Wat is LessonUp
Zoeken
Kanalen
Inloggen
Registreren
‹
Terug naar zoeken
AF TM5 Urinewegestelsel
M1W1
x
urinewegstelsel
TM module 5
1 / 50
volgende
Slide 1:
Tekstslide
AFP
MBO
Studiejaar 1
In deze les zitten
50 slides
, met
interactieve quizzen
,
tekstslides
en
1 video
.
Lesduur is:
100 min
Start les
Bewaar
Deel
Printen
Onderdelen in deze les
M1W1
x
urinewegstelsel
TM module 5
Slide 1 - Tekstslide
5
urinewegstelsel
LEERDOELEN...
Je benoemt de
bouw
en de
functies
van de nieren en urinewegen
Je vertelt wat er gebeurt bij de
vorming van urine
in de nieren
Je benoemt de
samenstelling
van urine
Bij een lege blaas, aandrang en een volle blaas noem je de
stand
van de twee
sluitspieren
Slide 2 - Tekstslide
dag en nacht is het lichaam bezig stoffen uit het lichaam te krijgen, dit gebeurt door...
nieren
(afval uit bloed)
longen
(water en CO
2
)
lever
(gal)
huid
(zweet)
1.1
uitscheidingsorganen
Slide 3 - Tekstslide
het
urinewegstelsel
kan je verdelen in...
nieren
urinewegen
(urineleiders, blaas en urinebuis)
1.1
uitscheidingsorganen
Slide 4 - Tekstslide
1.2
de nieren
Slide 5 - Tekstslide
de
nieren
(
renes
) liggen aan beide zijden van de wervelkolom, hoog in de buikholte...
ze hebben de vorm van een koffieboon
aan de holle kant komen structuren in en uit:
nierpoort
1.2
de nieren
Slide 6 - Tekstslide
de nieren
krijgen het bloed van de
nierslagaders
(een aftakking van de
aorta
), zuurstofrijk en met afval
de nieren
geven het zuurstofarme en schone bloed af aan de
nieraders
, een aftakking van de
onderste holle ader
1.2
de nieren
Slide 7 - Tekstslide
het
nierkapsel
(capsula renalis) is de verpakking van de nier...
het is gemaakt van stevig bindweefsel
het vlies helpt mee de nier te beschermen
1.2.1
bouw van de nieren (grof)
nierkapsel
Slide 8 - Tekstslide
de
nierschors
(cortex renalis) is de buitenste rand van de nier...
in de nierschors wordt een begin gemaakt met het zuiveren van bloed
1.2.1
bouw van de nieren (grof)
nierkapsel
Slide 9 - Tekstslide
onder de nierschors ligt
het niermerg
(medulla renalis) is de buitenste rand van de nier...
het is in groepjes verdeeld
het ziet er streperig uit, komt door nierkanaaltjes
elk groepje heet
nierpiramide
1.2.1
bouw van de nieren (grof)
niermerg
nierpiramide
Slide 10 - Tekstslide
elke
nierpiramide
en heeft een basis en een papil
1.2.1
bouw van de nieren (grof)
piramidebasis
nierpapil
Slide 11 - Tekstslide
het
nierbekken
(
pyelum
) heeft een trechtervorm en is bedoeld om urine mee op te vangen...
het is opgebouwd uit nierkelken, een
nierkelk
(
calix
) is een klein trechtertje om de nierpapil en leidt urine naar het grotere bekken
1.2.1
bouw van de nieren (grof)
nierbekken
Slide 12 - Tekstslide
de nieren zijn omgeven door een stevig kapsel, op
één plaats
gaan bloedvaten, urineleider en zenuwen in en uit de nier...
dit heet
nierpoort
(hilum)
1.2.1
bouw van de nieren (grof)
nierpoort
Slide 13 - Tekstslide
de nier bestaat uit ongeveer 1 miljoen
zuivereenheden
, een deel ervan ligt in de nierschors, het andere deel in het niermerg...
een zuivereenheid wordt
nefron
genoemd
1.2.2
bouw van de nieren (fijn)
nierschors
niermerg
Slide 14 - Tekstslide
elke nefron bestaat uit...
een
nierlichaampje
in de nierschors
een
nierkanaaltje
in het niermerg
1.2.2
bouw van de nieren (fijn)
nierlichaampje
nierkanaaltje
Slide 15 - Tekstslide
een nierlichaampje bestaat uit twee onderdelen...
een omhulsel (
kapsel van Bowman
)
een kluwen van piepkleine slagaderlijke bloedvaatjes (
glomerulus
)
taak: stoffen lozen
1.2.2
nierlichaampje
Slide 16 - Tekstslide
een nierkanaaltje bestaat uit drie onderdelen, voordat het eindigt in een verzamelbuis...
