22/5: lezen, quiz, so bespreken

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Welkom!

Pak alvast: leesboek, Nieuw Nederlands, laptop

Laptops blijven dicht

Deze les

Lezen

Opfrissen 1.1, 1.2, 1.3 en 1.5

So spelling bespreken

Lesdoel

Aan het eind van de les...

... heb je jouw kennis over leesvaardigheid uit 1.1, 1.2, 1.3 en 1.5 opgefrist.

Even opfrissen

• Klassikaal herhalen theorie
• Uitleg en vragen via LessonUp 
• Laptop alleen gebruiken voor de quiz > anders weer dicht!

Welke leesstrategie (leesmanier) kies je als je wilt vaststellen waar een tekst over gaat?

1. Oriënterend lezen
2. Globaal lezen
3. Precies lezen
4. Zoekend lezen

Het onderwerp van de tekst noteer je altijd in één woord of maximaal een paar woorden.

1. Juist
2. Onjuist

Wat bedoelen we met 'de hoofdgedachte' van een tekst?

Als de schrijver wil dat je zijn mening overneemt, is het tekstdoel:

1. Amuseren
2. Activeren
3. Overtuigen
4. Informeren

Bij de tekstsoort 'een verslag' hoort het tekstdoel:

1. Amuseren
2. Instrueren
3. Activeren
4. Informeren

In een goede alinea staat de belangrijkste informatie in de kernzin.
Welke zin is (als het goed is) de kernzin?

1. De eerste zin
2. De eerste, tweede of laatste zin
3. De eerste of laatste zin
4. De laatste zin

In een slot van een tekst vind je vaak de conclusie of een korte samenvatting. Wat kan je nog meer tegenkomen in het slot?

Chronologisch verband

• Een chronologisch verband geeft de gebeurtenissen in de juiste tijdsvolgorde aan.
• Daarna, eens, inmiddels, later, nu, vervolgens...
• Voorbeeld: 'Eerst drink ik een kopje koffie, daarna zet ik thee en vervolgens maak ik ontbijt klaar.'

Concluderend verband

• Bij een concluderend verband trekt de auteur een conclusie uit eerdere informatie in de tekst.
• Dus, daarom, kortom, al met al, dan ook...
• Voorbeeld: 'Dit jaar wil ik graag twee keer op vakantie. Ik zal dus wel extra veel moeten werken om dit te kunnen betalen.'

Opsommend verband

• Bij een opsommend verband worden bepaalde zaken achter elkaar beschreven.
• Bovendien, daarnaast, en, ook, ten eerste, verder...
• Voorbeeld: 'Ik hou van chocola en koekjes. Ook vind ik chips heel lekker. Verder kan ik nootjes altijd wel waarderen.'

Samenvattend verband

• Bij een samenvattend verband geeft de auteur een verkorte weergave van eerdere informatie in de tekst. 
• Al met al, kortom, met andere woorden, samengevat
• Voorbeeld: 'Het bestuur wil strenge maatregelen nemen tegen de speler. De spelersraad vindt dit overdreven en de leider van het team denkt dat een waarschuwing voldoende is. Kortom, het is nog onduidelijk hoe dit gaat aflopen.'

Tegenstellend verband

• Een tegenstellend verband laat tegenovergestelde zaken zien. 
• Aan de ene kant ... aan de andere kant, daarentegen, echter...
• Voorbeeld: 'Vorig jaar sportte ik drie keer in de week, maar daar heb ik nu geen tijd meer voor.'

Toelichtend verband

• Bij een toelichtend verband wordt extra informatie bij een onderwerp gegeven, vaak in de vorm van een voorbeeld. 
• Als, bijvoorbeeld, neem nou, zo, zoals...
• Voorbeeld: 'Te veel suiker eten is niet goed voor je. Het zorgt bijvoorbeeld voor overgewicht.'

Wat is een functie van signaalwoorden?

1. ze geven aan dat er iets belangrijks wordt vermeld in de zin
2. ze maken duidelijk wat het onderwerp van de tekst is
3. ze maken duidelijk welke relaties tekstdelen met elkaar hebben

'Verder, ook , daarnaast, ten eerste' zijn signaalwoorden die horen bij een:

1. chronologisch verband
2. opsommend verband
3. toelichtend verband

'Al met al, daarom, dus, dat houdt in' zijn signaalwoorden die horen bij een:

1. samenvattend verband
2. toelichtend verband
3. concluderend verband

'Mijn broertje houdt erg van voetbal. Ik daarentegen dans liever.'
Welk tekstverband herken je?

