Examentraining H2 en H3

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Examentraining H2 en H3

(Deze les:

- Afronden H2: 2.5 Controle celdeling

- Oefeningen Biologiepagina: DNA, Celdeling en Mitose

- Afronden H3: 3.3 en 3.4

- Examentraining H2 en H3 (trainingsopdrachten overslaan)

Controle celdeling

G1 fase: P53-eiwit gemaakt door een tumorsupressor-gen

Controle op DNA schade, celgrootte, voedingsstoffen.

Herstelenzymen proberen de fouten nog op te lossen, lukt dat niet dan volgt apoptose: gecontroleerde celdood.

Controle celdeling

G2 fase: 

Controle op juiste replicatie van het DNA en celgrootte

Herstelenzymen proberen de fouten nog op te lossen, lukt dat niet dan volgt apoptose: gecontroleerde celdood.

Controle celdeling

M fase (metafase): 

Controle op juiste vorming spoelfiguur, elke chromatide is bij het centromeer verbonden met elk spoelfiguur

Herstelenzymen proberen de fouten nog op te lossen, lukt dat niet dan volgt apoptose: gecontroleerde celdood.

Tumor

Bij fouten in de genen die betrokken zijn bij (de controle van) de celdeling kan ongecontroleerde celdeling ontstaan: een tumor.

Kanker is een kwaadaardig tumor, een tumor die gemetastaseerd is (uitgezaaid).

Uitzaaiïngen zijn tumorcellen die loslaten en via het bloed/ lymfe in een ander orgaan doorgroeien.

Kanker- behandelingen

Chirurgie: verwijderen van de tumor

Bestraling: vernietigen van de tumor door radioactieve straling

Chemotherapie: cytostatica (geneesmiddel dat de celdeling remt) voorkomen celdeling, ook van tumorcellen. Andere stoffen voorkomen bloedvatvorming bij de tumor.

Immunotherapie: stimulering van het afweersysteem om zelf tumorcellen op te ruimen.

Doel en begrippen 2.5

Je hebt geleerd hoe cellen delen en hoe fouten in de celdeling kunnen leiden tot kanker

mitose, celcyclus, interfase, G1-fase, S-fase, G2-fase, G2-fase, M-fase, G0 fase, profase, metafase, anafase, telofase, pectine, middenlamel, cellulose, celstrekking, P53 eiwit, apoptose, kanker, tumor, metastaseren, bestraling, chemotherapie, cytostatica, immunotherapie

biologiepagina.nl

biologiepagina.nl

biologiepagina.nl

biologiepagina.nl

3.3 Soorten grafieken

• lijndiagram
• staafdiagram
• histogram
• cirkeldiagram
• strooidiagram 
• stapeldiagram

Veel metingen zijn ongeveer gelijk aan het gemiddelde en steeds minder metingen zitten verder van het midden af.

Dit histogram heeft de normale verdeling en de "breedte" daarvan blijkt makkelijk te beschrijven met de standaarddeviatie.

De standaardafwijking wordt veel gebruikt bij normale verdelingen:

Gemiddelde/ Mediaan /Modus

‘Een centrummaat zegt iets over het centrum/midden van een aantal gegevens’

Spreidingsbreedte / Standaarddeviatie 

‘Een spreidingsmaat zegt iets over de opbouw van gegevens rond het centrum’  

Spreidingsstreepjes

Kunnen verschillende dingen aangeven:

- standaarddeviatie

- minimale en maximale waarde

- meetonnauwkeurigheid 

Wat hoort bij elkaar?

verband tussen een afhankelijke en onafhankelijke variabele als beide variabelen een coninue reeks getallen zijn.

Bij geen continue reeks van de onafhankelijke variabele gebruik je deze grafiek. 

Deze gebruik je om de aantallen of percentages van de onafhankelijke variabele per groep weer te geven.

Als je twee metingen aan 1 object doet, waarbij geen sprake is van een afhankelijke en onafhankelijke variabele.

Staafdiagram

histogram

Strooidiagram

Lijndiagram

3.4 wetenschappelijk onderzoek

Betrouwbaar: 

- herhaalbaarheid (dus een goede methodebeschrijving)

- volgt de stappen van natuurwetenschappelijk onderzoek

- collegiale toetsing (controle door vakgenoten)

- validiteit

Fraude

Wat is de juiste volgorde van wetenschappelijk onderzoek doen?

1. onderzoeksvraag - hypothese - materialen en methode - resultaten - conclusie - discussie
2. hypothese - onderzoeksvraag - materialen en methode - resultaten - conclusie - discussie
3. onderzoeksvraag - hypothese - materialen en methode - resultaten discussie - conclusie

Betrouwbaar & Valide

Betrouwbaar: Je meetinstrument geeft steeds dezelfde resultaten onder dezelfde condities.

Validiteit: De juistheid of accuraatheid van metingen. Meet het meetinstrument hetgeen het moet meten? 

Zelfs als je meting betrouwbaar is (je meet steeds hetzelfde), dan hoeft de meting nog niet valide te zijn.

Wanneer is een onderzoek betrouwbaar?

1. Als het onderzoek valide is.
2. Als het onderzoek bij herhaling hetzelfde resultaat oplevert.
3. Als de onderzoeksmethode geschikt is geweest om antwoord te krijgen op je vraag.
4. Als de resultaten overeenkomen met de hypothese

Wanneer is een onderzoek valide?

1. Als het onderzoek betrouwbaar is.
2. Als het onderzoek bij herhaling hetzelfde resultaat oplevert.
3. Als de onderzoeksmethode geschikt is geweest om antwoord te krijgen op je vraag.
4. Als de resultaten overeenkomen met de hypothese

Examentrainingen H2 en H3

(Trainingsopdrachten overslaan)

Op de volgende slide:

Oefentoets Mitose

biologiepagina.nl