4K1 Meer dan lezen: tekstverbanden en signaalwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 2-4

Leesvaardigheid

Tekstverbanden en signaalwoorden

Jullie gaan aan de slag met deze LessonUp.

Aan het einde van de les heeft iedereen deze voor 3/4 af.

Bij vragen, meld je je bij mij

Hoe zie je alineaverbanden in een tekst

Lees de bovenstaande inleiding en titel.

Wat staat er in de inleiding?

1. Er wordt een mening gegeven
2. Er wordt een oorzaak gegeven
3. Er wordt een voorbeeld gegeven
4. Er wordt verteld waarover de tekst gaat

Alineaverbanden

• Om teksten beter te begrijpen verdeelt een schrijver de tekst in alinea's.
• Iedere alinea vertelt iets over het onderwerp.
• De alinea's onderling hebben met elkaar te maken. Er is een verband.
• Om het verband te vinden in een tekst zoek je naar signaalwoorden.

We gaan in deze LessonUp.

De verbanden doornemen

d.m.v. voorbeelden

Doe er je voordeel mee, want er komt een toets aan!

Opsomming                 1, 2, 3

Opsomming - een aantal zaken worden achter elkaar opgenoemd. De alinea’s vertellen verschillende delen van één opsomming.

Voorbeeld

• Ten eerste vind ik Amsterdam een mooie stad en verder vind ik het een heel gezellige stad.

Signaalwoorden opsomming: ten eerste, ten tweede, en, ook, bovendien, om te beginnen, daarnaast, verder, ten slotte.

Doel-middel                 

Doel - middel:  Er wordt een doel genoemd en daarbij een middel waarmee dat doel bereikt kan worden. 

Voorbeeld

• Johan wil een auto kopen, om zijn spullen te vervoeren.

Signaalwoorden opsomming: waarmee, daarmee, met het doel, met, door middel van, om, met behulp van.

Tijd  

Tijd: De alinea’s zijn geordend op tijd. Wat gebeurde eerst en wat daarna?

Voorbeeld

• Eerst deed ik mijn pyjama aan en vervolgens poetste ik mijn tanden. Daarna stapte ik in bed en uiteindelijk viel ik weer in slaap. 

Signaalwoorden tijd: vroeger, later, nu, eerst, nadat, toen, terwijl, wanneer, dan, daarna, dadelijk, intussen. 

Oorzaak en gevolg 

Reden, oorzaak, gevolg : een oorzaak geeft aan waarom iets gebeurt. Een gevolg vertelt je wat er daarna gebeurt. 

Voorbeeld

• De boom voor mijn huis is omgewaaid doordat het zo hard heeft gestormd.

Signaalwoorden reden, oorzaak, gevolg: omdat, want, zodat, waardoor, daardoor, daarom, aangezien.

 Tegenstelling

Tegenstelling: De alinea’s vertellen twee tegenovergestelde dingen.

Voorbeeld

• In de zomer is het weer wel lekker in Nederland, maar in de winter is het vaak heel koud.

Signaalwoorden tegenstelling: enerzijds-anderzijds, toch, echter, maar, terwijl, in plaats van, daarentegen,  integendeel, in tegenstelling tot.

Toelichting en voorbeelden

Toelichting en voorbeelden: Alinea 2 legt uit wat in alinea 1 bedoeld wordt. Of er worden meerdere voorbeelden gegeven om toelichting te geven.

Voorbeeld van een toelichting

• De sportdag was goed georganiseerd. Zo werd er genoeg water uitgedeeld en we hadden genoeg rustmomenten (toelichting).
  

 

Voorbeeld met voorbeelden

• Ik zou graag een tweede taal leren, zoals Spaans (voorbeeld).

Signaalwoorden toelichting: dat houdt in, dat wil zeggen, met andere woorden, preciezer geformuleerd, zo, bijvoorbeeld, ter illustratie.

Signaalwoorden voorbeelden: bijvoorbeeld, zo, zoals, denk hierbij aan, neem, dat is het geval bij.

De verbanden nog even op een rij

 

 1, 2, 3           Opsomming                                                                                                Toelichting en voorbeelden

                        Tijd 

                        Oorzaak en gevolg 

                        Tegenstelling

                      

                        Doel - middel

 

Welk signaalwoord geeft een opsomming aan?

Ik heb geen zin in school. Verder vind ik het jammer dat de vakantie voorbij is.

Welk signaalwoord geeft een tegenstelling aan?

De vakantie duurde twee weken. Toch vond ik dat te kort.

Welk verband hoort er bij de onderstaande signaalwoorden
Doordat, want, omdat, wegens

Welk signaalwoord geeft een tijdsvolgorde aan?

Nadat we naar de winkel waren geweest, gingen we naar huis

Om welk verband gaat het in de onderstaande zin?

Vorig jaar sportte ik drie keer in de week, maar daar heb ik nu geen tijd meer voor.

