§5 Deel 2 / De komst van het socialisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Hey!

Goed dat je er bent!

Pak jouw spullen alvast:

• Doe je boeken open zodat ik het huiswerk kan zien.
  
• Log alvast in bij LessonUp
• Ga alvast aan de slag met blz. 63

De industriële samenleving 

van Nederland

Planning

• Huiswerkcheck
  
• Uitleg
  
• Zelfstandig werken
  
• Doelen checken
  

Leerdoel

H: Aan het einde van deze les kan je herkennen en uitleggen wat de sociale kwestie inhoudt en wie het opnamen het voor de lagere klassen.

A: Aan het einde van deze les kun je het bovenstaande en  je bent ook in staat om de bredere historische, politieke en economische context van deze kwestie te begrijpen door de impact van deze periode op onze hedendaagse wereld te belichten.

Wat weet je nog van de vorige keer?

Zelfstandig:

Historische Context Analyse:

Onderzoek de sociale kwestie in de late 19e en vroege 20e eeuw in Europa. Schets de belangrijkste economische, politieke en sociale factoren die hebben bijgedragen aan het ontstaan en de ontwikkeling van de sociale kwestie.

Analyse van Hedendaagse Impact:

Identificeer de blijvende effecten van de sociale kwestie op de hedendaagse maatschappij.

Analyseer de relevantie van de sociale kwestie voor hedendaagse kwesties zoals inkomensongelijkheid, sociale mobiliteit, en de rol van de overheid in het welzijn van haar burgers.

Verbanden Leggen:

Verken hoe de concepten van sociale rechtvaardigheid en solidariteit zich hebben ontwikkeld sinds de tijd van de sociale kwestie en hoe ze nog steeds relevant zijn in de moderne wereld.

A: ik volg de les klassikaal

B: ik ga zelfstandig aan de slag met het lesdoel.

1. Klassikaal
2. Zelfstandig

Naast fabriekswerk werd er ook nog steeds veel thuiswerk gedaan. Zoals hier, waar een gezin eten aan het sorteren is. Ook in de landbouw werkten veel kinderen mee met hun ouders.

Ontstaan van zware industrie

• Staalindustrie (Hoogovens, IJmuiden)

• Mijnbouw (steenkolenmijnen, Zuid-Limburg)

• Petrochemie (aardolie, Rotterdam/Nederlands-Indië)

Vervoer verandert

• Reizen wordt sneller en goedkoper (auto's worden goedkoper)

• Eerst elektrische trein rijdt in 1909 tussen Den Haag en Rotterdam

• Vliegen wordt steeds interessanter voor personen en goederen (Schiphol, 1916)

Communicatie

• Trein vervangt postkoets

• Brief wordt (soms) vervangen door telegrafie...

• ... en telefoon vervangt telegrafie

• De snelheid van het leven neemt toe en Nederland wordt meer een eenheid (de andere kant van het land is niet meer zo ver weg)

Elektriciteit

• Zorgde tussen 1860-1914 tot Tweede Industriele Revolutie (staal, spoorwegen, elektriciteit en chemicaliën)

• Belangrijke uitvinders die stroom populair hebben gemaakt: Thomas Edison en Nicolai Tesla
• 
  
• Steeds meer huishoudelijke toepassingen

Steden veranderen

• Steden groeien enorm door werkgelenheid: arbeiderswijken

• Stadsmuren worden weggehaald

• Nieuwe dingen vragen aanpassingen: verharde wegen, trottoirs en trambanen

Bevolking groeit

• Besmettelijke ziektes kunnen beter worden aangepakt

• Betere riolering en watervoorziening

• Betere medicijnen
  

• Nieuwe manier van bouwen zorgt voor meer ruimte (afbraak stadsmuren)

• 
  

De verdeling van de beroepsbevolking 

in Nederland in sectoren.

SOCIALE KWESTIE

Het probleem van armoede en de slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders als gevolg van de industriële revolutie.

Aan de slag!

Afmaken:

§5

Klaar? In stilte even iets voor jezelf doen op de iPad.

Marxisme

• Karl Marx (1818-1883)

• 1848 Communistisch manifest

• Onrechtvaardige klassenstrijd tussen rijke en arme burgers

(bourgeosie-proletariaat)

Marx voorspelde vijf fasen van de revolutie:

1. Concentratie- en cummulatiefase
2. Verelendung
3. Revolutie
4. Dictatuur van het proletariaat, overgangsfase, strakke leiding
   
5. Communistische heilstaat
   

• Karl Marx schreef zijn ideeën op in Het Communistisch Manifest en later in Das Kapital
  

• Toen Marx in 1883 stierf was er nog nergens een revolutie van arbeiders geweest en bestond het communisme alleen op papier

• Op zijn graf in Londen staat: "Arbeiders aller landen verenigt U"

1894 oprichting SDAP

Leider: Troelstra

Doel: Sociale Kwestie aanpakken

Middel: invoering algemeen kiesrecht

Sociale wetgeving

Het kinderwetje van Van Houten

• De liberalen waren bang voor opstanden van arbeiders (socialistische revolutie).
  
• Samuel van Houten ziet dat sociale wetgeving nodig is om dit te vermijden.
  
• In 1874 Kinderwetje van Van Houten: verbod op kinderarbeid onder de 12 jaar in fabrieken.

Andere sociale wetten: 

1900 leerplichtwet: kinderen van 6-12 moeten naar school/ thuis onderwijs krijgen

1901 woningwet: er komen eisen aan woningen, het aantal bewoners, veiligheid en hygiëne etc.

1901 ongevallenwet: uitkering van 70% van het loon na ernstig bedrijfsongeval

1919 invoering 45-urige werkweek, 8-urige werkdag

Bij welke stoming hoort de tekenaar? Leg uit!

Welke symbolen worden gebruikt?

Wat hoort niet bij de sociale kwestie?

1. Lage lonen
2. Lange werktijden
3. Slechte wegen
4. Onveilige fabrieken

Marx is:

1. Communist
2. Sociaal-Democraat

Wie is deze persoon?

1. Lenin
2. Nicolaas II
3. Raspoetin
4. Marx

Welke partij richt Troelstra op?

1. RKSP
2. ARP
3. SDB
4. SDAP

Algemeen mannenkiesrecht werd ingevoerd in

1. 1901
2. 1918
3. 1917
4. 1919

Hieronder staan drie vormen van kiesrecht.

Zet deze drie vormen in de juiste tijdsvolgorde (van vroeger naar later)

1. Algemeen mannenkiesrecht --> Algemeen mannenkiesrecht --> Censuskiesrecht
2. Censuskiesrecht --> Algemeen vrouwenkiesrecht --> Algemeen mannenkiesrecht
3. Algemeen mannenkiesrecht--> Censuskiesrecht --> Algemeen vrouwenkiesrecht
4. Censuskiesrecht --> Algemeen mannenkiesrecht --> Algemeen vrouwenkiesrecht

(Af)maken

§5

Klaar? In stilte even iets voor jezelf doen op de iPad.

Zelfstandig werken: lever hier de uitwerking in.