eerste kronkelbuis
lus van Henle
tweede kronkelbuis
taak: urine maken
1.2.2
nierkanaaltje
Slide 17 - Tekstslide
de nieren hebben meerdere taken, maar de meest vitale is het
zuiveren van bloed
...
afvalstoffen
uit bloed halen
urine
maken
dit proces start in het
vaatkluwen
(glomerulus)
1.2.3
taken en werking van de nieren
Slide 18 - Tekstslide
de vaatjes van de kluwen zijn voorzien van cellen die een
filterfunctie
hebben...
alle kleine stoffen gaan door de filters
grote stoffen niet
1.2.3
taken en werking van de nieren
Slide 19 - Tekstslide
belangrijke kleine stoffen zijn...
water
zouten
(mineralen)
glucose
(voedingsstoffen)
afvalstoffen
deze belanden in de urineweg (kapsel van Bowman)
1.2.3
taken en werking van de nieren
Slide 20 - Tekstslide
belangrijke grote stoffen zijn...
eiwitten
bloedcellen
deze blijven in de bloedbaan (glomerulus)
1.2.3
taken en werking van de nieren
Slide 21 - Tekstslide
de vloeistof in het kapsel van Bowman heet
voorurine
...
het lijkt op bloedvloeistof, zonder de grote stoffen
zowel afval als nuttige stoffen zitten in de voorurine
1.2.3
taken en werking van de nieren
voorurine
Slide 22 - Tekstslide
het is zaak om de nuttige stoffen terug te krijgen in de bloedbaan
dat gebeurt in het
nierkanaaltje
dit proces heet
terug-resorptie
1.2.3
taken en werking van de nieren
Slide 23 - Tekstslide
het maken van urine gaat dus in twee stappen...
filtratie
(van bloed naar voorurine)
terugresorptie
(van voorurine naar urine)
1.2.3
taken en werking van de nieren
filtratie
F
terugresorptie
T
Slide 24 - Tekstslide
verschillende dekcellen in het nierkanaaltje nemen de stoffen op...
water
(99%)
veel
zouten
alle
glucose
aminozuren
vitamines
1.2.3
taken en werking van de nieren
cel in 1e kronkelbuis
cel in 2e kronkelbuis
Slide 25 - Tekstslide
hormonen
begeleiden de urinevorming (in de verzamelbuis)...
aldosteron
bepaalt hoeveel zouten (natrium) terug worden geresorbeerd
ADH
(antidiuretisch hormoon) bepaalt (remt) de vorming van urine
1.2.3
taken en werking van de nieren
hormonale beïnvloeding
H
Slide 26 - Tekstslide
de samenstelling (zie 1.3.4) van urine verandert na de verzamelbuis niet meer, wordt
definitieve urine
genoemd
1.2.3
taken en werking van de nieren
definitieve urine
U
Slide 27 - Tekstslide
de nieren...
regelen de
waterbalans
regelen de
zoutbalans
regelen de
bloeddruk
regelen de
aanmaak van rode bloedcellen
regelen de
stofwisseling van vitamine D
1.2.3
overige taken
Slide 28 - Tekstslide
de nieren maken het hormoon
renine
...
cellen reageren op een laag
zout
gehalte (Na+)
renine zorgt voor
stijging
van de
bloeddruk
1.2.3
overige taken
cellen maken renine
Slide 29 - Tekstslide
de nieren maken het hormoon
erytropoëtine
(EPO)...
cellen reageren op een laag
zuurstof
gehalte
EPO stimuleert beenmerg om meer
rode bloedcellen
te maken
1.2.3
overige taken
cellen maken epo
Slide 30 - Tekstslide
door zonlicht wordt vitamine D onder de huid gevormd...
van vitamine D maakt de nier actief vitamine D3
de kalkopname in botten neemt hiermee toe
kalk wordt uit de nierfilters gehaald (ontkalken)
1.2.3
overige taken
cellen veranderen D in D3
Slide 31 - Tekstslide
4
Slide 32 - Video
00:24
welke genoemde stoffen kunnen het filter niet passeren?
Slide 33 - Open vraag
00:33
hoe wordt het water- en zoutpeil geregeld?
Slide 34 - Open vraag
00:39
welke hormonen zorgen voor (1) voldoende rode bloedcellen en (2) sterke botten?
Slide 35 - Open vraag
00:56
welk onderdeel van de nieren loopt schade op bij hoge bloeddruk of diabetes?