Tekstverbanden

1, 2, 3

Koppel het verband met het juiste  symbool

Tijd

Opsomming

Reden, oorzaak en gevolg

Voorwaarde

Tegenstelling

 

1, 2, 3             Opsomming

                        Tijd 

                        Reden, oorzaak, gevolg 

                        Tegenstelling

                        Voorwaarde

tal signaalwoorden 

            inperking

           Vergelijking

           Omschrijving

 Inperkend

Inperking: Iets gebeurt, ondanks dat je (niet) aan de voorwaarden hebt voldaan.

Voorbeeld

• Ondanks dat ik meer ben gaan werken, heb ik niet genoeg geld kunnen sparen voor een nieuwe laptop.

Signaalwoorden inperking: hoewel, ondanks, natuurlijk ... maar

Vergelijking

Vergelijking: twee zaken worden met elkaar vergeleken. Het laat een verschil of overeenkomst zien.

Voorbeeld

• Nederland is, net als België, onderdeel van de Benelux.

Signaalwoorden vergelijking: in vergelijking met, evenzeer, alsof, net als, alsof, evenals, zoals, vergeleken met.

Omschrijving

Omschrijving: Iets wordt nogmaals uitgelegd in andere woorden. Een extra toelichting op het voorgaande.

Voorbeeld

• Een brommer rijdt 1 op 12, dat wil zeggen met 1 liter benzine kun je 12 kilometer rijden.

Signaalwoorden omschrijving: en als, oftewel, anders gezegd, dat wil zeggen, zo, met andere woorden.

Zoek het juiste signaalwoord:

...... ik niet had geleerd voor de toets, haalde ik toch een 9,6.

1. Alsof
2. Hoewel
3. Evenals
4. Oftewel

De vluchten naar Barcelona zijn vervallen, ........ als de vluchten naar Madrid en Tenerife.

1. Hoewel
2. anders gezegd
3. Net als
4. bijvoorbeeld

Yassin neemt een sabbatical (=lange vakantie) van 3 maanden.
......... hij neemt 3 maanden vrij.

1. Net als
2. ondanks
3. Anders gezegd
4. Oftewel

Voorbeeld

Omschrijving: geeft een voorbeeld van iets wat eerder of later genoemd wordt.

Voorbeeld

• Ik hou van allerlei soorten fruit, bijvoorbeeld aardbeien.

Signaalwoorden omschrijving: denk aan, bijvoorbeeld, onder andere, als, een voorbeeld hiervan, zo, zoals, ter illustratie, daaruit blijkt.

Verduidelijking

Omschrijving: Iets wordt nogmaals uitgelegd in andere woorden. Een extra toelichting op het voorgaande.

Voorbeeld

• Een brommer rijdt 1 op 12, dat wil zeggen met 1 liter benzine kun je 12 kilometer rijden.

Signaalwoorden omschrijving: en als, oftewel, anders gezegd, dat wil zeggen, zo, met andere woorden.

Doel-middel

Omschrijving: Iets wordt nogmaals uitgelegd in andere woorden. Een extra toelichting op het voorgaande.

Voorbeeld

• Een brommer rijdt 1 op 12, dat wil zeggen met 1 liter benzine kun je 12 kilometer rijden.

Signaalwoorden omschrijving: en als, oftewel, anders gezegd, dat wil zeggen, zo, met andere woorden.

Conclusie

Omschrijving: Iets wordt nogmaals uitgelegd in andere woorden. Een extra toelichting op het voorgaande.

Voorbeeld

• Een brommer rijdt 1 op 12, dat wil zeggen met 1 liter benzine kun je 12 kilometer rijden.

Signaalwoorden omschrijving: en als, oftewel, anders gezegd, dat wil zeggen, zo, met andere woorden.

Samenvatting

Omschrijving: Iets wordt nogmaals uitgelegd in andere woorden. Een extra toelichting op het voorgaande.

Voorbeeld

• Een brommer rijdt 1 op 12, dat wil zeggen met 1 liter benzine kun je 12 kilometer rijden.

Signaalwoorden omschrijving: en als, oftewel, anders gezegd, dat wil zeggen, zo, met andere woorden.

Verband: voorbeeld/toelichting

Signaalwoorden: bijvoorbeeld, zo, op deze manier, als, zoals, denk aan, neem nou, neem bijvoorbeeld

Er zijn veel verschillende accomodaties die je kunt huren, zoals tenten, stacaravans en bungalows.

Welk signaalwoord geeft een voorbeeld/toelichting aan?

Je kunt verschillende technieken gebruiken, neem bijvoorbeeld schuren, schaven of raspen.

Welk signaalwoord geeft een voorbeeld/toelichting aan?

Je kunt verschillende technieken gebruiken, neem bijvoorbeeld schuren, schaven of raspen.

Naar school neem ik meerdere dingen mee, zoals: schoolpas, pennen en schriften.

Zoals is het signaalwoord voor .......

1. opsomming
2. voorbeeld/toelichting
3. tegenstelling
4. tijdsvolgorde/chronologie

Ook het tweede lesuur had ik best kunnen missen.

Ook is een signaalwoord voor een .....

1. 0psomming
2. voorbeeld/toelichting
3. tegenstelling
4. tijdsvolgorde/ chronologie