Keuzedeel internationaal bewustzijn les 3: Tolerantie
1 / 16
Lesduur is: 45 minOnderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Vorige week: Hoe komt het dat iedereen een andere invulling voor normaal heeft?
Slide 2 - Open vraag
Deze slide heeft geen instructies
Wat versta jij onder Tolerantie?
Slide 3 - Open vraag
Deze slide heeft geen instructies
Slide 4 - Tekstslide
Deze les gaat over tolerantie en de vrijheid van meningsuiting. We ontdekken aan de hand van Benedictus de Spinoza hoe in de 17e eeuw een nieuwe kijk op tolerantie ontstaat. We maken kennis met de houding van de Republiek ten opzichte van andersdenkenden. Aansluitend discussiëren leerlingen over de (grenzen aan) tolerantie en vrijheid van meningsuiting. Ook kijken we naar hoe dit zich vertaalt naar de 21 eeuw.
Slide 5 - Tekstslide
De wetenschappelijke revolutie in de 17e eeuw zorgde voor een andere manier van denken. Zo werd het empirisme erg belangrijk: een stroming die stelde dat eigen waarneming essentieel is om je kennis te vergroten. Door de vele ontdekkingen en uitvindingen die hierop volgden, ontstond er veel optimisme. Het leek alsof de mens alles kon doorgronden door zijn eigen verstand te gebruiken. Terwijl de wetenschappelijke revolutie zich focuste op de exacte wetenschappen, richtte de nieuwe manier van denken zich tijdens de Verlichting op de maatschappij. Empirisme, rationalisme en optimisme waren echter nog steeds de factoren die centraal stonden. Zo dacht men optimistisch over het verbeteren van de maatschappij door middel van het toepassen van de wetenschappelijke denkwijze die bestond uit stromingen als het empirisme en het rationalisme. Hoewel deze twee wetenschappelijke methoden tegenstrijdig lijken (ze gaan uit van andere kennisbronnen, respectievelijk van de zintuiglijke waarneming en van het verstand), werden ze beide toegepast tijdens de Verlichting. Ondanks dat het rationalisme vooral dominant was op het continent en het empirisme met name in Engeland, probeerden sommige verlichte denkers zoals Immanuel kant de twee wetenschappelijke methodes ook te combineren.
Slide 6 - Tekstslide
De verlichte ideeën die werden toegepast op de samenleving draaiden voornamelijk om tolerantie, vrijheid en gelijkheid. Er was een sterke focus op vooruitgang: men geloofde dat de samenleving maakbaar was en verbeterd kon (en moest) worden. Hiervoor moesten traditie en (bij)geloof plaatsmaken voor het gebruik van het verstand, de rede. De verlichte denkers pasten op die manier hun ideeën op elk aspect van de maatschappij toe:
Godsdienst: de nieuwe, verlichte leus was ‘ratio in plaats van religio’. De Verlichting ging uit van het gebruik van het verstand en van de waarneming, in plaats van het verkrijgen van kennis uit de voorgegeven waarheden die het geloof gaf en die in de Bijbel te lezen waren. Wel vonden verlichte denkers als Voltaire dat ieder mens recht had op zijn eigen geloof.
Economie: het vrijheidsideaal werd ook toegepast op de economie door de econoom Adam Smith. Hij vond dat de overheid zich het beste zo min mogelijk kon bemoeien met de economie, want elk mens streefde er volgens hem al naar zijn eigen economische situatie zo goed mogelijk te maken. Dit wordt de vrijemarkteconomie genoemd, die uitgaat van de principes van vraag en aanbod.
Sociale verhoudingen: de empiristen geloofden dat de mens wordt geboren als een ‘tabula rasa’ (leeg blad) en je gedurende je leven kennis en ervaringen opdoet. Dit betekende dat kennis belangrijker werd geacht dan afkomst, omdat ieder mens dezelfde start maakt en daarom ook dezelfde kansen verdient. Deze ideeën vormden kritiek op de standenmaatschappij van die tijd, waarbij afkomst je stand bepaalde en de derde stand werd achtergesteld.
Politiek: om de vrijheid van de bevolking te waarborgen, moest de politiek volgens de verlichte denker Montesquieu ingericht worden op basis van de trias politica. In plaats van de macht in handen te leggen van een vorst, moest de macht gescheiden zijn in de wetgevende, de uitvoerende en de rechterlijke macht. Ook wilden de verlichte denkers stemrecht creëren voor de derde stand (de bevolking), zodat er een democratie zou ontstaan en het gelijkheidsidee gerealiseerd zou worden.
Slide 7 - Tekstslide
Jonathan Israel heeft de fundamentele ideeën en waarden van de Verlichting als volgt samengevat:
Deze ideeen en waarden hebben tot een aantal dingen geleid; bijvoorbeeld de Franse revolutie, de Amerikaanse revolutie, Afschaffing van slavernij, en emancipatiebewegingen zoals feminisme.
Slide 8 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 9 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 10 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 11 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Hoe tolerant vind jij jezelf? Leg uit waarom
Slide 12 - Open vraag
Deze slide heeft geen instructies
Welke grenzen kent jouw tolerantie?
Slide 13 - Open vraag
Deze slide heeft geen instructies
Welke grenzen moeten volgens jou aan de vrijheid van meningsuiting moeten worden gesteld?
Slide 14 - Open vraag
Deze slide heeft geen instructies
Slide 15 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 16 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