Slide 36 - Open vraag
1.3
urinewegen
Slide 37 - Tekstslide
de urinewegen starten in het
nierbekken
(
pyelum
)...
dit is de grootste
opvangruimte
voor urine
de cellen van de wand maken veel
slijm
, zodat de urine niet kan inbijten
1.3
urinewegen
Slide 38 - Tekstslide
de
urineleider
(
ureter
) is een smal buisje dat urine leidt van het bekken naar de blaas...
via
peristaltiek
duwt de urineleider de urine naar de blaas toe
de wand bestaat uit
slijmvlies
, 2 laagjes
glad spierweefsel
en een
vlies
1.3.1
urineleiders
slijmvlies
gladde spieren
vlies
Slide 39 - Tekstslide
naar de blaas toe loopt de urineleider schuin door de blaaswand naar binnen...
als de blaas volloopt, drukken spieren de buis
dicht
dit
voorkomt terugstroom
richting de nier
1.3.1
urineleiders
urineleider
blaasspier
Slide 40 - Tekstslide
de
urineblaas
(
vesica urinaria
) is een grote
opslagplaats
voor urine...
het ligt in het kleine bekken, achter het schaambeen en
onder
het buikvlies
1.3.2
urineblaas
Slide 41 - Tekstslide
de blaas
heeft op de bodem (
blaasdriehoek
) druk gevoelige cellen...
bij uitzetten blijft het oppervlak onveranderd
hoe meer druk (urine), hoe sterker de blaasdriehoek de prikkel geeft om de blaas te legen
1.3.2
urineblaas
Slide 42 - Tekstslide
de
dekcellen
voorkomen bij uitzetten dat de urine door de wand heen gaat
de
blaasspier
(detrusor) laat de blaas leeglopen
om de blaas zit een stevig en beschermend
vlies
tussen de weefsels ligt
bindweefsel
1.3.2
urineblaas
dekcellen
spiercellen
vlies
Slide 43 - Tekstslide
de blaas
heeft twee sluitspieren...
een
onwillekeurige
kringspier in de
blaasmond
(inwendig)
een
willekeurige
kringspier in de
bekkenbodem
(uitwendig)
1.3.2
urineblaas
inwendige sluitspier
uitwendige sluitspier
Slide 44 - Tekstslide
de blaas werkt als volgt...
standaard is de inwendige sluitspier dicht, de uitwendige open
bij vulling krijgt men
aandrang
: de inwendige gaat open, de uitwendige gaat dicht
1.3.2
urineblaas
Slide 45 - Tekstslide
de blaas werkt als volgt...
is de blaas echt vol, dan gaat ook de uitwendige sluitspier open
1.3.2
urineblaas
Slide 46 - Tekstslide
de
urinebuis
(
urethra
) is bij vrouwen korter dan bij mannen en bestaat uit dezelfde weefsels als de rest van de urinewegen
1.3.3
urinebuis
Slide 47 - Tekstslide
bij de man ligt onder de blaas nog de
prostaat
...
dit orgaantje heeft een
aandeel bij de voortplanting
(het maakt hulpstoffen voor het sperma)
1.3.3
urinebuis
Slide 48 - Tekstslide
Bestanddelen
die normaal in urine zitten...
water
(95%)
zouten
, zoals NaCl
ureum
en
kreatinine
, afvalstoffen uit de eiwit stofwisseling
te veel aan
vitaminen
en andere
overtollige stoffen
1.3.4
samenstelling van de urine
Slide 49 - Tekstslide
glomerulus
nierkanaal
nierbekken
bloed
definitieve urine
filteren
terugresorptie
Slide 50 - Sleepvraag
Meer lessen zoals deze
AF 5 Urinewegestelsel
April 2024
- Les met
51 slides
AFP
MBO
Studiejaar 1
13.4 Nieren
Juni 2022
- Les met
25 slides
Biologie
Middelbare school
havo, vwo
Leerjaar 5
11.5 De nieren dl1
Juni 2022
- Les met
34 slides
Biologie
Middelbare school
vwo
Leerjaar 5
13.4 Nieren dl1
Mei 2023
- Les met
22 slides
Biologie
Middelbare school
havo, vwo
Leerjaar 5
12.5 nieren klassikaal
November 2023
- Les met
33 slides
Biologie
Middelbare school
vwo
Leerjaar 5
UITSCHEIDING
Juni 2024
- Les met
26 slides
anatomie en fysiologie
MBO
Studiejaar 1
NIEREN EN URINEWEGEN
7 uur geleden
- Les met
22 slides
anatomie en fysiologie
MBO
Studiejaar 1
NIEREN EN URINEWEGEN
Januari 2021
- Les met
22 slides
anatomie en fysiologie
MBO
Studiejaar 1