Week 3 - les 1 - (7.1 De Verlichting - politiek/sociale verhoudingen/economie)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Tijdvak 7 - De Verlichting (Politiek/economie/sociale verhoudingen)

Week 3 -les 1 

Programma les 1 - week 2

1. Herhalen ideeën Voltaire (godsdienst) (10 min) 

2. Leerdoel  bij §7.1 4, 5 & 6 nakijken (20 min) 

3. Huiswerk: Aan de slag met 7.2: 7,8,9 (20 min) 

§7.1 De Verlichting 

 27 Kenmerkend aspect

Rationeel optimisme       en ‘Verlicht denken’      dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen 

Rationeel: toepassing van het verstand (de rede) ]

Optimisme: Met een positieve blik iets bekijken

Verlicht denken = Gebruiken van het verstand

Bekijk de afbeelding. De Franse filosoof Voltaire pasten het Verlicht denken toe op godsdienst. Leg uit hoe Voltaire naar godsdienst keek. Gebruik in jouw antwoord het begrip deïsme.

Leerdoelen (KA 27, §7.1) 

4. Wie waren verantwoordelijk voor het Verlichtingsdenken over de politiek en wat wilden zij bereiken? 

5. Wie was verantwoordelijk voor het Verlichtingsdenken over de sociale verhoudingen (standenmaatschappij) en wat wilde hij bereiken? 

6. Wie was verantwoordelijk voor het verlichtingsdenken over de economie en wat wilde hij bereiken? 

4. Verlichtingsdenken over de politiek (1/2)

Drie denkers: John Locke, Rousseau, Montesquieu  

• Locke: De overheid moest niet boven de wet staan. Hij was voor een rechtsstaat waarin rechten en plichten van burgers én overheid zijn vastgelegd in wetten. (grondwet)

• Jean Jacques Rousseau: Het hoogste gezag in een staat moest het volk zijn. (volkssoevereiniteit) wilde bereiken: een volksvergadering bestaand uit afgevaardigden van het volk, die besluiten nemen die in overeenstemming waren met de algemene wil.

• Montesquieu: 

4. Verlichtingsdenken over de politiek (2/2)

Montesquieu: hield zich bezig met het voorkomen van onderdrukking. Als één persoon te veel macht heeft zorgt dit voor onderdrukking en corruptie. Daarom bedacht hij een politiek model

1. De wetgevende macht: het parlement (bijv. volksvertegenwoordiging) moet wetten vaststellen (maken van wetten).
2. De uitvoerende macht: de regering (bijv. koning/ministers) moeten de wetten uitvoeren. 
3. De Rechtsprekende macht: onafhankelijk rechters beoordelen of de wetten worden nageleefd.

Trias Politica

5. Verlicht denken over sociale verhoudingen (standenmaatschappij)

Rousseau: vond dat alle mensen van nature gelijk waren. Ongelijkheid was volgens hem in strijd met de rede (ratio/het verstand) 

Rousseau wilde het volgende bereiken: 

Alle mensen waren geboren met verstand en moesten dus gelijke rechten hebben;

Verschillen die niet gebaseerd waren op prestaties, moesten verdwijnen.

‘’Van nature is de mens goed en gelukkig; het is de beschaving die zijn oorspronkelijke geluk verwoest’’

6. Verlichtingsdenken over de economie

Adam Smith: Mensen streven van nature hun eigen voordeel na. Hoeft volgens Smith niet negatief te zijn. 

Dat gebeurt volgens Smith via de wet van vraag en aanbod → Zodra het aanbod de vraag overtreft, daalt te prijs. Om hun winst op peil te houden, moeten ondernemers hun prijzen verlagen of betere producten maken. 

Dit is een vrije markt economie.  

‘’Het is niet vanwege de goedheid van de slager, de brouwer of de bakker dat wij ons eten verwachten, maar van wegen hun eigen belang.’’

GODSDIENST

ECONOMIE

POLITIEK 

SOCIALE VERHOUDINGEN

Adam Smith

Montesquieu

John Locke

Rousseau

Rousseau

Volkssoevereiniteit 

Vrije markt 

Gelijkheid

Voltaire

Deisme   

§7.2 Verlicht absolutisme (Ancien regime)

 28 Kenmerkend aspect

Voortbestaan van het Ancien Régime    met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme) 

Ancien Regime: betekent in het Frans oude systeem 

Leerdoelen 7.2 

7 Leg uit wat de politieke, economische en sociale omstandigheden waren onder het Ancien Régime (=het bewind van de Franse koningen voor de Franse revolutie)  

8 Leg uit wat verlicht absolutisme betekende aan de hand van het optreden van Frederik de Grote.  

9 Leg uit hoe de regenten Nederland bestuurden en welke verandering er in 1747 plaatsvond.