§1.1 Van vorstendommen tot kolonie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 3

Van vorstendommen tot kolonies

Nederland en Indonesië

- Telefoon in de telefoontas

- Spullen op tafel: boek en samenvatting schrift

...kan in de culturele, politieke, economische en sociale kenmerken noemen van de Indische eilanden vóór de komst van de Nederlanders

...kan ik beschrijven hoe de VOC handeldreef in Oost-Indië

...kan ik uitleggen waarom en hoe Nederland zijn macht over Oost-Indië uitbreidde

...ken ik de begrippen VOC, handelsmonopolie, modern imperialisme, KNIL, pacificatie, indirect bestuur en gouverneur-generaal

AAN HET EINDE VAN DEZE WEEK...

Klassikale uitleg - filmpje met kijkvragen

Maken opdrachten

Nakijken (niet vandaag)

Afsluiten

DOEN

Indonesië

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

A

De Indische eilanden vóór 1600

Leerdoel:

• Je kunt culturele, economische, politieke en sociale kenmerken noemen van de Indische eilanden vóór de komst van de Nederlanders 

Begrippen:

• Geen

B

De VOC in Oost-Indië

Leerdoel:

• Je kunt beschrijven hoe de VOC handeldreef in Oost-Indië

Begrippen:

• Handelsmonopolie
• Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC)

C

De kolonie Nederlands-Indië

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen waarom en hoe Nederland zijn macht over Oost-Indië uitbreidde

Begrippen:

• Indirect bestuur
• Gouverneur-generaal
• Indirect bestuur

• Pacificatie
• Koninklijk Nederlands-Indisch leger
• Modern imperialisme

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

A

De Indische eilanden vóór 1600

Leerdoel:

• Je kunt culturele, economische, politieke en sociale kenmerken noemen van de Indische eilanden vóór de komst van de Nederlanders 

• 50x zo groot als NL
• Voor 1600 geen eenheid!
• jagers-verzamelaars, maar ook grote landbouwsamenlevingen

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

A

De Indische eilanden vóór 1600

Vanaf de 2e eeuw handel met Aziatische landen. Hierdoor meerdere culturele invloeden: 

• Schrift uit India
• Chinese munten bij handel
• Boeddhisme en hindoeïsme --> tempels
• Vanaf 16e eeuw Islam belangrijkste godsdienst

Steen met schrift uit het koninkrijk Sriwijaya (eind 7e tot 13e eeuw) op het Indische eiland Sumatra

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

A

De Indische eilanden vóór 1600

Koninkrijk Soenda (op Java):

• Handelden met andere eilanden via hun havensteden zoals Jakarta en Bantam
• 1579: veroverd door de Islamieten: stichting sultanaat Bantam

Atjeh:

• 1520: Islamitisch sultanaat
• Belangrijke schakel in handel tussen eilanden en vaste land
• Handel in specerijen. => Atjeh werd rijk
• Tempels, paleizen, sterke oorlogsvloot

Wat over de bron is waar?

1. Het eiland Sumatra had schrift, wat wijst op een ontwikkelde samenleving
2. Het koninkrijk Sriwijaya was waarschijnlijk het enige Indische rijk met schrift
3. Deze bron is waarschijnlijk geschreven door Nederlandse handelaren
4. Deze bron komt uit een samenleving van jagers en verzamelaars

Hieronder staan vier feiten over het Indische rijk Modjohit. Geef bij elk kenmerk aan of het een cultureel of een economisch kenmerk is, of geen van beide.

Cultureel

Economisch

Geen van beide

Modjohit beheerste veel handelsroutes

Modjohit had een koning 

Modjohit ontstond rond 1300 op Java 

Modjohit was hindoe-boeddhistisch 

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

B

De VOC in Oost-Indië

Leerdoel:

Je kunt beschrijven hoe de VOC handeldreef in Oost-Indië

• Tot 1596: handel voeren met Portugezen, wat erg duur was
• Nederland wilde zelf een route vinden naar Azië toe. Dit lukte in 1596
• Waarom Azië? Om specerijen, zoals peper en nootmuskaat 

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

B

De VOC in Oost-Indië

• 1602: oprichting Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) 
• Tot 1800 grootste bedrijf ter wereld
• Doel: concurrentie voorkomen. De VOC kreeg het handelsmonopolie. Alleen schepen van de VOC mochten handel voeren.
• Handelsposten op Java, India, China, Japan. Belangrijkste: Batavia op Java
• Fort, haven, pakhuizen, woningen VOC-bestuurders en soldaten

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

B

De VOC in Oost-Indië

• VOC mocht oorlog voeren en volkeren met geweld dwingen tot samenwerking
• Genocide van Banda (1621), duizenden bewoners vermoord o.l.v. Jan Pieterszoon Coen
• VOC voerde oorlogen om handelsposten te stichten. Veel meer gebied had de VOC niet

Welk recht kon de VOC gebruiken om de bevolking op de Indische eilanden tot samenwerking te dwingen?

