Comorbiditeit

Comorbiditeit en multimorbiditeit

Comorbiditeit is het bestaan van één of meer (chronische) aandoeningen naast de zogenoemde indexziekte/hoofddiagnose waar de meeste aandacht naar uitgaat. 

Indien er geen indexziekte/hoofddiagnose wordt onderscheiden, en er wel sprake is van meerdere chronische aandoeningen, spreekt men van multimorbiditeit.

Meer dan de helft van de mensen ouder dan 55 jaar met een chronische aandoening heeft één of meer andere aandoeningen

Op 1 januari 2022 hadden 5,7 miljoen mensen in Nederland twee of meer chronische aandoeningen (multimorbiditeit).

www.vzinfo.nl

Van de mensen ouder dan 50 jaar met een depressie of angststoornis heeft 80% somatische comorbiditeit

https://www.ggzstandaarden.nl/zorgstandaarden/comorbiditeit/zorg-voor-patienten-met-co-of-multimorbiditeit/behandeling-begeleiding-en-terugvalpreventie/medicatiebeleid

Er is een sterke correlatie tussen somatische en psychiatrische comorbiditeit, ongeveer 50% van de patiënten met een chronische psychiatrische ziekte heeft een somatisch gezondheidsprobleem. Als voorbeeld zien we bij schizofrenie frequent cardiovasculaire aandoeningen, COPD, infecties, endocriene stoornissen, en kanker

https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/leidraad_multidisciplinaire_beoordeling_bij_multimorbiditeit/inleiding_probleemstelling_en_huidige_stand_van_zaken.html

Wat zijn gevolgen van
co-multimorbiditeit?

Gevolgen van co-multimorbiditeit

onder of overbehandeling

vaker opname in ziekenhuis

meer complicaties, pijn

vroegtijdig overlijden

vermindering van kwaliteit van leven

versnipperde zorg

toename zorgcomplexiteit

toename zorgintensiteit

polyfarmacie

zelfstandigheid en eigen regie neemt af

https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/leidraad_multidisciplinaire_beoordeling_bij_multimorbiditeit/herkenning_van_pati_nten_die_baat_hebben_bij_een_multidisciplinaire_beoordeling.html

Aandachtspunten

• complexe zorg
•  vereist optimale communicatie en samenwerking tussen zorgverleners
• de kans op verminderde therapietrouw
• beperkte mogelijkheden voor zelfmanagement
• polyfarmacie
• weinig onderzoek gedaan in die doelgroep
• Aanbevelingen in richtlijnen voor de afzonderlijke aandoeningen kunnen elkaar  tegenspreken

Een depressie kan de motivatie voor een gezonde leefstijl en de regulatie van de diabetes echter verminderen. Omgekeerd kan een slecht ingestelde diabetes een nadelig effect hebben op depressieve symptomen. 

Welke combinaties van ziekte/aandoeningen komen op jouw werkplek voor?
Ga op zoek naar cijfers over comorbiditeit/multimorbiditeit bij deze aandoeningen.

Bij ouderen komen de volgende aandoeningen vaak samen voor

diabetes

hart- en vaatziekten

artrose

Hartfalen

Vaak ook:

hypertensie

diabetes mellitus

nierproblemen

COPD

bloedarmoede

depressie

Welke leervragen heb je over comorbiditeit?

Bespreek de huidige zorg die deze
patiënt zou krijgen

- Wie zijn er betrokken?
- Wat is jouw rol?
- Wat gaat goed?
- Waar zitten knelpunten?
- Zie je verbetermogelijkheden?

Casus

Dhr Pieterse is 55 jaar en bekend met vasculitis, pulmonale
hypertensie en perifeer vaatlijden. Twee jaar geleden heeft dhr een
onderbeenamputatie gehad ten gevolge van het vaatlijden. Sindsdien
gebruikt dhr veel morfine tabletten om zijn pijn onder controle te
houden. Dhr heeft last van pleinvrees en is al 2 jaar het huis niet uit
geweest. Dhr is gescheiden en woont samen met zijn 15 jarige
dochter in een oud huurhuis. Dhr houdt ramen en deuren dicht
omdat hij het snel koud heeft. De dochter van dhr zorgt voor de
boodschappen. Dhr wordt nu opgenomen met dyspnoe en
duizeligheidsklachten en blijkt een hoog koolmonoxide gehalte in zijn
bloed te hebben.

Dhr Maas is 56 jaar en is bekend met diabetes type 2, heeft vorig jaar
een myocard infarct gehad waarvoor hij gedotterd is en hij heeft
daarna een depressie gekregen. Dhr komt op de polikliniek
cardiologie voor controle en daarnaast loopt er behandeling bij de
afdeling psychiatrie voor depressie. Deze behandeling bestaat uit
medicatie en cognitieve gedragstherapie. Het advies is om ook deel te
nemen aan de wandelgroep, maar dat heeft dhr tot nu toe nog niet
gedaan. Opvallend is dat het dhr ook niet lukt om de leefstijladviezen
die hij kreeg vanuit de poli cardiologie in de praktijk te brengen. Dhr
kreeg het advies om af te vallen en te stoppen met roken.

Dhr van Rijn is 48 jaar oud en woont in een beschermde woonvorm.
Hij heeft vanaf zijn 18e regelmatig psychoses waarvoor hij wordt
behandeld met antipsychotica in depotvorm. Hij is flink aangekomen
sindsdien. Ook blowt dhr dagelijks en drinkt hij elke dag 2 liter cola.
Zijn begeleiders maken zich zorgen, maar kunnen dhr moeilijk
motiveren voor een bezoek aan de huisarts. Dhr trekt zich steeds
meer terug, hij klaagt over lichamelijke klachten, hij heeft het idee dat
hij vergiftigd wordt en zijn begeleiders krijgen steeds moeilijker
contact met hem. Dan wordt dhr opgenomen op de hartbewaking
vanwege pijn op de borst.

Mevrouw van der Waals, 74 jaar oud, is per ambulance naar de spoedeisende hulp
van het ziekenhuis gebracht. Haar dochter vond haar vanmorgen op de vloer in de
gang. Ze was vannacht bij de toiletgang gevallen en kon niet meer opstaan. Op de
SEH worden een heupfractuur en hypothermie vastgesteld. Daarnaast blijkt
mevrouw bekend te zijn bij de polikliniek cardiologie vanwege atriumfibrilleren
waarvoor zij medicatie gebruikt, en is zij onlangs door de geriater gezien vanwege
toenemende geheugenklachten. In de medicatielijst valt op dat mevrouw ook al ruim
een jaar temazepam gebruikt voor de nacht. De huisarts heeft dit voorgeschreven in
de periode dat de echtgenoot van mevrouw overleed. Het is onduidelijk of er nog
een indicatie is voor deze slaapmedicatie en of deze medicatie bijgedragen heeft aan
de val. Je zou die dag een poli afspraak met mw hebben en besluit haar op te zoeken
op de verpleegafdeling.

mandyverleijsdonk.nl