HS 3 Arm en Rijk voorbereiding portfolio SO

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Leerdoelen

1. Je kent een aantal factoren die een verklaring vormen voor de verdeling van de welvaart in de wereld. 
2. Je kent de nadelen van het bnp/hoofd als maatstaf om de welvaart te meten. 
3. Je weet hoe het wereldbeeld er voor een aantal economische kenmerken uitziet. 
4. Je weet welke indicatoren (maatstaven) je kunt gebruiken om landen met elkaar te vergelijken en om de wereld in te delen in groepen van landen. 
5. Je kent het verband tussen de verschillende economische patronen op de wereldkaart. 
6. Je kent de beperkingen van kenmerken op nationaal niveau voor gebruik op een lager schaalniveau. 
7. Je kunt landen die verschillen in ontwikkelingsgraad op een aantal terreinen (dimensies) met elkaar vergelijken.

Dimensies: met een andere bril

Ligging

Klimaten

neerslagpatronen

Reliëf

Plantengroei/ vegetatie/ landschap

BBP/BRP

(gemiddeld) inkomen (per capita)

koopkracht

(samenstelling van) beroepsbevolking

Import/exportpakket

analfabetisme

taal

godsdienst

bevolkingsspreiding en dichtheid

bevolkingsgroei (fase in de demografischetransitie)

leeftijdsopbouw

verstedelijking

geboorte- en sterftecijfer

Corruptie

Democratie/ dictatuur

persvrijheid

burgerrechten

Wie heeft de macht? 

Samenwerking met andere landen etc.

Wat is een voorbeeld van de culturele dimensie?

1. In India is veel urbaan-rurale migratie
2. In India is er een democratie
3. in India worden veel talen gesproken
4. in India komt elke zomer de moesson

Onder welke dimensie valt de bevolkingsgroei

1. Demografisch
2. Sociaal-cultureel
3. Economisch
4. Politiek

Bij welke aardrijkskundige dimensie horen conflicten?

1. Fysisch
2. Sociaal-cultureel
3. Demografisch
4. Politiek

Analfabetisme past bij de volgende dimensie...

1. politiek
2. natuurlijk
3. sociaal-cultureel
4. economisch

De olielekkages en vervuiling vallen onder de .. dimensie

1. economisch
2. politiek
3. fysisch
4. demografisch

Waarom verschil arm en rijk?

• Falende overheid (corruptie, vriendjespolitiek)
  
• Koloniaal verleden - rijke landen heersten over de arme landen
  
• Via constructies belastingen ontlopen - arme landen missen dan inkomsten
  
• Bescherming eigen bedrijven/markt door rijke landen - arme landen verkopen dan niks - verdienen dus geen geld
  
• Arme landen verkopen vooral grondstoffen = goedkoop
  
• In arme landen vaak (gewapende) conflicten - legt een economie lam

Meten van welvaart

BBP per hoofd van de bevolking

BBP = de waarde van alle geproduceerde goederen en diensten in een land in een jaar.

BBP per hoofd van de bevolking = BBP : aantal inwoners van het land.  

Nadeel BBP als maatstaf 

1. BBP wordt vaak uitgedrukt in dollars en koersen kunnen wisselen. 
2. De koopkracht (hoeveel kun je van een dollar kopen?) verschilt per land;
3. Informele sector wordt niet meegenomen;
4. BBP is een gemiddelde: het zegt niet over de verschillen tussen mensen (sociale ongelijkheid);
5. BBP laat ook geen regionale ongelijkheid zien; 
6. BBP zegt niets over levensomstandigheden.

Informele sector

Deel van de beroepen die niet officieel staan geregistreerd. Mensen die hierin werken staan niet als werkende bekend, betalen geen belasting en dragen zo niet bij tot het Bruto Nationaal Product.

Regionale ongelijkheid

Onrechtmatige verschillen in welvaart tussen gebieden.

Regionale verschillen?

Wil je regionale verschillen beter zien, dan moet je 'inzoomen', dus veranderen van schaalniveau. Van mondiaal (wereld) naar continentaal, nationaal,regionaal of lokaal

Controle van begrip

1. Wat betekent BBP?
2.  Welke nadelen kent het gebruik van het BNP om landen met elkaar te vergelijken?
3. Welke dimensie is BBP?
4. Wat is beter: bruto binnenlands product of
   bruto regionaal product?

Meten van welvaart

Samenstelling beroepsbevolking

De verdeling van de mensen over de drie sectoren: primair (landbouw), secundair (industrie) en tertiair (diensten).

• hoe rijker een land, hoe kleiner de landbouwsector.
• hoe armer een land, hoe groter de landbouwsector. 

Verband welvaart-beroepsbevolking?

Regel: hoe armer het land, hoe groter het aandeel van de primaire sector in de beroepsbevolking.

Minder welvarend land

Welvarend land

Hoe is de verdeling van de beroepsbevolking in armere landen?

1. Meeste mensen werken in een fabriek
2. Meeste mensen werken in de agrarische sector
3. Meeste mensen werken in de diensten
4. Gelijk verdeeld tussen industrie, landbouw en diensten

Wat is in Nederland de grootste sector in de beroepsbevolking?

1. Primair
2. Secundair
3. Tertiair

VN-ontwikkelingsindex

• Ook wel Human Development index (HDi). 
• Meet het welzijn op: inkomen, alfabetiseringsgraad (of analfabetisme), levensverwachting. 
• Ook wordt vaak gekeken naar toegang tot schoon drinkwater, onderwijs en gezondheidszorg, de voedselsituatie en beschikbaarheid telefoon/computer.

HDi is beter dan BNP per hoofd - het is een samengestelde index, dus het kijkt naar meerdere aspecten i.p.v. alleen het BNP per hoofd. 

Getal van 0 tot 1. Hoe beter het welzijn, des te hoger het getal (1). Verband tussen welzijn en welvaart?

Controle van begrip

1. Wat wordt bedoeld met welzijn?
2. Hoe wordt welzijn gemeten?
3. Uit welke indicatoren bestaat HDi/ VN-ontwikkelingsindex?
4. Wat kun je beter gebruiken om landen te vergelijken: BNP of HDi ? 

Quiz

Wat zijn 2 nadelen van het gebruik van het BBP om landen economisch met elkaar te vergelijken?

Welvaart

Welzijn

BBP/ hoofd

Koopkracht

Verdeling beroepsbevolking

Levensverwachting

Alfabetiseringsgraad

VN ontwikkelingsindex

Heeft Marokko een grote sociale ongelijkheid? Leg je antwoord uit!

In arme landen is er sprake van een hoog geboorte- én sterftecijfer. Welke dimensie staat hier centraal?

1. Economisch
2. sociaal-cultureel
3. Demografisch
4. fysisch

In Nederland werkte in 2012 82,2% van de beroepsbevolking in de dienstensector. Welke dimensie staat hier centraal?

1. Economisch
2. Politiek
3. Sociaal-cultureel
4. demografisch

In welk continent is
de welzijn het slechtst?

1. Zuid-Amerika
2. Afrika
3. Europa
4. Azië

Gebruik de atlas, statistiek wereld (GB 55e 285 / GB 54e 259). Gebruik de kolom werken. Kijk naar de verdeling van de beroepsbevolking.
Zet deze landen op volgorde van arm naar rijk:
Kameroen, Israël, Mozambique, Ivoorkust