Leestekens in zinnen (komma en dubbele punt)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Taalkunde (introductie)

Vandaag: starten met de komma

Materiaal: module, schrift, pen

Geef antwoord op de vraag:

Hoeveel komma's moet je in onderstaande tekst plaatsen?

'Nee nu ik er wat langer over nadenk is het niet normaal dat jongeren die midden in hun ontwikkeling zitten geen weerstand ervaren in hun proces.' 

Taalkunde (introductie)

Vandaag: starten met de komma

Materiaal: module, schrift, pen

Geef antwoord op de vraag:

Hoeveel komma's moet je in onderstaande tekst plaatsen?

'Nee, nu ik er wat langer over nadenk, is het niet normaal dat jongeren, die midden in hun ontwikkeling zitten, geen weerstand ervaren in hun proces.' 

Vorige weken

Je hebt gewerkt aan je inzicht in taal

Je hebt geleerd hoe je in rijke taal formuleert

Je hebt schrijfopdracht 3 gemaakt (nog niet beoordeeld!)

Deze les

Je leert de rol van de komma kennen

Vooruitblik

Deze week: iedere komma juist leren plaatsen

Daarna: leestekens in woorden

zonder hoofdletters punten en komma’s is een tekst wel heel lastig te lezen en te begrijpen je weet immers niet goed wanneer een nieuwe zin begint en wanneer je een pauze moet nemen in de zin om te voorkomen dat een tekst onleesbaar wordt maken we daarom gebruik van leestekens als punten en komma’s

Volg jij het nog?

Correct kommagebruik bepaalt jouw boodschap

De dubbele punt kan levens redden

komma (,)

Wat gebeurt hier?

• Hij zat op haar schoot en rustte uit.
  
• Hij zat op haar, schoot en rustte uit.

komma (,)

Wat gebeurt hier?

• De meester zei Pietje is een monster
• De meester zei: "Pietje is een monster."
• "De meester," zei Pietje, "is een monster."

komma (,)

Wat gebeurt hier?

• De leerlingen die met zekerheid een voldoende willen hebben vaak goed geleerd en geoefend.
• De leerlingen die met zekerheid een voldoende willen, hebben vaak goed geleerd en geoefend.

komma (,)

Voor een korte pauze in een zin

Voor een betere leesbaarheid

Om misverstanden te voorkomen

komma (,)

1) Tussen 2 persoonsvormen of andere werkwoordsvormen die niet tot het gezegde behoren.

Als de nood het hoogst is, haal je de beste resultaten.

komma (,)

1) Tussen 2 persoonsvormen of andere werkwoordsvormen die niet tot het gezegde behoren.

2) Voor een voegwoord (want, omdat, terwijl, dan, maar etc.)

Ik heb zin in de zomer, omdat we dan 4 weken naar Frankrijk gaan.

komma (,)

1) Tussen 2 persoonsvormen of andere werkwoordsvormen die niet tot het gezegde behoren.

2) Voor een voegwoord (want, omdat, terwijl, dan, maar etc.)

Ik heb zin in de zomer, omdat we dan 4 weken naar Frankrijk gaan.

Let op:

Harm ging niet vissen, omdat het regent. 

vs.

Harm ging niet vissen omdat het regent, maar om een heel andere reden.

komma (,)

1) Tussen 2 persoonsvormen of andere werkwoordsvormen die niet tot het gezegde behoren.

2) Voor een voegwoord (want, omdat, terwijl, dan, maar etc.)

3) Tussen delen van een opsomming en tussen bijvoeglijke naamwoorden

Ik heb drie grote hobby's: hardlopen, lezen en dingen ondernemen met gezin en vrienden.

Ik houd van interessante, boeiende, knap geschreven boeken.

komma (,)

1) Tussen 2 persoonsvormen of andere werkwoordsvormen die niet tot het gezegde behoren.

2) Voor een voegwoord (want, omdat, terwijl, dan, maar etc.)

3) Tussen delen van een opsomming en tussen bijvoeglijke naamwoorden

4) Bij een aanspreking

Tamara, wil jij de hagelslag even aangeven?

Eet, kinderen.

komma (,)

Wanneer gebruik je de komma? Resumerend:

1) Tussen 2 persoonsvormen of andere werkwoordsvormen die niet tot het gezegde behoren.

2) Voor een voegwoord (want, omdat, terwijl, dan, maar etc.)

