Afweer

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Vandaag

-Huiswerkcheck

-terugblik

-uitleg bs 6

- samen inoefenen

- zelfstandig werken

Leerdoelen: 

13.6.1 Je kunt beschrijven hoe antistoffen bescherming bieden tegen infecties en op welke manieren immuniteit kan ontstaan.

13.6.2 Je kunt omschrijven hoe stoffen een allergische reactie kunnen veroorzaken

Afweer

Lichaamsvreemde stoffen

Dit zijn stoffen die niet in ons lichaam thuishoren.

Als deze stoffen je lichaam binnenkomen, verdedigt je lichaam zichzelf daartegen. 

Dit kan gebeuren bij:

* Infecties (bacteriën, schimmels, virussen...)

* Bloedtransfusies 

* Orgaantransplantatie 

Algemene afweer 

In de meeste gevallen is je lichaam goed beschermt tegen het binnendringen van ziekteverwekkers. 

Opperhuid:  Ziekteverwekkers kunnen er moeilijk doorheen

Talg: Gaat aantasting tegen

Slijmvlies in de luchtwegen en darmwand: Moeilijk doordringbaar

Maagzuur: Het zuur doodt bacteriën.

Wittebloedcellen: maken ziekte verwekkers onschadelijk

Infecties 

Eenmaal in het lichaam vermenigvuldigen de ziekteverwekkers zich 

Bacteriën, schimmels, virussen (of dieren)

Ziekteverwekkers kunnen giftige stoffen afgeven die je ziek maken.

Je lichaam reageert daarop door de lichaamstemperatuur te laten stijgen: Je krijgt koorts!

Specifieke afweer; antistoffen

Bepaalde witte bloedcellen reageren op ziekteverwekkers door antistoffen te gaan maken. Bijvoorbeeld bij besmetting met het coronavirus.

Op het oppervlak van een ziekteverwekker zitten eiwitten die niet in ons lichaam voorkomen. Deze onbekende eiwitten noemen we Antigenen 

Medicijnen 

Sommige medicijnen kunnen de afweer van je lichaam tijdelijk versterken.

Antibiotica doodt bacteriën (geen virussen!)

Vb: Voor de 2e wereldoorlog stierven er veel mensen aan tuberculose, door het gebruik van antibiotica komt het hier bijna niet meer voor 

Antigenen

De afweer herkent besmettingen aan lichaamsvreemde 

antigenen

bv: spike-eiwit op SARS-COVID

Antigenen en antistoffen

• Antigenen = eiwitstructuren aan de buitenkant van (lichaamsvreemde) cellen (voor iedere cel uniek) ‘Herkenningsstoffen’.
  
• Antistoffen = door witte bloedcel gemaakte onderdelen die precies passen op de antigenen van een bepaalde cel of eencellig organisme. Deze maken de ziekteverwekkers onschadelijk.

Specifiek

Iedere ziekteverwekker heeft zijn eigen specifieke eiwitten, dus antigenen.

Dat betekent dus ook dat tegen iedere ziekteverwekker een eigen specifieke antistof moet worden gemaakt.

Antistoffen worden gemaakt tegen antigenen.

Verschillende ziekteverwekkers hebben verschillende antigenen

Natuurlijke immuniteit

Besmetting - Witte bloedcellen 

                             maken antistoffen.

Antistoffen blijven enige tijd in het    

                         bloed - goede afweer.

Geheugen - Witte bloedcellen 

                          onthouden hoe de 

                          antistoffen moeten worden 

                          gemaakt.

Actieve immuniteit

Actieve natuurlijke immuniteit =

Je wordt besmet met een ziekteverwekker. 

Je lichaam moet zelf aan de slag met het MAKEN (actief) van de antistof. Als je daarna weer besmet raakt met de ziekte word je niet meer ziek

Actieve kunstmatige immuniteit =

Je wordt gevaccineerd. 

Je lichaam moet zelf aan de slag met het MAKEN (actief) van de antistof.  

Als je daarna weer besmet raakt met de ziekte word je niet meer ziek.

Natuurlijke immuniteit

Als je een tweede keer besmet raakt met dezelfde ziekteverwekker, kunnen de witte bloedcellen snel en veel antistoffen maken. Je wordt dan niet ziek - Je bent Immuun

Kunstmatige passieve immuniteit

Je wordt door een giftig (slang, spin etc.) of 

hondsdol dier (hond, vos, vleermuis) gebeten 

Dan krijg je een SERUM toegediend

dit zijn antistoffen

Je witte bloedcellen maken zelf geen antistoffen(passief)

Passieve immunisatie 

Natuurlijke passieve immuniteit

Baby krijgt via de placenta of de moedermelk de antistoffen 

De witte bloedcellen maken 

zelf geen antistoffen (passief)

Passieve immunisatie

Kunstmatige immuniteit

Kunstmatige immuniteit bouw je op door het krijgen van een vaccinatie 

Een vaccin bevat een dode of verzwakte ziekteverwekker 

Je lichaam reageert hier vervolgens weer op door antistoffen te gaan maken tegen deze ziekteverwekker (antigenen)

Immuunsysteem (1)

• Passieve immunisatie: Injecteren met een serum met         kant-en-klare antistoffen (je hoeft zelf geen antistoffen te maken) = KUNSTMATIG
• Actieve immunisatie: 

1. Ziek worden en zelf antistoffen maken =NATUURLIJK
2. Injecteren met dode of verzwakte ziektekiemen (= Vaccin) en zelf antistoffen maken. = KUNSTMATIG

Natuurlijke immuniteit = 

zelf ondergaan, je hebt de ziekteverwekker op een natuurlijke manier binnengekregen.

Bijvoorbeeld bij de Waterpokken.

schooltv.nl

Kinderen vaccineren

Het rijksvaccinatieprogramma bestaat uit verschillende vaccinaties: 

D(K)TP-prik: Tegen difterie, kinkhoest, tetanus en polio (kinderverlamming).

BMR-prik: Tegen bof, mazelen en rodehond 

 HPV-prik = meisjes vanaf 12 jaar, tegen HPV, een virus dat bij meisjes baarmoederhalskanker kan veroorzaken.

Aan de slag...

Maken opdrachten