V5 achttiende eeuw: imaginaire reisverhalen en kinderliteratuur

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Literatuurgeschiedenis 

Alles is maakbaar (1700-1800)

In deze les leer je

• Wat maatschappijkritiek is
• Wat een imaginair reisverhaal is
• Reize door het Aapenland in cultuurhistorisch perspectief plaatsen

Wat weet je nog over de Verlichting?

Imaginaire reisverhalen

• Denkbeeldig reisverhaal
• Doel: lezer spiegel voorhouden (maatschappijkritiek)
• Bekendste Nederlandse voorbeeld: Reize door het Aapenland  (1788)  van J.A. Schasz (Gerrit Paape)

Maatschappijkritiek in de hedendaags literatuur

Waarom zou zo'n imaginair reisverhaal goed binnen het Verlichtingsdenken passen? Waar levert het kritiek op?

Waarom is Reize door het Aapenland in 2024 nog actueel?

Fragment lezen

Bladzijde 253 (richting einde verhaal)

Huiswerk

Opdracht 1 blz. 250

In deze les heb je geleerd

• Wat maatschappijkritiek is
• Wat een imaginair reisverhaal is
• Reize door het Aapenland in cultuurhistorisch perspectief plaatsen

Ik weet wat een imaginair reisverhaal is

😒🙁😐🙂😃

Ik kan Reize door het Aapenland in cultuurhistorisch perspectief plaatsen

😒🙁😐🙂😃

Ik weet wat maatschappijkritiek is

😒🙁😐🙂😃

Literatuurgeschiedenis 

Alles is maakbaar (1700-1800)

In deze les leer je

• teksten van Hiëronymus van Alphen in cultuurhistorisch perspectief te plaatsen
• de opkomst van kinderliteratuur in de periode van de Verlichting te verklaren

Vandaag

• Lezen voor de lijst
• Wat is kinderliteratuur?
• Voorbeeld kinderliteratuur uit de achttiende eeuw
• Opdracht bij een tekst van Hiëronymus van Alphen

Lezen

Wat was jouw favoriete kinderboek?

Wat is het doel van kinderliteratuur anno 2025?

Kinderliteratuur

Kinderliteratuur

• Hieronymus van Alphen: Kleine gedigten voor kinderen (1778) 
• Nadruk op belonen (kindervriend) in plaats van straffen
• Goed afgestemd op doelgroep
• Vaak vanuit het kind zelf
• Rijm en ritme
• Kind is van nature goed / een onbeschreven blad (tabula rasa)

Bekendste gedicht: De pruimeboom

Voorbeeld: Vrolijk leeren

Het vrolijk leeren

Mijn speelen is leeren, mijn leeren is speelen,

En waarom zou mij dan het leeren verveelen?

Het lezen en schrijven verschaft mij vermaak.

Mijn hoepel, mijn priktol verruil ik voor boeken;

Ik wil in mijn prenten mijn tijdverdrijf zoeken,

't Is wijsheid, 't zijn deugden, naar welken ik haak.

Welke les geeft Van Alphen ons mee met dit gedicht?

Hoe past deze les in de tijd van de Verlichting? Gebruik zo nodig je lesboek.

Opdracht

• Werk in twee- of drietallen
• Een persoon leest het verhaaltje voor
• Probeer daarna samen de volgende vragen te beantwoorden:

1. Waaraan merk je dat dit verhaaltje voor kinderen bedoeld is?
 2. Welke les probeert Van Alphen het kind mee te geven?

Kijkvraag

Waarom zou een verhaal als dat van Pippi Langkous niet passen in de tijd van de Verlichting? 

Waarom zou een verhaal als dat van Pippi Langkous niet passen in de tijd van de Verlichting? Welke dingen kwamen voorbij die niet binnen de burgerlijke deugden passen?

Ik kan de opkomst van kinderliteratuur in de periode van de Verlichting te verklaren

😒🙁😐🙂😃

Ik kan teksten van Hiëronymus van Alphen in cultuurhistorisch perspectief te plaatsen

😒🙁😐🙂😃