1. Het recht om een handelsmonopolie op te richten
2. Het recht om een handelsroute naar Azië te vinden
3. Het recht om handelsposten te vestigen
4. Het recht om oorlog te voeren en forten te bouwen

Wat was een belangrijk argument voor inwoners van de Indische eilanden om niet te willen samenwerken met de VOC?

1. De VOC wilde de bevolking bekeren tot een ander geloof
2. De VOC wilde de handel met Chinese, Portugese of Arabische handelaren verbieden
3. De VOC wilde de winst van de handel in specerijen delen met andere handelaren
4. De VOC wilde het hele eiland veroveren

Aan het werk!

• Maken paragraaf 1.1 A en B (Blz. 10 t/m 13)
•  Vraag? Steek je vinger op.
• Morgen valt het uit. Dus huiswerk voor dinsdag is 1.1 A en B = AF
• Klaar? Maak de introductie op blz. 8 en 9

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

A

De Indische eilanden vóór 1600

Leerdoel:

• Je kunt culturele, economische, politieke en sociale kenmerken noemen van de Indische eilanden vóór de komst van de Nederlanders 

Begrippen:

• Geen

B

De VOC in Oost-Indië

Leerdoel:

• Je kunt beschrijven hoe de VOC handeldreef in Oost-Indië

Begrippen:

• Handelsmonopolie
• Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC)

C

De kolonie Nederlands-Indië

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen waarom en hoe Nederland zijn macht over Oost-Indië uitbreidde

Begrippen:

• Indirect bestuur
• Gouverneur-generaal
• Indirect bestuur

• Pacificatie
• Koninklijk Nederlands-Indisch leger
• Modern imperialisme

L1 Je kunt culturele, economische, politieke en sociale kenmerken noemen van de Indische eilanden vóór de komst van de Nederlanders

- Sociaal/cultureel: Veel verschillende eilandjes, met vele volken met verschillende culturen, schrift uit India, eerst boeddhisme en hindoeïsme, kunst en architectuur gebaseerd, op geloof, daarna kwam Islam

- Economisch: gebruikten Chinese munten bij de handel, specerijen verkopen (Atjeh), meeste mensen waren boer.

- Politiek: Vorst/sultans schreef wetboeken, belasting innen en voerden oorlogen met elkaar, door rijkdom > paleizen en oorlogsvloot

L2 Je kunt beschrijven hoe de VOC handeldreef in Oost-Indië

-NL wou zelf een route naar Azië en niet meer afhankelijk zijn van de Portugezen, veel schepen vertrokken naar Azië

- 1602: oprichting Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC), tot 1800 grootste bedrijf 

- Doel: concurrentie voorkomen, specerijen. De VOC kreeg het handelsmonopolie. Alleen schepen van de VOC mochten handel voeren.

- Fort, haven, pakhuizen, woningen VOC-bestuurders en soldaten

- De VOC dwong verschillende bevolkingen om alleen met hun handel te drijven, vb. Banda

Leerdoel:

• Je kunt culturele, economische, politieke en sociale kenmerken noemen van de Indische eilanden vóór de komst van de Nederlanders 

Leerdoel:

• Je kunt beschrijven hoe de VOC handeldreef in Oost-Indië

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

C

De kolonie Nederlands-Indië

- In de 17e en 18e eeuw had de VOC vooral handelsposten langs de kust van Oost-Indie, maar in de 19e eeuw veroverde NL steeds meer land

-1800: Modern imperialisme= EU landen moesten zoveel mogelijk landen veroveren om een groot rijk op te bouwen

Drie oorzaken:

• grondstoffen voor de industrie
• het gaf je aanzien
• Europeanen voelden zich het beste. Vonden dat ze recht hadden om andere volken te overheersen, eigen cultuur verspreiden

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

C

De kolonie Nederlands-Indië

• 1798: VOC gaat failliet. Staat neemt alle bezittingen over.
• De gebieden van Oost-Indië wordt een kolonie: Nederlands Indië

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

C

De kolonie Nederlands-Indië

Nederland richt het Koninklijke Nederlands-Indisch Leger (KNIL) op. Doel: alle eilanden veroveren.

