1.1 en 1.2 4VWO

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Graag alle spullen die je nodig hebt op tafel.

Leerdoelen 1.1

Je weet welke indicatoren je moet gebruiken om welvaart en welzijn te meten.

Je weet hoe je die indicatoren kunt gebruiken om landen met elkaar te vergelijken en om de wereld in te delen in groepen van landen.

Je begrijpt de beperkingen van kenmerken op nationaal niveau voor gebruik op een lager schaalniveau.

Je kunt onderscheid maken tussen patronen op mondiale, nationale en regionale schaal.

Leerdoelen 1.2

Je weet welke indicatoren je moet gebruiken om culturele kenmerken te meten.

Je weet hoe de bevolking op het mondiale schaalniveau globaal is verspreid.

Je weet dat cultuurelementen vanuit gebieden van oorsprong kunnen zijn verspreid (diffusie) door kolonialisme en door migratie.

Je begrijpt dat de patronen op de wereldkaart veranderen voor wat betreft bevolkingsspreiding en cultuurgebieden.

Je begrijpt dat de bevolkingsspreiding en bevolkingsdichtheid mede bepaald worden door natuurlijke omstandigheden.

Je kunt mondiale ruimtelijke spreidingspatronen verklaren op het gebied van bevolking en cultuur verklaren.

Centrum - periferie

Waarom verschil arm en rijk?

• Falende overheid (corruptie, vriendjespolitiek)
  
• Koloniaal verleden - rijke landen heersten over de arme landen
  
• Via constructies belastingen ontlopen - arme landen missen dan inkomsten
  
• Bescherming eigen bedrijven/markt door rijke landen - arme landen verkopen dan niks - verdienen dus geen geld
  
• Arme landen verkopen vooral grondstoffen = goedkoop
  
• In arme landen vaak (gewapende) conflicten - legt een economie lam

Meten van welvaart

1. BBP per hoofd van de bevolking

BBP = de waarde van alle geproduceerde goederen en diensten in een land in een jaar.

BBP per hoofd van de bevolking = BBP : aantal inwoners van het land.  

Meten van welvaart

2. Samenstelling beroepsbevolking

De verdeling van de mensen over de drie sectoren: primair (landbouw), secundair (industrie) en tertiair (diensten).

• hoe rijker een land, des te groter de dienstensector en des te kleiner de landbouwsector is.
• hoe armer een land, des te groter de landbouwsector en des te kleiner de dienstensector is. 

VN-ontwikkelingsindex

• Ook wel (3.) Human Development index (HDi). 
• Meet het welzijn op: inkomen, alfabetiseringsgraad (of analfabetisme), levensverwachting. 
• Ook wordt vaak gekeken naar toegang tot schoon drinkwater, onderwijs en gezondheidszorg, de voedselsituatie en beschikbaarheid telefoon/computer.

HDi is beter dan BNP per hoofd - het is een samengestelde index, dus het kijkt naar meerdere aspecten i.p.v. alleen het BNP per hoofd. 

Wat is het verband tussen welvaart en de verdeling van de beroepsbevolking?

Nadeel BBP als maatstaf 

1. BBP wordt vaak uitgedrukt in dollars en koersen kunnen wisselen. 
2. Informele sector wordt niet meegenomen;
   
3. De koopkracht (hoeveel kun je van een dollar kopen?) verschilt per land;
4. BBP is een gemiddelde: het zegt niet over de verschillen tussen mensen (sociale ongelijkheid);
5. BBP laat ook geen regionale ongelijkheid zien; 
6. BBP zegt niets over levensomstandigheden.

Informele sector

Deel van de beroepen die niet officieel staan geregistreerd. Mensen die hierin werken staan niet als werkende bekend, betalen geen belasting en dragen zo niet bij tot het Bruto Nationaal Product.

Regionale ongelijkheid

Onrechtmatige verschillen in welvaart tussen gebieden.

Regionale verschillen?

Wil je regionale verschillen beter zien, dan moet je 'inzoomen', dus veranderen van schaalniveau. Van mondiaal (wereld) naar continentaal, nationaal,regionaal of lokaal

Verband welvaart-beroepsbevolking?

Regel: hoe armer het land, hoe groter het aandeel van de primaire sector in de beroepsbevolking.

Controle van begrip

1. Wat betekent BBP?
2. Wat houdt het BBP in?
3.  Welke nadelen kent het gebruik van het BBP om landen met elkaar te vergelijken?
4. Welke dimensie is BBP?
5. Wat is beter: bruto binnenlands product of
   bruto regionaal product?

Minder welvarend land

Welvarend land

Hoe is de verdeling van de beroepsbevolking in armere landen?

1. Meeste mensen werken in een fabriek
2. Meeste mensen werken in de agrarische sector
3. Meeste mensen werken in de diensten
4. Gelijk verdeeld tussen industrie, landbouw en diensten

Wat is in Nederland de grootste sector in de beroepsbevolking?

1. Primair
2. Secundair
3. Tertiair

Getal van 0 tot 1. Hoe beter het welzijn, des te hoger het getal (1). Verband tussen welzijn en welvaart?

Controle van begrip

1. Wat wordt bedoeld met welzijn?
2. Hoe wordt welzijn gemeten?
3. Uit welke indicatoren bestaat HDi/ VN-ontwikkelingsindex?
4. Wat kun je beter gebruiken om landen te vergelijken: BNP of HDi ? 

Waar wonen mensen en waarom daar?

In welke gebieden is de bevolkingsdichtheid erg hoog?

Wisselen van schaalniveau brengt inzicht in verschillen

Leg uit welke verschillen zichtbaar worden.

Leg uit welke verschillen zichtbaar worden.

In welke gebieden is de bevolkingsdichtheid hoog?

Hoge bevolkingsdichtheid

1. Natuurlijke reden - geschikt klimaat, vruchtbare bodem, beschikbaarheid van water, niet te veel reliëf.

2. Ligging - centraal gelegen, gunstige ligging voor handel enz.

3. Koloniale verleden - hierdoor hoge concentraties in kustgebieden in voormalige koloniën

Indeling op basis van?

Cultuurelementen

Materiële cultuurelementen

• zichtbaar
• kleding, voedsel, architectuur, kunst, inrichting van het landschap, sport

Immateriële cultuurelementen

• niet zichtbaar
• taal, godsdienst, gewoonten, gebruiken, opvattingen

Zoek een foto van diffusie en plak deze als antwoord.

Beoordeel jezelf
Hoe goed heb je de les begrepen?

😒🙁😐🙂😃

Wat vond je van deze les?

😒🙁😐🙂😃

Tips voor de docent om de lessen nog beter te maken

Opdrachten maken

1.1 - opdracht 1 tot en met 6

1.2 - opdracht 1 tot en met 6