Hoofdstuk 12

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Hoofdstuk 12

12.1 Koolhydraten

opletten!

Deze twee moleculen zijn exact hetzelfde!

In Binas67F1 zijn C- en H-atomen weggelaten: elk hoekpunt is een C (behalve de O, die is getekend) en elke hoek moet met 1H aangevuld worden zodat elke C vier bindingen heeft.
de molecuulformule glucose is: C₆H₁₂O₆

twee moleculen glucose koppelen aan elkaar door het afsplitsen van water. 

Hoe heet dit type reactie ook alweer?

condensatiereactie

glucose + fructose

glucose + glucose

er splitst steeds water af als glucosemoleculen aan elkaar koppelen. 

Vorming zetmeel

hydrolyse is de omgekeerde reactie van het vormen van disachariden: het molecuul water verbreekt de binding. Er ontstaan weer 2 OH-groepen en het molecuul breekt in 2 stukken

Controleer goed hoe je de OH-groep vast tekent aan de ring. Het O-atoom moet altijd aan de ring zitten, het H-atoom moet altijd het buitenste atoom zijn (ook als je de OH-groep aan de linkerkant van de ring zet!)

Koolhydraten in lichaam

• in voedsel zijn het poly- en disachariden
• deze worden door enzymen afgebroken tot monosachariden (hydrolyse)
• deze monosachariden worden door darmwand opgenomen in bloed
• een deel naar lichaamscellen om te worden verbrand
• ander deel wordt omgezet in glycogeen -> opgeslagen in lever en spierweefsel (energiebuffer)
  een teveel aan suikers wordt omgezet in vet

wat is de molecuulformule van dit monosacharide?

1. CH₇O₆
2. C₆H₇O₆
3. C₆H₁₂O₆
4. kun je niet zien

Met wat voor reactie wordt een disacharide gevormd uit 2 monosachariden?

1. Fotosynthese
2. Hydrolyse
3. Condensatie
4. Additie

een polysacharide heeft de formule: (C₆H₁₀O₅)₈₀
Uit hoeveel monosachariden bestaat dit polysacharide?

1. 6
2. 80
3. 480
4. geen idee

12.2 Vetten - BINAS 67G

Hoe wordt een vet of olie gemaakt?

1. glycerol + 3 vetzuren
2. glycerol + 3 H2O
3. glycerol + 1 vetzuur
4. glycerol + 3 alcoholen

Welke vetzuren zijn in dit vet veresterd?

1. 2x oliezuur 1x palmitinezuur
2. 2x stearinezuur 1x palmitinezuur
3. 2x palmitinezuur 1x oliezuur
4. 2x palmitinezuur 1x stearinezuur

hoeveel vetzuren
zijn onverzadigd
in deze tri-ester?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 0

Hoeveel dubbele bindingen
zijn aanwezig in deze tri-ester?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Functie van vetten

• Energiebron en reserve opslag voor energie.
• Opbouw van de celmembraan (bestaat uit fosfolipiden: vetzuurstaarten + kop van fosfaten) --> transport van stoffen de cel in en uit
• Isoleren en beschermen van organen.
• Bouwsteen voor hormonen.

Bouw van vetten

• Glycerol + 3 vetzuren --> vet 
• Vet wordt ook wel triglyceride genoemd.
• In een vet zijn esterbindingen aanwezig.
• Zie Binas tabel 67G

Verzadigde en onverzadigde vetten

• Verzadigd vetzuur = alleen enkele C-C bindingen aanwezig.
• Onverzadigd (enkelvoudig of meervoudig) vetzuur (olie) = meerdere dubbele C=C bindingen aanwezig.
  

• Verzadigde vetten zijn vast bij kamertemperatuur, onverzadigde vetten (olie) zijn vloeibaar bij kamertemperatuur.
• Waarom??

• door dubbele bindingen -> kleine molecuulmassa -> zwakkere Vanderwaalsbindingen en dus lager kook- en smeltpunt 

Verzadigde en onverzadigde vetten

• Verzadigde vetten zijn slecht voor de gezondheid -> celmembraan wordt minder flexibel.
• Links verzadigd vet, rechts onverzadigd vet.

Vetharden

Proces waarbij de dubbele C=C bindingen in een vetzuur worden verwijderd 
HOE?

• additie met waterstof
  
  

Onverzadigd vet -> verzadigd vet.

Om houdbaarheid te verhogen.

Vet afbreken = HYDROLYSE

Vet in lichaam

• vetten in voedsel naar vet- en levercellen
• als energiebuffer of omgezet in vetzuren en glycerol (hydrolyse)
• vetzuren en glycerol naar plek waar energie nodig is
• verbranding
  
  
• vetzuren die lichaam niet zelf kan maken = essentiële vetzuren (onverzadigde vetzuren!) 

12.3 Eiwitten

Eiwitten ontstaan uit aminozuren -> BINAS 67H

Dit zijn monomeren met hierin een zuurgroep en aminogroep

Hoe heet de reactie om deze aminozuren aan elkaar te koppelen?

Vorming van een dipeptide

Als het goed is herken je de condensatiereactie!

Eiwitten zijn biopolymeren

2 aminozuren -> condensatie -> dipeptide -> condensatie -> polypeptide (=eiwit)

Van aminozuur naar peptidebindiding naar eiwit. 

primaire structuur =
volgorde van
aminozuren

Hierin worden H-bruggen en zwavelbruggen gevormd
en vouwt de polypeptideketen zich op -> netwerk van
meerdere polypeptideketens (=eiwit)

Ruimtelijke structuur bepaalt de eigenschappen

Volgorde aminozuren is belangrijk

TAAL betekent iets anders dan LAAT

Zo bepaalt ook de volgorde van de aminozuren welk eiwit er gevormd wordt

Het tripeptide Ala-Val-Ser is opgebouwd uit drie aminozuren: alanine, valine en serine. 

Geef de reactievergelijking in structuurformules van de vorming van Ala-Val-Ser. 

Eiwitten in lichaam

• eiwitten in voedsel
•  afbraak tot aminozuren (hoe heet deze reactie?)
  
  
  
  
  
• omzetting tot andere aminozuren (energie, bouwstof, vervoer, bloedstolling, immuunsysteem)
  of afbraak in lever. hier ontstaat dan ammoniak (+ koolstofdioxide -> ureum. Dit gaat via bloed naar de nieren)

Eiwitten in lichaam

• eiwitten in voedsel
  
•  afbraak tot aminozuren (hoe heet deze reactie?)
  
   
• omzetting tot andere aminozuren (energie, bouwstof, vervoer, bloedstolling, immuunsysteem)
  of afbraak in lever. hier ontstaat dan ammoniak (+ koolstofdioxide -> ureum. Dit gaat via bloed naar de nieren)

Enzymen (soort eiwit)

= biokatalysatoren 

• Enzym gaat binding aan met substraat (=stof waar enzym op inwerkt)
• enzym en substraat veranderen van vorm
• reactie
• reactieproducten worden los gelaten
• enzym terug naar oorspronkelijke vorm

Optimale werking van enzymen

Optimale werking
van enzymen