Officieren waren Nederlanders, soldaten waren inheemse bewoners of andere Europanen

Nederland noemde veroveren pacificatie: brengen van vrede

- NEE. 1873: NL besloot Atjeh op Samatra te veroveren. Veel verzet van Atjeh. KNIL brandde honderden dorp plat en vermoordde tienduizenden inwoners. In 1903 gaven de leiders op

Zag de inheemse bevolking dit ook zo?

Leerdoel:

Je kunt uitleggen waarom en hoe Nederland zijn macht over Oost-Indië uitbreidde

Begrippen:

• Indirect bestuur
• Gouverneur-generaal
• Pacificatie

 

• Koninklijk Nederlands-Indisch leger
• Modern imperialisme

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

C

De kolonie Nederlands-Indië

Indirect bestuur: inheemse bestuurders blijven op hun plek, maar worden aangestuurd door de NL'ers (voordeel dat er weinig NL'ers nodig zijn om de kolonie te besturen)

Gouverneur-generaal = Hoogste bestuurder

Residenten uit NL hielpen mee 

Regenten = Indonesische bestuurders

Samen met dorpshoofden het gebied goed besturen

Jaartallen uit deze les

1596 - Nederlandse handelsschepen komen aan in de haven van Bantam (Java)

1602 - Oprichting VOC

1621 - Genocide op Banda (eilandengroep)

1798 - VOC failliet

1800 - begin modern imperialisme

1873-1903 - Atjeh-oorlog

Welke zin past bij het indirecte bestuur in Nederlands-Indië?

1. Dorpshoofden wijzen een Gouverneur-Generaal aan
2. Nederlanders sturen regenten aan die hun eigen gebied besturen
3. Onafhankelijke Indische dorpshoofden besturen hun eigen gebied
4. Regenten geven bevelen aan Nederlandse residenten

Hoe werden de Indische bestuurders genoemd, die door Nederland werden benoemd?

1. Dorpshoofden
2. Gouverneur-Generaal
3. Regenten
4. Residenten

Bestuur van Nederlands Indië

Uit welk land?

Van hoog naar laag

Gouverneur-Generaal

Regenten

Residenten

Dorpshoofden

Nederland

Indonesië

Overleggen/samenwerken mag maar doe dit rustig

AAN DE SLAG!

Wat?	Heel §1.1 Opdracht 1 t/m 12
Waarom?	Omdat je de lesstof eigen moet maken
Hoe?	Lees eerst de teksten en dan de paragaaf
Klaar?	Begin alvast met het lezen van paragraaf 2 op blz. 16

Heb je het gesnapt?

Begrippen uit deze les

Verenigde Oost-Indische Compagnie

Handelsmonopolie

Modern-imperialisme

Koninklijk Nederlands-Indisch leger

Pacificatie

Indirect bestuur

Gouverneur-Generaal

Schrijf 2 dingen op die je deze les hebt geleerd.

Schrijf een vraag wat je nog niet hebt gesnapt

Leg in je eigen woorden uit waarom Nederland
zijn macht over Oost-Indië uitbreidde

Geef je inzet tijdens deze les een cijfer

110

Hoe vond je de les?

😒🙁😐🙂😃

Wat kan er beter/anders aan deze les?

Voor dat de Nederlanders in Indië aankwamen, waren het onafhankelijke koninkrijkje.

De VOC, opgericht in 1602, kreeg het handelsmonopolie in Indië. Zij bouwen daar handelsposten.

De VOC kreeg het recht om namens Nederland oorlog te voeren. De Genocide van Banda is de bekendste. 

Als in 1798 de VOC failliet gaat, neemt de staat alles over. Indië krijgt een nieuwe naam: Nederlands Indië. Het wordt een kolonie van Nederland. Het KNIL wordt opgericht. Zij krijgt als taak om alle eilanden bij elkaar te veroveren. Nederland noemde dit overigens pacificatie. De oorzaak van deze veroveringen was het modern imperialisme. 

Er wordt een indirect bestuur geplaatst in Nederlands-Indië. De baas is de Gouverneur-Generaal. Onder hem staan de residenten. Die sturen weer de inheemse regenten aan. Onder de regenten staan de dorpshoofden.

Afsluiting