Staatsinrichting 1.2 Politieke stromingen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 1

Waar werken we naar toe?

Het centraal examen

Staatsinrichting als rode draad door onze examenstof!

Wat is staatsinrichting?

"De wijze waarop de staat, zijn regering en zijn bestuur zijn ingericht."

• Bij geschiedenis leer je vooral hoe dit in Nederland is ontstaan;
  
• Bij maatschappijleer leer je vooral hoe dit in Nederland werkt.
  

Politieke stromingen

Staatsinrichting van Nederland

§1.2

Politieke stromingen 

A

Een liberaal parlement

Leerdoel:

Je kan uitleggen welke stromingen in het parlement bestonden en dat de liberalen de macht hadden.

Begrippen:

liberalisme

socialisme

confessionalisme

B

Sociale kwestie en schoolstrijd

Leerdoel:

Je kan beschrijven dat aanhangers van de verschillende politieke stromingen niet hetzelfde dachten over bijzonder onderwijs en de sociale kwestie

Begrippen:

industriële revolutie

verstedelijking

sociale kwestie

C

Stromingen organiseren zich

Leerdoel:

Je kan uitleggen hoe politieke stromingen zich onderling steeds meer gingen onderscheiden.

Begrippen:

emancipatie

verzuiling

 

censuskiesrecht

algemeen kiesrecht

 

sociale wetten

schoolstrijd

In het parlement zaten verschillende politieke stromingen:

§1.2

Politieke stromingen

A

Een liberaal parlement

Liberalisme	Vrijheid	Hogere burgerij. Willen dat mensen zoveel mogelijk vrij zijn. De overheid moet zich niet veel bemoeien met mensen en de economie.
Socialisme	Gelijkheid	Arbeiders Vinden dat iedereen gelijkwaardig is. De regering moet armen (arbeiders) helpen met wetten en regels.
Confessionalisme	Geloof	Gelovigen. Het geloof moet centraal staan bij het besturen van het land. Er waren twee groepen confessionelen: protestanten (kleine luyden) en katholieken.

1

2

3

4

5

6

Vanaf 1848: NL een parlementaire democratie, maar;

• censuskiesrecht.
• Vrouwen hadden geen stemrecht.
• Veel rijke mannen stemden op liberalen   > Liberalen hadden macht in parlement!
  

• Socialisten wilden algemeen kiesrecht.

§1.2

Politieke stromingen

A

DeBoze burgers

Een liberaal parlement

Wat is socialisme?

2 minuten

§1.2

Politieke stromingen 

A

Een liberaal parlement

Leerdoel:

Je kan uitleggen welke stromingen in het parlement bestonden en dat de liberalen de macht hadden.

Begrippen:

liberalisme

socialisme

confessionalisme

B

Sociale kwestie en schoolstrijd

Leerdoel:

Je kan beschrijven dat aanhangers van de verschillende politieke stromingen niet hetzelfde dachten over bijzonder onderwijs en de sociale kwestie

Begrippen:

industriële revolutie

verstedelijking

sociale kwestie

C

Stromingen organiseren zich

Leerdoel:

Je kan uitleggen hoe politieke stromingen zich onderling steeds meer gingen onderscheiden.

Begrippen:

emancipatie

verzuiling

 

censuskiesrecht

algemeen kiesrecht

 

sociale wetten

schoolstrijd

De Sociale Kwestie, Stemrecht, en de Schoolstrijd.

5 minuten

tijdlijn.schooltv.nl

Gevolgen industriële revolutie:

Verstedelijking:

• Veel arme mensen trokken       naar de fabriek voor werk
• Gevolg: ontstaan steden.

§1.2

Politieke stromingen

B

DeBoze burgers

Sociale kwestie en schoolstrijd

Gevolgen van de industriële revolutie:

Slechte leef- en werkomstandigheden

van arbeiders, de sociale kwestie:

• Lage lonen
• Slechte hygiëne 
• Geen riolering
• Vrouw- en kinderarbeid (lager loon)
• Gevaarlijk werk 

§1.2

Politieke stromingen

B

DeBoze burgers

Sociale kwestie en schoolstrijd

Rond 1860: weinig sociale wetten.
(Wetten die mensen beschermen tegen gevolgen van armoede, ziekte, ouderdom en werkloosheid.)