3) Tussen delen van een opsomming en tussen bijvoeglijke naamwoorden

4) Bij een aanspreking

Oefening:

Bedenk een korte tekst waarin al deze vormen worden gebruikt.

Bedenk een korte tekst met komma's:
Tussen 2 pv's, voor een voegwoord, bij een opsomming, tussen bijvoeglijke naamwoorden en bij een aanspreking.

Dubbele punt 

Wat gebeurt hier?

• De patiënt redt het niet het donorhart invriezen dus
• De patiënt redt het: niet het donorhart invriezen dus!
• De patiënt redt het niet: het donorhart invriezen dus!

Dubbele punt 

1) Voor een toelichting of verklaring

Vingerafdrukken worden als uniek beschouwd: zelfs verschillende vingers van dezelfde hand zijn niet gelijk.

Dubbele punt 

1) Voor een toelichting of verklaring

2) voor een opsomming

De volgende leerlingen moeten nablijven: Jarno, Silvan, Tjitsche en Jasmijn

Dubbele punt 

1) Voor een toelichting of verklaring

2) voor een opsomming

3) Voor een citaat

De docent meldde: "Maak je huiswerk en stel de juiste vragen, dan hoef je amper te leren voor de toets."

Maak de oefenopdrachten over leesplezier.

De eerste 15 minuten leer je zelfstandig en in stilte.

Daarna mag je fluisterend overleggen.

Gebruik de theorie uit Talent

Zorg ervoor dat je de toetsvoorbereiding gebruikt

Zelfstandig leren

Lees eerst theorie over het onderwerp

Volg de modulewijzer die aangeeft wat je moet kennen en kunnen.

Verwerk de theorie door te oefenen

Maak de opdrachten uit de modulewijzer en kijk nauwkeurig en kritisch na.

Reflecteren op het leren

Wat heb je geleerd? Wat ging goed en wat moet je nog oefenen?

Een tekst zonder leestekens 

is onleesbaar.

Verbeter de volgende tekst over woorden die van een aardrijkskundige naam zijn afgeleid.

Vul aan met punten, komma's en dubbele punten. Lees de tekst en noteer voor jezelf waar je welke leestekens moet plaatsen.

Als aardrijkskundige namen gewone namen worden worden ze door taalkundigen geoniemen genoemd dat de hamburger uit Hamburg komt wekt weinig verbazing het woord spa ontleent zijn naam aan Spa een stad in de Belgische Ardennen eigenlijk is spa een merknaam maar tegen taal kan geen bedrijf op mensen gebruiken spa voor elk type water of dat nu van het merk Spa is of niet Nederlanders hebben het over 'spa rood' en 'spa blauw' daarmee verwijzen ze naar de etiketten van de echte duidelijke Spa-flessen rood voor bruisend blauw voor niet-bruisend geen kledingstof maar een kledingstuk werd misschien wel het bekendste geoniem de bikini de ontwerper wilde dat het kledingstuk zou inslaan als een bom toen hij het badpak vernoemde naar Bikini een eiland in de Stille Zuidzee daar brachten de Amerikanen in 1946 voor het eerst een atoombom tot ontploffing

Als aardrijkskundige namen gewone namen worden, worden ze door taalkundigen geoniemen genoemd. Dat de hamburger uit Hamburg komt, wekt weinig verbazing. Het woord spa ontleent zijn naam aan Spa, een stad in de Belgische Ardennen. Eigenlijk is spa een merknaam, maar tegen taal kan geen bedrijf op. Mensen gebruiken spa voor elk type water, of dat nu van het merk Spa is of niet. Nederlanders hebben het over 'spa rood' en 'spa blauw'. Daarmee verwijzen ze naar de etiketten van de echte, duidelijke Spa-flessen: rood voor bruisend, blauw voor niet-bruisend.

Geen kledingstof, maar een kledingstuk werd misschien wel het bekendste geoniem: de bikini. De ontwerper wilde dat het kledingstuk zou inslaan als een bom, toen hij het badpak vernoemde naar Bikini, een eiland in de Stille Zuidzee. Daar brachten de Amerikanen in 1946 voor het eerst een atoombom tot ontploffing.

1) Noteer 3 belangrijke onderdelen uit deze les.

2) Geef 2 punten aan die nieuw zijn voor jou (inzichten).

3) Noteer 1 vraag die jij hebt na deze les.