4.4 Samen leven

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Welke twee vormen van lichaamstaal zijn er?

Waardoor verzorgen ouders hun jongen?

4.4 Samen leven

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe dieren met elkaar samenwerken in een groep.
• Je kunt uitleggen hoe dieren in een groep de baas kunnen zijn over andere dieren.
• Je kunt uitleggen wat een rangorde is en waarvoor een rangorde belangrijk is.
• Je kunt beschrijven hoe dieren een partner krijgen.
• Je kunt beschrijven wanneer dieren dreigen en wat overspronggedrag is.

Samenwerken in een groep

Gaat het beste als er een taakverdeling is, dus als het duidelijk is wie wat doet

Welk voordeel heeft de samenwerking van de spreeuwen?

Welk voordeel heeft de samenwerking van de naakte molratten?

Welk voordeel heeft de samenwerking van de wolven?

Wie is de baas?

Bij het leven in groepen (insecten, vissen, vogels en zoogdieren) -> rangorde/pikorde

1. Dominant (grootst, meeste testosteron) 
2. ..
3. ..
4. Minst dominant (onderdanig)

De rangorde zie je terug in speciale regels en gedrag

Voortplantingsgedrag

Baltsgedrag: partner lokken en versieren

• Overdreven signalen/rituelen
• Vergroot bereidheid tot paring
• Vermindert agressie
• Soortspecifiek

-> voorbereiding op daadwerkelijke paring

Samenleven

• Solitair: onafhankelijk (jaguar, panda, zeeschildpad)
• Leven in groepen (insecten, vissen, vogels en zoogdieren) 

• Monogaam: paar gedurende één seizoen of het hele leven (vissen, vogels, zoogdieren)
• Polygaam: één persoon heeft meerdere partners tegelijk (polygynisch en polyandrisch)

Elke manier heeft zijn eigen voor- en nadelen!

Territorium

Een eigen plek met (ruimte voor):

• Voedsel
• Paren
• Nest
• Jongen grootbrengen
• Duidelijkheid (= minder gevechten)

Samenwerken!!

De plaats van het nestteritorium en het voedselterritorium is van invloed op voortplantingssucces...

Territoriumgedrag

Afbakenen: al het gedrag dat te maken heeft met het uitzetten en verdedigen van een territorium

• Zang en geluiden
• Sproeien
• Merktekens
• "Vuile" blikken
• Vechten

Wordt veroorzaakt door inwendige en uitwendige prikkels

Op de grens van een territorium = conflict!

• Aanvalsgedrag: dominant, agressief
• Vluchtgedrag: onderdanig
• Dreiggedrag: bepalen wie de sterkste is, zonder te vechten (signalen; tanden laten zien, staart omhoog)
  

Op de grens van een territorium = conflict!

Overspronggedrag: het dier toont gedrag dat niet bij de situatie past 

(twee even sterke gedragssystemen, bijv. aanvallen en vluchten, waardoor het dier gedrag vertoont dat niet nuttig is. Zoals: veren poetsen, krabben op hoofd)

Op de grens van een territorium = conflict!

Omgericht gedrag: twijfelende dier richt zijn agressie op iets anders dan de soortgenoot

Huiswerk ma 14 april 2e lesuur

Bestudeer blz. 36 t/m 43.

Maken + nakijken opdr. 3 t/m 16.