2.1 / 2.2 Staatsvorming

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

VERANDERING

2.1 Staatsvorming

STAATSVORMING

De institutionalisering van politieke macht tot een staat.

"Het is een combinatie van economische en politieke ontwikkelingen."

STATEN IN BEWEGING

In de late middeleeuwen was er sprake van een aantal ontwikkelingen in west-Europa:

1. Urbanisatie
2. Toenemende handel
3. Groeiende stadsbevolking

MACHT EN VERANTWOORDELIJKHEID

De uitoefening van macht kan alleen werken met de steun van de burgers.

Daarom regelden machthebbers ook belangrijke zaken voor het volk, zoals:

• Afschaffen belemmeringen voor vrije handel
• Eenheid in wetten en munten
• Veiligheid en bescherming van burgers

REPRESENTATIE

De vertegenwoordiging van een groep door één of enkele betrokkenen die namens de groep spreken.

SOEVEREINITEIT

Kenmerken bij staatsvorming zijn interne en externe soevereiniteit.

Interne soevereiniteit:

• Er is sprake van een regering over een bepaalde groep mensen.
• Er is sprake van een bepaald grondgebied.
• De staat heeft een gewelds- en belastingmonopolie.

Externe soevereiniteit:

• Gezag van de staat wordt erkend door andere staten.

CASUS: CATALONIË

VERANDERING

2.2 Staatsvorming in Nederland

NEDERLAND

Vanaf de late middeleeuwen (1200-1600) krijgt Nederland als land steeds meer vorm. 

Langzaamaan verdween de feodale samenleving met zijn standenmaatschappij (adel, geestelijkheid en derde stand).

VERANDERING

De richting en het tempo van ontwikkelingen 

in de samenleving en de mogelijkheden 

en onmogelijkheden deze te beïnvloeden.

VERANDERING VANAF 11e EN 12e EEUW

1. Arbeidsdeling

2. Intensivering handel en geldgebruik

3. Bevolkingsgroei

4. Verhoging agrarische productie

5. Ontstaan steden met burgerij

> Militaire middelen (machtsuitbreiding)

> Strategische huwelijken (machtsuitbreiding)

> Juridische middelen (machtsuitbreiding)

OVERZICHT

Rond 1400: overname delen van Nederland door hertogen van Bourgondië uit Oost-Frankrijk. Dit gebeurt deels door huwelijkspolitiek en verovering.

Vanaf 1464 bespreken die gebieden hun gezamenlijke belangen in de Staten-Generaal. Karel V die vanaf 1540 het gezag hier voert behandelt Nederland als een politieke eenheid.

OPSTAND TEGEN FILIPS II

https: