Soorten wonden en TIME

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Soorten wonden en TIME

Lesdoelen

• De student kent de opbouw van de huid 
• De student kent de functies van de huid
• De student kent verschillende soorten wonden
• De student kent de TIME registratie 

Lesinhoud

Terugblik:

• De opbouw van de huid
• De functie van de huid

Nieuw:

• Soorten wonden

• TIME registratie
  
• Quiz
  

De opbouw van de huid

De huid (cutis) bestaat uit 3 lagen.

• Opperhuid (epidermis)
• Lederhuid (dermis)
• Onderhuidsbindweefsel (subcutis)

Noem verschillende functies van de huid

De functie van de huid

• Productie van vitamine D
• Bescherming tegen koude, warmte en UV-straling
• Bescherming tegen mechanische invloeden (druk, stoten, frictie)
• Bescherming tegen invasie van micro-organismen (zoals bacteriën en virussen) 
• Absorptie (opnemen) van actieve bestanddelen (deze eigenschap is van belang bij transdermale toediening van medicatie bv. Fentanylpleister)
• Thermoregulatie door huidcirculatie
• Zintuigfunctie voor druk, trilling, tast, pijn en temperatuur

WCS model

Het WCS-model is een hulpmiddel om een wond te observeren en een goede wondbehandeling te starten. Het model maakt onderscheid in drie kleuren wonden: een rode wond, een gele wond en een zwarte wond.

Je kunt het WCS-model niet toepassen bij brandwonden en wonden die het gevolg zijn van kanker (oncologische wonden).

Soorten wonden

• Ulcus cruris 
• Decubitus
• Diabetische voet
• Chirurgische wond
• Traumatische wond
• Brandwonden
• Oncologische wonden

Decubitus 

Decubitus is een gelokaliseerde beschadiging van de huid en/ of onderliggend weefsel meestal ter hoogte van een botuitsteeksel, als gevolg van druk, of druk in samenhang met schuifkracht. 

Decubitus classificatie 

Categorie I- Niet wegdrukbare roodheid bij intacte huid

Categorie II- Verlies van een deel van de huidlaag of blaar (geen wondbeslag)

Categorie III- Verlies van een volledige huidlaag (vet zichtbaar)

Categorie IV- Verlies van een volledige weefsellaag (spier/ bot zichtbaar)

Decubitus voorkomen 

• Goede voeding
• Drukontlastende maatregelen matrassen, kussens, schoenen
• Dagelijkse huidinspectie
• Gladde, droge onderlaag
• Wisselligging 

Diabetische voet

Door diabetes kunnen bloedvaatjes en zenuwen beschadigd raken (neuropathie). 

Het bloed stroomt minder goed door benen en voeten. 

Door verminderde gevoel in voeten, worden wondjes niet gauw opgemerkt. 

Behandeling Diabetische voet

De behandeling bestaat vooral uit:

• het verbeteren van de bloedvoorziening
• het bestrijden of voorkomen van infecties. 
• Druk verminderen op de wond. 

Preventie

• Goede diabetes regulatie
• Regelmatig voetscreening
• Voetverzorging
• Aangepast schoeisel
• Voorlichting
• Drukontlasting

Chirurgische wond

Een chirurgische wond is een steriele wond die de chirurg (bewust) heeft toegebracht om te kunnen opereren. 

Chirurgische wond

Er zijn 2 soorten genezende wonden:

• Een primair genezende wond is een gesloten wond:

 - Gladde wondranden

 - Ongestoorde genezing

• Een secundair genezende wond is een open wond:

- Afwijkende wondranden, wondbed zichtbaar

- Gestoorde genezing

- Infectie

Traumatische wonden

Traumatische wonden zijn verwondingen aan de huid en onderliggend weefsel door geweld van buitenaf.

Voorbeelden:

• schaafwonden
• snijwonden
• scheurwonden (skin tears)
• schot-, steek-, of bijtwonden.

Brandwonden

Brandwonden kunnen we onderverdelen in drie gradaties:

• Eerstegraads verbranding
• Tweedegraads verbranding (oppervlakkig en diep)
• Derdegraads verbranding

Deze gradaties zeggen samen met het oppervlak iets over de ernst van de brandwond. 

Eerstegraads verbranding

Kenmerken eerstegraads verbranding:

• Geen blaar of wond, dus de huid is niet stuk
  
• Soms wat opgezwollen
  
• Rood en/of roze
  
• Droog
  
• Prikkelend tot pijnlijk

Oppervlakkige Tweedegraads verbranding

Kenmerken oppervlakkige tweedegraads brandwond:

• Glanzend rood, roze
• De opperhuid is beschadigd tot in de lederhuid
• Nat
• Blaren
• Zeer pijnlijk
• Voelt soepel

Diepe Tweedegraads verbranding

Kenmerken diepe tweedegraads brandwond:

• Rood/wit
  
• Nat
  
• Blaren
  
• Pijnlijk
  
• Voelt soepel

Derdegraads verbranding

Kenmerken derdegraads brandwond:

• Wit, beige tot donkerbruin
  
• Droog, leerachtig
  
• Nauwelijks pijnlijk
  
• Is stug

Oncologische wonden

Een wond die ontstaat door een tumor of uitzaaiing noemen we een oncologisch ulcus. 

