Klassikaal: P8 Les 1 - exp Serologie

• Dierverzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Experiment 7a t/m 7c: bloedgroepen serologie

Weet jij je bloedgroep?

Ja

Nee

Welke bloedgroepen ken je?

Welke antistoffen heeft een patiënt met bloedgroep A in zijn plasma?

1. Anti-A
2. Anti-B
3. Anti-A en Anti-B
4. Anti-O

Waarom?

• In het bloed komen antigenen (zoals A, B, RhD) en antilichamen (bv. anti-A, anti-B) voor. Deze bepalen samen je bloedgroep.
• Een verkeerde transfusie kan leiden tot een ernstige transfusiereactie.
• Daarom is serologisch onderzoek belangrijk vóór elke bloedtransfusie.

Drie bepalingen

1. ABO- en RhD-bepaling

→ Wat is iemands bloedgroep?

2. Rhesusfenotypering

→ Wat is de precieze samenstelling van Rh-antigenen?

3. Antistofscreening

→ Zitten er ongewone antistoffen in het plasma?

Exp. 7a: ABO- en Rhesus-D-bepaling

Na dit experiment kan je: 

• Uitleggen wat het doel is van een ABO- en RhD-bepaling.
• Het verschil beschrijven tussen antigeenbepaling (op erytrocyten) en antistofbepaling (in plasma).
• Zelfstandig een ABO- en RhD-typering uitvoeren via de buisjesmethode.
• Correct een bloedgroep vaststellen.

Het experiment

1. Voorbereiding erytrocytsuspensie (3-5%)

Ery's + zoutoplossing → centrifugeren → supernatant verwijderen

Ery's verdunnen tot 3-5% suspensie

2. Antigeenbepaling op erytrocyten

Voeg ery's toe aan buisjes met anti-A/B/AB/D/controle

Centrifugeer en beoordeel op agglutinatie (klontering)  →  controle hoort negatief te zijn

3. Antistofbepaling in plasma

Voeg plasma toe aan buisjes met A1- en B-cellen

Centrifugeer en kijk of agglutinatie optreedt

Resultaten aflezen: bijv. bloedgroep A-

• Bloedgroep A- heeft antigenen A en antistoffen B, en geen antigenen D (Rhesus)
  
  
• Agglutinatie bij anti-A → Antigeen A aanwezig
• Plasma dat klontert met B-cellen → anti-B aanwezig
• Geen agglutinatie bij Anti-D → Rh negatief

Anti-A

Anti-B

Anti-A

Anti-B

Hieronder de resultaten van de ery's met anti-A of anti-B.

Sleep de bloedgroep naar de juiste resultaten.

Bloedgroep B

Bloedgroep A

Bloedgroep AB

Bloedgroep O

Hiernaast de resultaten van het bloedplasma met cellen A of B.

Sleep de bloedgroep naar het juiste resultaat.

Bloedgroep A

Bloedgroep B

Bloedgroep AB

Bloedgroep O

Wanneer is iemand rhesus positief?

1. Wanneer er agglutinatie optreedt tussen ery's en anti-D
2. Wanneer er geen agglutinatie optreedt tussen de ery's en anti-D

Exp. 7b: Rhesus typering

Na dit experiment kun je: 

• Het doel van rhesus-fenotypering uitleggen.
• Uitleggen waarom twee temperaturen worden gebruikt bij de rhesustypering
• Resultaten interpreteren en een Rhesus fenotype afleiden.

Waarom?

• Rhesus-systeem = complex van antigenen (D, C, c, E, e).
• Naast bloedgroepbepaling ook rhesus-fenotypering belangrijk.
• Zeker bij:
  - Vrouwen in vruchtbare leeftijd
  - Patiënten met frequente transfusies

Wij testen hier bij twee temperaturen - waarom?

• IgM-antistoffen kunnen:

- Binden bij kamertemperatuur ("koude" antistoffen)
- Of pas bij 37°C ("warme" antistoffen)

• Door beide te testen voorkom je fout-negatieve resultaten
• Betrouwbare agglutinatie-detectie vereist beide fases

Het experiment

1. Maak een erytrocytensuspensie (3–5%)

2. Meng met antistoffen: anti-C, -c, -E, -e

3. Voer agglutinatietest uit op:
- Kamertemperatuur: centrifugeer en kijk of er agglutinatie is, daarna op 37°C
- 37°C: laat alle buisjes 15 min. staan bij 37°C en centrifugeer.

4. Beoordeel of agglutinatie optreedt

5. Leid het rhesus-fenotype af

Resultaten interpreteren

Antistof	Agglutinatie?	Antigeen aanwezig?
Anti-C
Anti-c
Anti-E
Anti-e
BSA controle	Moet negatief zijn!

Fenotypen bepalen

Waarom test je agglutinatie op zowel kamertemperatuur als 37°C?

1. Omdat sommige antigenen alleen bij lage temperatuur actief zijn
2. Omdat antistoffen temperatuurafhankelijk binden
3. Omdat de erytrocyten anders kapotgaan
4. Om tijd te besparen

Zet de stappen op de juiste volgorde.

1

2

3

4

5

6

7

Erytrocytensuspensie maken

Antistoffen + erytrocyten in buisje pipetteren

Centrifugeren

Incuberen op 37°C

Opnieuw centrifugeren

Beoordelen op agglutinatie

Beoordelen op agglutinatie

Wat gebeurt er als een controlebuisje wél agglutinatie laat zien?

Koppel de antistof aan het antigeen die ze detecteren.

C

c

E

e

anti-C

anti-c

anti-E

anti-e

Exp. 7c. Kruisproef

Na dit experiment kun je:

•  uitleggen wat het doel en de werkwijze is van een korte kruisproef
• uitleggen hoe de resultaten geïnterpreteerd worden om de geschiktheid van een bloeddonor te bepalen.

Irregulaire antistoffen/natuurlijke antistoffen

Soort antistof	Wanneer ontstaan ze?	Klasse	Belangrijk bij
Natuurlijke antistoffen	Van nature aanwezig	IgM	Bloedgroep ABO-check
Irregulaire antistoffen	Na contact met vreemd bloed	IgG /IgM	Screening en kruisproef

Waarom doen we dit experiment?

• Vaststellen of het plasma van de ontvanger antistoffen bevat die agglutinatie veroorzaken met donorerytrocyten.
• Hierdoor kunnen we bepalen of een bepaalde donor veilig bloed kan geven aan een patiënt.

Het experiment

1. Maak een erytrocytensuspensie van donor (3–5%)

2. Meng donor ery's met 2 druppels plasma van patiënt

3. Voer agglutinatietest uit op:

- Kamertemperatuur: centrifugeer en kijk of er agglutinatie is
- BSA: meng met BSA en centrifugeer, controleer op agglutinatie

- 37°C: laat alle buisjes 15 min. staan bij 37°C en centrifugeer.

4. Beoordeel of agglutinatie optreedt

Resultaat interpreteren

• Noteer je observaties per fase: Kamertemperatuur, BSA en 37°C
• Als er géén agglutinatie is: donor geschikt
• Bij wel agglutinatie: donor ongeschikt. 

Wat betekent het als je agglutinatie ziet bij 37°C?

1. Er is geen probleem
2. Donorerytrocyten zijn goedgekeurd
3. Het plasma van de patiënt bevat antistoffen tegen de donorerytrocyten

Aan de slag