Taalkunde (ambiguiteit en voorzetsels)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Taalkunde (introductie)

Vandaag: ambiguïteit

Materiaal: module, schrift, pen

Start direct zelfstandig en in stilte met de startopdracht:

Op welke manier is hier sprake van ambiguïteit?

Wat maakt de volgende zin ambigu? Welke vorm van ambiguïteit herken je?

"Johan, til je de ezel even naar zolder?"

Wat is ambiguïteit?

Wat maakt de volgende zinnen ambigu?

1. Politie treedt op tijdens rellen.

2. Ook je enkel laten afzetten gaat geld kosten op Schiphol.

3. Hij slaat de hond met de stok.

4. Ik denk aan haar.

5. Hij staat voor hem in de rij.

Wat is het verschil in betekenis?

a) Die jongen vindt je wel leuk.

b) Die jongen vind je wel leuk.

Leerdoelen

Je kent de termen ambiguïteit en intuinzinnen;

Je kent de verschillende vormen van ambiguïteit;

Je kunt ambiguïteit herkennen;

Je kunt ambiguïteit toepassen in een eigen tekst.

Ambiguïteit

Ambigue = dubbelzinnig 

(op meerdere manieren op te vatten door bijvoorbeeld):

1) gebruik van homoniem (woord met meerdere betekenissen)

2) woordgroep met meerdere betekenissen

3) Redekundig ontleden

4) onduidelijke verwijzing

Ambiguïteit kan verwarrend zijn

• Ronald vertelde Lieke dat hij een goed karakter heeft
• Ronald vertelde Simon dat hij een goed karakter heeft

Zijn onderstaande zinnen ambigu? Of zijn het intuinzinnen?

A  De commissie heeft de duistere praktijken van hooggeplaatste personen onder leiding van de minister van Justitie onderzocht.

B  In de schaduw van de hoge bomen van het park staat een bank waar ik een lopende rekening heb.

C  Men debatteerde over hulp aan gehandicapten in de gemeenteraad.

D  Ik sloeg meermaals de man met de wandelstok gade.

E  Jan legt het snoep op tafel in de keuken.

F  De Tweede Kamer drong bij de minister aan op steun in het debat over het klonen van embryo's dat vanmiddag in de Eerste Kamer zou plaatsvinden.

G  De oude stal van de dominee maar werd gepakt.

H  De boswachter zag de vrouw met de verrekijker.

I De leiding van de school moest nodig doorgespoeld worden.

J  De modellen die we zagen lopen we nog eens na.

Intuinzin

Ambigu

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

Op welke manier maakt de cartoonist deze strip grappig?

voorzetsels

Waar is de appel ten opzichte van de doos?

Met welk woord druk je dit uit?

Is dit letterlijk of figuurlijk bedoeld?

Wat is een vzv?

1. Begint altijd met een voorzetsel;
2. Wordt aangevuld met een 'voorwerp';
3. Vaste combinatie tussen het werkwoord en het voorzetsel;
4. Voorzetsel verliest de normale betekenis: het is figuurlijk bedoeld.
   

Je ziet hieronder werkwoorden waar een vast voorzetsel bij hoort. Sleep het werkwoord naar het vaste voorzetsel.

(vanaf het voorzetsel vormt zich dus een voorzetselvoorwerp)

op

voor

van

in

(iemand) aanspreken

betrekking hebben

commentaar hebben

aandacht hebben

zich inzetten

een zwak hebben

walgen

overtuigd zijn

geïnteresseerd zijn

bedreven zijn

Blok 4: 

Afronden van de opdrachten.