Een wond die ontstaat door de behandeling (chirurgie, chemotherapie, radiotherapie en/of hyperthermie) van kanker noemen we een oncologische wond. 

Beide wonden worden verschillend behandeld.

Behandeling oncologische wonden

De behandeling van een oncologisch ulcus kan als doel hebben: 

• De genezing van het ulcus te bevorderen of voorkomen dat het ulcus uitbreidt;
• een maximaal comfort voor te realiseren;
  
• een acceptabel cosmetisch aanzicht te bereiken;
  
• Ondersteuning bieden bij de psychosociale gevolgen van het oncologische ulcus.
  

Er zijn verschillende mogelijkheden voor behandeling van een oncologisch ulcus. .

Oncologische wond t.g.v. bestraling

TIME

Het TIME-model is een hulpmiddel om stapsgewijs een wond te beoordelen zodat alle belangrijke aspecten meegenomen worden:

TIME

T issue (weefsel)	- De kleur en vitaliteit van het weefsel in % (rood of geel) - Grootte/ breedte en diepte van de wond in cm - De locatie van de wond (benoem lichaamsdeel) - De aanwezigheid van zwart weefsel (necrose)
I nfection (infectieverschijnselen)	- De aanwezigheid van infectieverschijnselen: roodheid, warmte, zwelling, pijn, groen beslag, aparte geur, stagnatie van de wond - Indien er sprake is van infectie: wordt er antibiotica gebruikt, zo ja welke?
M oisture (wondvocht)	De aanwezigheid en mate van wondvocht (droge, vochtige of natte wond)
E dge (wondranden en omgeving van de wond)	- De kleur en vitaliteit van de wondranden (intact/ niet intact) - De vitaliteit van de omgeving van de de wond: droge korsterige huid, eeltvorming, verweekte huid (witte verkleuring)

Voorbeeld TIME

T: Decubitus, cat 3 op rechter hak. Grootte: 6 cm- 7 cm. Diepte: 2 mm. Rood: 5%, geel: 75%. Zwart/ grijs: 20%

I: Lichte tekenen van infectie: bloedingsneiging wondranden

M: Normale vochtigheidsgraad

E: Intacte wondranden. Omliggende huid ziet week. 

Voorbeeld TIME

T: Decubitus, cat 3 op rechter hak. Grootte: 4 cm- 5 cm. Diepte: 2 mm. Rood: 80%, geel: 20%

I: Geen tekenen van infectie

M: Normale vochtigheidsgraad

E: Intacte wondranden. Omliggende huid ziet rustig.

Voorbeeld TIME

T: Skin tear, cat 3 Huidflap volledig verdwenen. Linker onderarm. Grootte: 3 cm- 2 cm. Rood: 100%

I: Geen tekenen van infectie

M: Natte wond

E: Intacte wondranden. Omliggende huid ziet droog

De lederhuid bestaat voornamelijk uit vetcellen.

1. Waar
2. Niet waar

Waar noteer je de hoeveelheid en mate van wondvocht?

1. T
2. I
3. M
4. E

Wat noteer je bij de 'I' van de TIME?

1. Incubatie
2. Indicatie
3. Infectie
4. Interventie

De opperhuid is de onderste laag van de huid.

1. Waar
2. Niet waar

Een wond die ontstaat door een tumor of uitzaaiing noemen we....

1. oncologische ulcus
2. oncologische wond

Waar staat de 'T' voor in TIME?

1. Texture
2. Tissue
3. Temperature
4. Total

Decubitus:
Verlies van een deel van de huidlaag of blaar

1. Categorie 1
2. Categorie 2
3. Categorie 3
4. Categorie 4

Bij een diabetische voet zijn in veel gevallen de ........... beschadigd.

1. Zenuwen
2. Bloedvaten

Een primair genezende wond is een.....

1. Gesloten wond
2. Open wond

Kenmerken van een tweedegraads verbranding zijn:

1. Nauwelijks pijn
2. Pijnlijk
3. Blaren
4. Droog, lederachtig

Lesdoelen

• De student kent de opbouw van de huid 
• De student kent de functies van de huid
• De student kent de fasen van wondgenezing
• De student kent verschillende soorten wonden
• De student kent de TIME registratie