De enige wet die er was:

• armenwet. 
  (hulp uit armenfonds gemeenten)

§1.2

Politieke stromingen

B

DeBoze burgers

Sociale kwestie en schoolstrijd

• Socialisten: Meer sociale                   wetten om armen te helpen.

• Liberalen: Tegenstander, geen         bemoeienis van de overheid.

• Confessionelen: God heeft rijk         en arm bepaald. Wetten niet nodig.

§1.2

Politieke stromingen

B

DeBoze burgers

Sociale kwestie en schoolstrijd

Schoolstrijd: conflict over onderwijs 

Twee soorten scholen:

• Openbaar onderwijs:                                                     WEL betaald door de staat; voor iedereen.
• Bijzonder (gelovig) onderwijs:                                         NIET betaald door de staat; voor K.- of P. Christenen.
   
• Confessionelen vonden dat Bijzonder Onderwijs   ook betaald moest worden door de overheid. 
• Liberalen en socialisten wilden dit NIET                         > gelijkheid: geloven doe je thuis.
  

§1.2

Politieke stromingen

B

DeBoze burgers

Sociale kwestie en schoolstrijd

Situatie 2e helft 19e eeuw:

• Liberalen aan de macht. 
• Arme burgers                       voelen zich achtergesteld
• Burgers streven naar                 gelijke rechten: emancipatie

§1.2

Politieke stromingen

C

DeBoze burgers

Stromingen organiseren zich

§1.2

Politieke stromingen 

A

Een liberaal parlement

Leerdoel:

Je kan uitleggen welke stromingen in het parlement bestonden en dat de liberalen de macht hadden.

Begrippen:

liberalisme

socialisme

confessionalisme

B

Sociale kwestie en schoolstrijd

Leerdoel:

Je kan beschrijven dat aanhangers van de verschillende politieke stromingen niet hetzelfde dachten over bijzonder onderwijs en de sociale kwestie

Begrippen:

industriële revolutie

verstedelijking

sociale kwestie

C

Stromingen organiseren zich

Leerdoel:

Je kan uitleggen hoe politieke stromingen zich onderling steeds meer gingen onderscheiden.

Begrippen:

emancipatie

verzuiling

 

censuskiesrecht

algemeen kiesrecht

 

sociale wetten

schoolstrijd

§1.2

Politieke stromingen

C

DeBoze burgers

Stromingen organiseren zich

Ontstaan verzuiling:

• Protestanten richten eigen scholen,   ziekenhuizen en politieke partijen op:         > willen leven van hun groep verbeteren.   > willen achterban beschermen                    tegen 'verkeerde' ideeën
• Socialisten volgen:                                     > willen kiesrecht en                                      sociale wetten voor arbeiders
• Katholieken volgen ook:                             > willen einde aan discriminatie.  

Verzuiling in de maatschappij

2 minuten

Om op te komen voor hun belangen, richtten stromingen vanaf 1880 eigen politieke partijen op: Deze partijen moet je (her)kennen:

§1.2

Politieke stromingen

C

DeBoze burgers

Stromingen organiseren zich

• 1879: ARP o.l.v. Kuyper                      > Gewone burgers                                  'Kleine Luyden'

• 1885: Liberale Unie                             > Hogere burgerij (rijk)

• 1894: SDAP o.l.v. Troelstra                > Arbeiders

• 1926: RKSP o.l.v. Schaepman

Nederland als koninkrijk

4 minuten (samenvattend!)

§1.2

Politieke stromingen 

A

Een liberaal parlement

Leerdoel:

Je kan uitleggen welke stromingen in het parlement bestonden en dat de liberalen de macht hadden.

Begrippen:

liberalisme

socialisme

confessionalisme

B

Sociale kwestie en schoolstrijd

Leerdoel:

Je kan beschrijven dat aanhangers van de verschillende politieke stromingen niet hetzelfde dachten over bijzonder onderwijs en de sociale kwestie

Begrippen:

industriële revolutie

verstedelijking

sociale kwestie

C

Stromingen organiseren zich

Leerdoel:

Je kan uitleggen hoe politieke stromingen zich onderling steeds meer gingen onderscheiden.

Begrippen:

emancipatie

verzuiling

 

censuskiesrecht

algemeen kiesrecht

 

sociale wetten

schoolstrijd

Aan de slag

Opdracht 2, 4, 5 en 6

Opdracht 9 en 10

Opdracht 14 en 16