paragraaf 3.1 2vwo

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

paragraaf 3.1

Machthebbers in Europa

absolutisme

Lodewijk IV (14e)

(Het is Gods wil dat onderdanen de koning onvoorwaardelijk gehoorzamen.)

- Leiding vanuit 1 plaats.

- Neemt alle beslissingen zelf. (Krijgt wel advies van ministers)

- Ambtenaren moeten regels en wetten uitvoeren.

- Adel is minder machtig geworden.

Opkomst van het absolutisme

- Adel is tijdens middeleeuwen heel machtig --> eigen legertjes, privileges veel grond in bezit.

- 16e eeuw zijn er godsdienstoorlogen tussen hugonoten en katholieken.

- Rond 1598 iedereen verplicht katholiek. Maar Hugonoten mogen in honderd steden de baas blijven en eigen kerken hebben.

Lodewijk komt aan de macht

- 1661: Lodewijk 14e aan de macht. Hij maakt meteen een einde aan de zelfstandigheid van de steden en de rechten van de Hugenoten.

- Hij bouwt Versailles om zijn macht te tonen.

- Het gaat financieel goed met Frankrijk.

Veiligheid en oorlog

- privé legertjes verdwijnen.

- Er ontstaat een strak georganiseerde krijgsmacht. Dit zorgt voor rust. (Al voelt het buitenland zich wel bedreigd)

- Lodewijk de 14e gebruikt zijn macht om het grondgebied uit te breiden.

- 1685: Einde aan alle rechten van protestanten. Alle protestante scholen en kerken worden afgebroken en protestanten vervolgd. Hugonoten vluchten naar het buitenland.

hugenoten op de vlucht.

Roemrijke revolutie

- Andere vorstenhuizen willen ook absolutie macht naar Frans voorbeeld.

- Vooral in Engeland leidt dit tot spanningen.

- Het lukt de koning niet om alle macht naar zich toe te trekken. Na de Glorious Revolution bleef Engeland een monarchie waarin de macht van de koning beperkt is door het parlement.

De republiek

- Nederland was in de 17e eeuw een Republiek.

- 7 onafhankelijke staatjes. De gewesten Holland.

- De gewestelijke staten hebben in de staat veel macht.

- De Staten Generaal is het 'orgaan' waarin de 7 staten samenwerkten op het gebied van handel (raadpensionaris) en veiligheid (stadhouder)

De bestuurders in steden, gewesten, en Staten - Generaal werden regenten genoemd.

Republiek in 1672

De raadpensionaris en stadhouder

Raadpensionaris (bekendste van Oldenbarneveld)

- voorzitten van de Hollandse Staten.

- Belangrijkste vertegenwoordiger van Holland in de Staten Generaal en vertegenwoordigde hij de republiek tegenover het buitenland.

- Hij wil vooral rust en veiligheid omdat dit leidt tot betere handel en welvaart. (twaalfjarig bestand)

De stadhouder

- Stadhouder was toch vaak de machtigste persoon van het land. (nakomeling van Willem van Oranje)

- Opperbevelhebber van het leger en vloot en had invloed op de benoeming van regenten (meer macht omdat dit vaak regenten zijn die positief staan t.o.v. de stadhouder.

- Er was altijd wel een machtsstrijd tussen de stadhouder en de raadpensionaris. In 1618 liet Maurits van Oldenbarnevelt oppakken en terechtstellen wegens landverraad. (twaalfjarig bestand 1609 - 1621)

zonder stadhouder

- Na de 80 jarige oorlog verloor de stadhouder vlug macht. (geen oorlog meer dus legerleider minder belangrijk)

- Machtsstrijd tussen regenten en stadhouder.

- Toen Willem 2 aan de macht kwam kwam de machtstrijd tot een kookpunt. In 1650 liet Willem tegenstanders gevangenzetten en pleegde een verrassingsaanval op Amsterdam. Aanval mislukt en Willem wordt ziek en sterft.

1651: Regenten kiezen ervoor geen nieuwe stadhouder aan te stellen. Johannes de Witt pakt de macht als raadspensionaris van Holland.

1672: Rampjaar. De gebroeders de Witt worden door de bevolking gelyncht. (gruwelijk vermoord)

Gebroeders de Witt

Gebroeders de Witt