18e en 19e eeuw

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

18e en 19e eeuw

Dit is een tentamen.

Wat moet je leren?

- stencil over 18e eeuw + aantekeningen

- stencil over 19e eeuw + aantekeningen

- Max Havelaar + opdrachten

18e eeuw

verlichting: verspreiding van geestelijk 'licht': kennis en wetenschap (mens moet zichzelf ontwikkelen, wijzer en beter worden)

Belangrijk daarbij: rationalisme

rede - ratio - kritische verstand

optimistisch

video: begin - 9.00

opvoeding

Gelijkheid / vrijheid van de verlichting ->

invloed op de opvoeding van het kind.

Vroeger: met strenge hand, gehoorzaamheid, onderdanigheid. Nu: kind heeft ook rechten, komt als onbeschreven blad ter wereld. Goede voorbeeld geven, zonder dwang -> goed mens.

video: begin - 3.00

verlichting

briefroman

video: begin - 3.10

Frans-classicisme

Naast verlichtingsproza ook veel classicistische literatuur.

Normen en regels ontleend aan klassieken. Veel Franse toneelschrijvers dienden als voorbeeld voor Nederland. Bijvoorbeeld voor: Nil Volentibus Arduum = bekendste dichtgenootschap

tweede helft 18e eeuw

reactie op verstandelijke geest van verlichting -> gevoel / emotie juist weer belangrijk.

* vroege romantiek  (19e eeuw = romantiek)

* sentimentalisme (overdreven gevoeligheid)

19e eeuw

Twee hoofdstromingen:

* romantiek (zie volgende dia's)

* realisme: betrouwbare weergave van de werkelijkheid, alledaagse leven beschrijven

romantiek

verzet

gevoel

kloof tussen ideaal en werkelijkheid (dat besef = Weltschmerz)

ontvluchten aan de werkelijkheid -> bijvoorbeeld in de natuur, in droom/fantasie, in godsdienst, in vreemde landen, d.m.v. humor of in het verleden -> ontstaan historische roman

verlichting

romantiek

ratio

gevoel

opvoeding

onvrede met hier en nu

optimistisch

pessimistisch

escapisme

Reizen en avonturen van mijnheer Prikkebeen

Mijnheer Prikkebeen kan worden beschouwd als het eerste Nederlandse stripverhaal. 

De Groningse schrijver J.J.A. Goeverneur bracht een bewerkte, gekuiste vertaling uit van Fahrten und Abenteuer des Herrn Steckelbein door Julius Kell. 

Goeverneurs vertaling, Reizen en avonturen van mijnheer Prikkebeen, verscheen in 1858. 

Het beleefde vele herdrukken.

De magerbenige Prikkebeen (een prikkebeen is een "spillebeen") en zijn zuster Ursula beleven doldwaze en onmogelijke avonturen, die het boek bij kinderen zeer geliefd maakten.