1. tegenstellend verband
2. chronologisch verband
3. samenvattend verband

Doel-middelverband

• Een doel-middelverband geeft aan welk middel wordt gebruikt om een bepaald doel te bereiken. 
• Door middel van, met behulp van, om te, opdat, zodat
• Voorbeeld: 'Soms speel ik een white noise af tijdens het leren, zodat ik me beter kan concentreren.'

Oorzakelijk verband

• Een oorzakelijk verband laat zien waardoor iets gebeurt (waarop je niet altijd invloed hebt).
• Doordat, daardoor, dus, dankzij, etc.
• Voorbeeld: 'Er brak brand uit in het stadion, waardoor de wedstrijd niet kon doorgaan.'

Redengevend verband

• Een redengevend verband geeft aan waarom iemand iets doet of vindt
• Omdat, daarom, dus, want, vanwege, etc.
• Voorbeeld: 'Ik had niet zo goed geleerd voor mijn toets, daarom had ik een onvoldoende.'
• Let op! Bij een redengevend verband heb je er wel invloed op (leren voor toets), bij een oorzakelijk verband meestal niet!

Toegevend verband

• Een toegevend verband geeft een andere kant van de zaak/ situatie aan. 
• Hoewel, desondanks, niettemin, ofschoon, ook al, weliswaar
• Voorbeeld: 'Hoewel An van kamperen houdt, gaat ze dit jaar niet mee naar de camping.'
• De toegeving kan ook in het tweede deel van de zin of in een andere zin staan. 

Vergelijkend verband

• Een vergelijkend verband geeft aan wat het verschil of de overeenkomst is
• In vergelijking met, als, evenals, meer dan, vaker dan etc.
• Voorbeeld: 'Vergeleken met vorig jaar was dit een heel warme zomer.' 
• Voorbeeld: 'Net als mijn broertje houd ik heel erg van voetbal.'

Voorwaardelijk verband

• Een voorwaardelijk verband maakt duidelijk onder welke voorwaarden iets gebeurt. 
• als (... dan), in het geval (dat), indien, mits, tenzij, wanneer
• Voorbeeld: 'Als je je bordje leeg eet, gaan we straks nog een ijsje halen.'

'Het heeft de hele nacht gesneeuwd. Daardoor is het glad op de weg.'
Welk tekstverband?

1. Redengevend
2. Concluderend
3. Oorzakelijk
4. Chronologisch

'Vakantie heeft veel voordelen. Je kunt bijvoorbeeld elke dag uitslapen.'
Welk tekstverband?

1. Chronologisch
2. Toelichtend
3. Tegenstellend
4. Oorzakelijk

Welk signaalwoord hoort bij een vergelijkend verband?

1. doordat
2. daarom
3. dus
4. als

'Jan wil naar de dierentuin, ik wil naar een pretpark en Ella wil naar het strand. We kunnen het dus niet echt eens worden met elkaar.
Welk tekstverband?

1. Redengevend
2. Opsommend
3. Concluderend
4. Samenvattend

'Hoewel ik erg van uitslapen houd, probeer ik tegenwoordig wat vroeger uit bed te gaan in het weekend.'
Welk tekstverband?

1. Redengevend
2. Toegevend
3. Oorzakelijk
4. Doel-middel

Hoofdzaken

• De belangrijkste informatie over het onderwerp
• Op voorkeursplaatsen: inleiding, slot en begin of einde van een alinea

Wat is de hoofdzaak?
De burgemeester bezocht afgelopen zaterdag mevrouw de Jong voor haar honderdste verjaardag.
Mevrouw de Jong woont in een verzorgingshuis.

___________________

1. De burgemeester bezocht afgelopen zaterdag mevrouw de Jong voor haar honderdste verjaardag.
2. Mevrouw de Jong woont in een verzorgingshuis.

Wat is de hoofdzaak?
Alle leerlingen van klas twee hebben voor de herfstvakantie de boswachter geholpen.
De leerlingen moesten op de fiets naar het bos.
In het bos werden ze in groepen ingedeeld.

________________

1. Alle leerlingen van klas twee hebben voor de herfstvakantie de boswachter geholpen.
2. De leerlingen moesten op de fiets naar het bos.
3. In het bos werden ze in groepen ingedeeld.

Kernzinnen en deelonderwerpen

• In een tekst worden verschillende aspecten van het onderwerp besproken
• Deelonderwerpen: verdeeld over de alinea's van de tekst
• De hoofdzaak van een alinea staat in de kernzin
• Meestal eerste, laatste en soms tweede zin van alinea 
• Andere zinnen: bevatten bijzaken

Toets bespreken

• Alles van tafel (geen pennen!)
• Toets terug = even punten tellen
• Tussendoor geen vragen, dat mag na de bespreking
• Toets mee naar huis

Vooruitblik

Volgende les: oefenen met lezen