DO1 les 1 Herhalen zuren en basen H7.1 tm 7.3

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Voorbereiding DO 5VWO

Hoofdstuk 7.1 t/m 7.4 Zuren en basen

Hoofdstuk 9.2 Redoxreacties

Hoofdstuk 13.1 Analyse en onderzoek

Hoofdstuk 13.4 Gehaltebepaling

Les 1 opfrissen voorkennis

zuren & basen (H7.1. tm 7.3)

Na afloop van deze les...

• ken je de definitie van een zuur, base, zure oplossing en basische oplossing
• ken je de namen en formules van veel voorkomende zuren en basen
• kun je de juiste notatie geven van oplossingen van sterke en zwakke zuren en basen
• kun je met behulp van indicatoren de pH van een oplossing bepalen
• kun je de reactievergelijking geven van een zuur-base reactie

opfrissen leerdoelen 7.1   Zure en basische oplossingen

Maak deze zin af:
Een zuur is ...

Hoeveel H+ ionen kan ethaanzuur afstaan?

1. 4
2. 3
3. 2
4. 1

Hieronder staan formules van zuren en van zuurrest ionen. Sleep de formules naar de juiste naam.

chloride-ion

fosfaation

fosforzuur

zwavelzuur

acetaation

nitraation

carbonaation

sulfaation

koolzuur

salpeterzuur

azijnzuur

waterstofchloride

Maak deze zin af:
Een basische oplossing bevat ...

Hieronder staan formules van basen en de geconjugeerde zuren. Sleep de formules naar de juiste naam.

hydroxide-ion

oxide-ion

ammoniak

carbonaation

waterstofcarbonaation

koolzuur

ammoniumion

natronloog

kaliloog

kalkwater

Na+ (aq) + OH-(aq)

K+ (aq) + OH-(aq)

Ca2+ (aq) + 2 OH- (aq)

Sleep de termen naar de juiste plaats op de pH schaal.

zure oplossing

neutrale oplossing

basische oplossing

H7.1 pH  - zuurgraad

• De zuurgraad van oplossingen noemen we de pH-waarde
• pH-schaal loopt (meestal) van 0 tot 14
• Hoe zuurder de oplossing, hoe lager de pH
• Hoe basischer de oplossing, hoe hoger de pH
• Een neutrale oplossing heeft pH 7
• In de scheikunde is het niet zuur vs. zoet
   maar zuur vs. basisch

H7.1 pH meten - zuur-base indicatoren (oplossingen)

• Bekende zuur-base indicatoren staan met omslagtrajecten in Binas 52A

Kim wil de pH bepalen van een oplossing. Hij mengt in 4 reageerbuizen steeds een beetje oplossing met een indicator.
Geef zo precies mogelijk aan tussen welke grenzen de pH van de oplossing ligt. Gebruik binas T52A.

1. 3,8 < pH < 5,5
2. 3,8 < pH < 4,4
3. 5,4 < pH < 5,5
4. 4,4 < pH < 4,8

opfrissen leerdoelen H7.2   Sterke en zwakke zuren en basen

Wat is de juiste notatie van een oplossing van fosforzuur?
Tip: kijk in tabel 49 of fosforzuur een sterk of zwak zuur is.

1. H​3​​PO​4​​(aq)
2. H​3​​O​+​​(aq)+H​2​​PO​4​−​​(aq)

Wat is de juiste notatie van een oplossing van salpeterzuur?
Tip: kijk in tabel 49 of salpeterzuur een sterk of zwak zuur is.

1. HNO​3​​(aq)
2. H​3​​O​+​​(aq)+NO​3​−​​(aq)

Wat is de juiste notatie van een ammoniakoplossing?
Tip: kijk in tabel 49 of ammoniak een sterke of zwakke base is.

1. NH​3​​(aq)
2. NH​4​​​​​​+​​(aq)+OH​−​​(aq)

Wat is de juiste notatie voor een oplossing van calciumoxide?

1. CaO(aq)
2. Ca​2+​​(aq)+O​2−​​(aq)
3. Ca​2+​​(aq)+2OH​−​​(aq)

Welk idee is goed?

1. laten we water toevoegen, dit zal het zuur neutraliseren
2. voeg een universele indicator toe. Als de kleur rood wordt, weten we dat het veilig is om op te ruimen
3. laten we een zwakker zuur toevoegen om het veiliger te maken
4. laten we een base aan het zuur toevoegen om deze te neutraliseren

opfrissen leerdoelen H7.3  Zuur-base reacties

Zuurbase reacties

Bij een reactie tussen een zuur en een base 

geeft het zuur H⁺ af aan de base

Je herkent een zuurbase-reactie dus aan 

het verplaatsen van H+ ionen

Voorbeeld:

CH3COOH + OH- --> CH3COO- + HOH (=H2O)

Zijn de volgende reacties zuurbase reacties?
1.

2.

K​2​​O(s)+H​2​​O(l)−>2K​+​​(aq)+2OH​−​​(aq)

HF+CH​3​​COO​−​​−>F​−​​+CH​3​​COOH

1. alleen reactie 1
2. alleen reactie 2
3. ja, allebei
4. nee, geen van beide

uitleg

1. K2O (s) + H2O (l) -> 2 K+ (aq) + 2 OH- (aq)

Het O2- ion (base) neemt H+ op van H2O (zuur). Dit zie je omdat er na de pijl 2x OH- ontstaat

2. HF  + CH3COO- (aq) -> F- + CH3COOH 

CH3COO- (base) neemt H+ op van HF (zuur). Dit zie je omdat er na de pijl CH3COOH en F- ontstaat 

Is de volgende reactie een zuurbase reactie?

Mg(s)+2H​+​​(aq)−>Mg​2+​​(aq)+H​2​​(g)

1. ja
2. nee

uitleg

Mg (s) + 2 H⁺ (aq) -> Mg²⁺ (aq) + H₂ (g)

Er komt in deze reactievergelijking wel H+ voor, maar dit ion verplaatst niet van het ene deeltje voor de pijl (zuur) naar het andere deeltje voor de pijl (base). Mg neemt dit H+ ion niet op.

TIP: je herkent zuurbase reacties snel als je de formules van de zuren en de basen uit je hoofd kent (leren!)

oefenen

Geef de vergelijking van de reactie die plaats vindt wanneer zoutzuur (een oplossing van het gas HCl) gemengd wordt met natronloog (een oplossing van het zout NaOH).

instabiel zuur

H₂CO₃ is koolzuur. Dit zuur is niet stabiel en

valt uit elkaar. Welke twee stoffen ontstaan? 

Met een overmaat azijnzuuroplossing wordt kalkaanslag (=calciumcarbonaat) in een waterkoker opgelost.
Er komt daarbij een gas vrij.
Geef de reactievergelijking.

oefenen, oefenen, oefenen, .....

Na deze herhalings-Lesson-Up over H7.1 t/m H7.3 kun je zelf kijken of je het begrepen hebt. Goede oefenopgaven zijn:

• indicatoren: opgave 9
• zuren en basen: opgaven 15 + 16
• zuurbase reacties: 24 + 25abc + 29 + 30
• NOVA online - Versterk jezelf

Kies wat jij nodig hebt om goed voorbereid te zijn!

 

 

Eigen werk voor de volgende les

• Leer de namen en formules van veel voorkomende zuren en basen op blz 11 van het 5 VWO boek.
  
• Oefen onderwerpen die je nog lastig vindt met de aangegeven opgaven in deze LessonUp en/of op NOVA Online bij H4 en H7 met versterk jezelf  (in de rechter kolom kan je onderdelen kiezen)