2.5 DNA en de celcyclus 4V 2425

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

2.5 DNA en de celcyclus

Lesdoel 2.5 Je kunt

•  de stappen van de celcyclus beschrijven (leerdoel 15)
• de stappen van de mitose (gewone celdeling) beschrijven (leerdoel 16)
• uitleggen waardoor ongecontroleerde celgroei ontstaat en het verschil tussen tumor en kanker benoemen (leerdoel 17)

Levenscyclus van een cel

BINAS 76A

interfase: voorbereiding/pauze

BINAS 76A

Sfase: DNA verdubbeling

BINAS 76A

M-fase: celdeling

BINAS 76A

DNA-verdubbeling/ -replicatie

Levenscyclus van een cel

Levenscyclus van een cel

BINAS 76A

Mitose - Profase

Kernmembraan verdwijnt

Chromosomen spiraliseren

Spoelfiguur ontstaat (celskelet)

Mitose - Metafase

Chromosomen liggen naast elkaar op de equator van de cel

Spoelfiguur bij de polen met trekdraden bij de centromeren van elk chromosoom

Elk chromosoom is verbonden met beide spoelfiguren

Mitose - Anafase

Trekdraden trekken de chromatiden uit elkaar.

De chromosomen zijn nu weer 'normaal'.

Mitose - Telofase

Chromosomen despiraliseren

Nieuw kernmembraan ontstaat

Spoelfiguren verdwijnen

Celdeling

Mitose

Moet ik dit leren?

BINAS 76B1

Mitose - Celdeling

0

Vragen

1. (BINAS) In welke fase van de celcyclus vindt de DNA replicatie plaats?
2. Als ik het DNA weeg tijdens de G1 fase en in de G2 fase van een cel wat is dan het verschil?
   
3. (BINAS) Tijdens welke fase van de mitose liggen de chromosoomparen netjes naast elkaar?
   

BINAS 76A

Controle celdeling

Herstelenzymen proberen de fouten nog op te lossen, lukt dat niet dan volgt apoptose: gecontroleerde celdood

Controle celdeling

G1 fase: door P53-eiwit 

Controle op DNA schade, celgrootte, voedingsstoffen

Herstelenzymen proberen de fouten nog op te lossen, lukt dat niet dan volgt apoptose: gecontroleerde celdood

Controle celdeling

G2 fase: 

Controle op juiste replicatie van het DNA en celgrootte

Herstelenzymen proberen de fouten nog op te lossen, lukt dat niet dan volgt apoptose: gecontroleerde celdood.

Controle celdeling

M fase (metafase): 

Controle op juiste vorming spoelfiguur, elke chromatide is bij het centromeer verbonden met elk spoelfiguur

Herstelenzymen proberen de fouten nog op te lossen, lukt dat niet dan volgt apoptose: gecontroleerde celdood

Tumor- en kankercellen

Bij fouten in de genen die betrokken zijn bij (de controle van) de celdeling kan ongecontroleerde celdeling ontstaan: een tumor.

Kanker is een kwaadaardig tumor, een tumor die gemetastaseerd is (uitgezaaid).

Uitzaaiïngen (metastasen) zijn tumorcellen die loslaten en via het bloed/ lymfe in een ander orgaan doorgroeien.

Tumor- en kankercellen

Bij fouten in de genen die betrokken zijn bij (de controle van) de celdeling kan ongecontroleerde celdeling ontstaan: een tumor.

Kanker is een kwaadaardig tumor, een tumor die gemetastaseerd is (uitgezaaid).

Uitzaaiïngen (metastasen) zijn tumorcellen die loslaten en via het bloed/ lymfe in een ander orgaan doorgroeien.

Vragen

1. (BINAS) Wat is een centrosoom?
   
2. Waarom is het belangrijk dat de DNA replicatie goed wordt gecontroleerd in een cel?

Lesdoel 2.5 Je kunt

•  de stappen van de celcyclus beschrijven (leerdoel 15)
• de stappen van de mitose (gewone celdeling) beschrijven (leerdoel 16)
• uitleggen waardoor ongecontroleerde celgroei ontstaat en het verschil tussen tumor en kanker benoemen (leerdoel 17)

Huiswerk

Opdrachten 2.5

Alle leerdoelen