Overstromingen en wateroverlast - Rivieren / IJsselmeer

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Programma

• SO Systeem Aarde gelukt? 
  
  
• Uitleg Overstromingen en wateroverlast - Rivieren
  met opdrachten tussendoor
  
  
• Oefenen 

Overstromingen en wateroverlast - Rivieren / IJsselmeer

Openingsfoto

Wat zie je?

Waar komt dit voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de openingsfoto

De midoceancische rug

https://www.youtube.com/watch?v=qkukhWR-V1g

Overstromingen en wateroverlast in Limburg, Duitsland en België 

• Rijkswaterstaat heeft in NL ivm stijgen van de Maas dijken verhoogd + noodoverloopgebieden
  (Gelukkig maar!)
  
  
• Bodem verzadigd, water zoekt
  lager gelegen gebieden
  
  
• waterbuffers overvol

Beschrijving van de openingsfoto

De midoceancische rug

https://www.youtube.com/watch?v=qkukhWR-V1g

Door klimaatverandering zullen dit soort buien vaker voorkomen...

• piekafvoer moet verlaagd worden
• vertragingstijd langer

Beschrijving van de openingsfoto

De midoceancische rug

https://www.youtube.com/watch?v=qkukhWR-V1g

Weekplenda

Week 1	Week 2	Week 3	Week 4	Week 5	Week 6	Week 7
Interne systeem aarde Exogene processen	Externe systeem aarde Kringlopen	Landschaps- zones Middellandse Zeegebied	Overstroming rivieren & kust	Beleid Water Regionale problematiek Randstad	(Middel)grote steden Wijken	Herhalings- week

Systeem Aarde

Leefomgeving NL

SO

SO

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan/ken je:

• de overstromingsgevaren voor Nederland vanuit de rivieren omschrijven.
  
  
• de factoren opnoemen die de kans op een overstroming versterken. 
  
  
• de ligging en kenmerken van de twee belangrijke rivieren: de Rijn en de Maas.
  
  
• de  Rijn en de Maas met elkaar vergelijken

Overstromingsrisico's en wateroverlast in 4 gebieden:

1. kust
2. rivierengebied
3. ijsselmeergebied
4. zuidwestelijke delta

Rivieren

• Rijn = gemengde rivier 
  (en dus gelijkmatiger regiem)
  
  
• Maas = regen rivier
   

Regiem

de schommeling in de hoeveelheid water die een rivier per jaar afvoert.

Opdracht 1

Er horen veel begrippen bij rivieren

Kennen jullie ze nog van 4/5v?

Maak in tweetallen de domino af, 
het wordt een cirkel. 

Water groot gevaar voor NL

Bedreiging van rivieren en de zee

Drie vormen van bedreigingen:

Klimaatverandering: Extreem weer (rivieren)

- extremer weer met droge zomers, natte winters.

- meer perioden met verhoogde piekafvoer (Zoals in limburg)
- heftigere stormen op zee, opstuwing van zeewater voor de kust. Als het zeewater hoog staat kan de rivier haar water niet kwijt.

1

Klimaatverandering: zeespiegelstijging (Kust)

- absolute zeespiegelstijging door klimaatverandering

- relatieve zeespiegelstijging door bodemdaling.
- relatieve zeespiegelstijging heeft invloed op het kustbeheer

2

Bodemdaling

- in het westen en noorden van NL daalt de bodem

- kanteling (wip)

- gaswinning

- ontwatering en oxidatie van veengronden

3

Dat hoge rivierstanden problemen opleveren is duidelijk.
Heeft lage waterstand ook nadelen?

Hoge rivierstanden	Lage rivierstanden
- veiligheid binnendijks land (piping) - meer tegendruk vanuit zee ( ijsselmeer ) - uiterwaarden lopen veel onder (recreatiegebied)	- dijken drogen uit, krijgen scheuren - scheepvaart - tekort aan koelwater voor electriciteitscentrales - zoetwatertekort

Klimaatverandering

Onregelmatig neerslagregiem

onregelmatiger regiem van rivieren: meer extremen. verhoogde piekafvoer en perioden met zeer laag water

IJsselmeer

• zoetwatervoorraad
• door waterverdeling (kanalen)
  worden gebieden van zoetwater voorzien. 
  
• door klimaatverandering minder voorraad
  (oplossing meer buffers aanleggen)
• in natte periode:
  overtollig water wordt in zee gepompt
  (spuien), maar zeespiegel stijgt!

Overstromingsrisico's

Grootste risico bij een combinatie van: 

Springtij

extra hoge vloed wanneer zon, maan en aarde op één lijn staan (elke twee weken). Het verschil tussen hoog en laagwater is dan groot. 

1

Noordwesterstorm

Storm vanuit het noordwesten

2

Piekafvoer van de rivieren

3

Bescherming

Waterkeringen in combinatie met bergingsgebieden 

www.rijkswaterstaat.nl

Menselijk ingrijpen in het verleden heeft vooral gezorgd voor...

• onregelmatiger regiem
• verkorting van vetragingstijd (verstening / ontbossing)
• verhoogde piekafvoer
  
  Hoe?
  Noem voorbeelden!

Maar nieuwe oplossingen bieden mogelijkheden voor...

• regelmatiger regiem 
• weer langere vetragingstijd 
• Piekafvoer verlagen 
  
  Hoe?
  Noem voorbeelden!

Aan de slag

Lezen	Samenvatting p.57 -61 Wil je meer uitleg: De Geo 2.1 en 2.2
Oefenen	De Geo paragraaf 2.2 Opdracht 2, 3, 4, 6, 7,
Woordenboek	Schrijf achter elk woord een definitie

Artikel:

https://www.geografie.nl/sites/geografie.nl/files/Hospers%20-%20Krimpdorpen%20in%20een%20global%20village.pdf

Documentaire:

https://www.youtube.com/watch?v=Iwa3vLoeNmQ

Quizlet:

link

Woordenboek

Vul je persoonlijke woordenboek aan met de 

woorden die je nog niet kent:

Stroomgebied
Stroomstelsel

Waterscheiding

Waterafvoer
Debiet

Regiem

Vertragingstijd
piekafvoer

verhang

verval

uiterwaarden
zomerbed
winterbed
bovenloop
middenloop
benedenloop
kanalisatie
stuw
krib
dijk

Lesdoel(en) behaald? 

Aan het einde van de les kan/ken je:

• de overstromingsgevaren voor Nederland vanuit de rivieren omschrijven.
  
  
• de factoren opnoemen die de kans op een overstroming versterken. 
  
  
• de ligging en kenmerken van de twee belangrijke rivieren: de Rijn en de Maas.
  
  
• de  Rijn en de Maas met elkaar vergelijken