Literatuuronderwijs hoofdstuk 5

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Programma

1) Lezen: verhaal van Manon Uphoff

2) Opdracht bij de tekst

3)  Theorie H5: Motieven en thema

4) Opdracht bij de tekst

5) Opdracht/huiswerk

Lesdoel

Je leert wat motieven van een verhaal zijn en hoe je een thema kan verwoorden.

Tijdens het lezen:

Noteer de zaken die je opvallen! 

Denk hierbij aan: opvallende beschrijvingen, gebeurtenissen, contrasten of herhalingen

Na het lezen:

De docent maakt tweetallen. Bespreek jullie aantekening. Hebben jullie dezelfde zaken opgeschreven? Waarin verschillen jullie aantekeningen?

Zijn jullie het eens over opvallende herhalingen?

Motieven

 Motieven kunnen bijvoorbeeld opvallende beschrijvingen, gebeurtenissen, tijdsverschillen zijn. Ook objecten kunnen een motief zijn.

Bijvoorbeeld: iemand met smetvrees moet haren uit het doucheputje halen.

Motieven zijn signalen in het verhaal die je helpen om het thema van het verhaal te vinden

Leidmotief

Dit is een terugkerend motief. In eerste instantie lijkt het een onbeduidend detail, maar het wordt belangrijk door de herhaling.

Bijvoorbeeld: bij een eenzaam persoon gaat de telefoon verschillende keren,  maar als de hoofdpersoon opneemt, is er niemand aan de lijn.

Motieven

H5 Thema en motieven

Thema

Het thema is de grondgedachte van het verhaal: waar gaat het verhaal nu eigenlijk over? Wat is het centrale probleem? Het thema wordt zichtbaar gemaakt door het geheel van de  drie basiselemeten (ruimtes, verhaalfiguren en -situaties).  Lezers kunnen het verhaal verschillend interpreteren en dus ook verschillende thema's benoemen.

Het thema is altijd abstract en wordt verwoord in een zin.

Voorbeelden van abstract geformuleerde thema's

De liefde van een moeder is onvoorwaardelijk.

Als mensen in je geloven, kun je boven jezelf uitstijgen.

Om de ware liefde te vinden, moet je risico's durven te nemen.

Met grote geheimen valt niet te leven.

De adolescentie is soms een moeilijke zoektocht naar wie je eigenlijk bent.

Het goede overwint altijd.

Bespreek samen:

Welk thema/welke thema's kun je bedenken op basis van de motieven die je hebt opgeschreven? Probeer deze eens te verwoorden (abstract en in een hele zin)! 

Motief/thema?

Is duidelijk wat thema en motieven van een verhaal zijn?

Opdracht bij de film

In de film (en het boek) komen motieven voor. Welke ben je al tegengekomen in de film? Let ook in het tweede deel op de motieven in de film.