen die hun mobiel niet hebben uitgezet?

Plusopdracht 

In elke zin passen meerdere onbepaalde voornaamwoorden.  Scrijf alle voornaamwoorden op die in de zin passen

1. Iemand / Alles / Niemand / Iedere heeft vanochtend voor je gebeld.
2. Is dit dan wat men / iets / niemand / wat / iedereen wil?
3. Er staat een lantaarnpaal op iemand / elke / alles / iedere straathoek.
4. Dat heeft er alles / iemand / niemand / niets mee te maken!
5. Ik denk niet dat iets / niemand / iedereen / alles / iemand het ermee eens is.
   

Antwoorden

1. Iemand, Niemand

2. men, niemand,iedereen

3. elke, iedere

4. alles, niets

5. niemand, iedereen, iemand