Formuleren H1 t/m H4

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

SO Formuleren & Spelling §6.1-6.6

§7.1-7.4

SO formuleren & spelling 

Leren:

formuleren §6.1 t/m 6.6 

spelling §7.1 t/m 7.4

§6.1 Zinnen begrenzen

. Punt: achter een zin.

? Vraagteken: achter een vragende zin.

, Komma: tussen twee persoonsvormen.

, Komma: voor de verbindingswoorden (voegwoorden): als, doordat, maar, nadat, omdat, terwijl, voordat, want, zodat, zodra.

 Geen komma voor en en of.

Vragen?

We rijden vandaag door Nederland, België, en Luxemburg.

1. Leestekens/hoofdletters zijn goed geschreven
2. Leestekens/hoofdletters zijn fout geschreven.

Zet leestekens en hoofdletters op de juiste plaats.

als roos de trein moet halen vergeet ze soms haar fiets op slot te zetten

Zet leestekens en hoofdletters op de juiste plaats.

vergeet zaterdag niet je zwembroek mee te nemen want we gaan naar het strand

§6.2 Verbanden

Zinnen en alinea's staan niet zomaar achter elkaar. Vaak is er een verband binnen zinnen en/of tussen de zinnen en/of alinea's. 

Verband binnen/tussen zinnen = zinsverband

Verband tussen alinea's = alineaverband 

Je herkent een verband door signaalwoorden.

Verbanden 

opsomming 

tegenstelling

tijdsverloop/ chronologie

oorzaak en gevolg

reden

voorbeeld

voorwaarde

conclusie /samenvatting

Kijk voor de signaalwoorden op blz. 232 

. 

Verband binnen/tussen zinnen = zinsverband

Verband tussen alinea's = alineaverband 

Je herkent een verband door signaalwoorden.

Vragen?

Wat is het signaalwoord en wat is het verband?

Lucas had dagenlang spierpijn, want hij had zich dertig keer opgedrukt

1. want, opsommend
2. dagenlang, chronologisch/tijdsverloop
3. want, reden
4. want, voorbeeld

Wat is het signaalwoord en wat is het verband?

Saar heeft al haar boeken op alfabet staan, zodat zij ze eenvoudig kan pakken

1. eenvoudig, tegenstelling
2. zodat, voorwaarde
3. zodat, oorzaak en gevolg
4. zodat,voorbeeld

§6.3 Verwijswoorden

Verwijswoorden verwijzen naar een eerder genoemd woord. 

Deze / die: verwijzen naar de-woorden (mannelijk/vrouwelijk)

Dit / dat: verwijzen naar het-woorden (onzijdig) of een hele zin.

Verwijswoorden

Verwijswoorden verwijzen meestal 

naar een (zelfstandig naam)woord dat al eerder genoemd is of 

wijzen vooruit naar een woord dat nog genoemd gaat worden.

Verwijswoorden

vrouwelijke woorden: verwijs met zij of haar

mannelijke woorden: verwijs met hij of zijn

onzijdige woorden: verwijs met het of zijn

vrouwelijk / mannelijk / onzijdig

Als mijn tante komt logeren, neemt zij haar hondjes mee.

Ben gaat zwemmen en hij neemt zijn duikbril mee.

Het rugbyteam behaalde zijn eerste beker.

Naar zelfstandig naamwoorden	verwijs je met:	en:
mannelijk enkelvoud	hij, hem, zijn	deze, die
vrouwelijk enkelvoud	zij, ze, haar	deze, die
onzijdig enkelvoud	het, zijn	dit, dat
meervoud	zij, ze, hen, hun	deze, die

Vragen?

Welke verwijswoorden gebruik je bij het-woorden?

Welke verwijswoorden gebruik je bij het-woorden?

1. dit
2. deze
3. die
4. dat

Is de bewering juist of onjuist?

Bij vrouwelijke woorden gebruik je de verwijswoorden deze en die.

1. juist
2. onjuist

Bij onzijdige woorden gebruik je de verwijswoorden 'dit' en 'dat'.

1. juist
2. onjuist

Welke verwijswoorden gebruik je voor 'boek'?

1. deze, die
2. deze, dat
3. dit, dat
4. die, dit

Welke verwijswoorden horen in deze zin? 

Sleep de verwijswoorden naar de goede plaats.

Het drumstel is van Davids vader, 

maar ________ gebruikt ________ niet meer.

deze

die

dit

dat

hij

zij

het

ze

Welke verwijswoorden horen in deze zin? 

Sleep de verwijswoorden naar de goede plaats.

‘Wil je ________ naar de glasbak brengen?’, vraagt Ryan,

terwijll ________ de lege flessen aan Luuk geeft.

deze

die

dit

dat

hij

zij

het

ze

§ 6.5 Hen / hun

• Hun kan nóóít onderwerp zijn!
  * Hun hebben dat gedaan -> Zij hebben dat gedaan
• Hun: bezittelijk voornaamwoord -> Hun oma woont in Weert
• Hun: meewerkend voorwerp (zonder voorzetsel) -> Ik geef hun een kopje koffie

Hen

Hen: na een voorzetsel ->

 Ik geef een kopje koffie aan hen

Hen: lijdend voorwerp ->

 Die jongen heeft hen voorgelogen

Vragen?

Kies het juiste verwijswoord.
De apotheek (v) kon niet voldoen aan de vraag van … klanten.

1. hen
2. zijn
3. haar
4. hun

Goed of fout? Leg uit.
De mentoren overhandigden hun aan het eind van het jaar de rapporten.

§6.5 Dat/Wat

WAT, als je verwijst naar:

- datgene, dat

- de woorden: alles, niets, iets.

-overtreffende trap zonder zn bv.  het enige, het mooiste.

- een  hele zin.

Vragen?

Dat of wat?
Wat is het allerleukste ..... jij hebt gedaan in de vakantie?

1. dat
2. wat

Dat of Wat?

Ergeren jullie je ook zo aan het autoalarm .... steeds afgaat?

1. wat
2. dat

§6.5 Waar + voorzetsel

Wie + voorzetsel

waar+ voorzetsel - dieren  en dingen 

De hond waarmee ik ging wandelen.

De fiets waarop ik fiets.

wie + voorzetsel- mensen

De tante met wie ik ging wandelen.

De klasgenoot met wie ik naar school fiets.

Vragen?

Vul het juiste verwijswoord in.
De kwestie .... we spraken ligt nogal gevoelig.

1. waarmee
2. waarover
3. over wie
4. over wat

Vul het juiste verwijswoord in.
Mijn neef .... ik altijd train, is geblesseerd.

1. waarmee
2. over wie
3. met wie
4. waarover

§7.1 Hoofdletters

- Begin van een zin.

- Namen  van landen, mensen ,planten, bedrijven, scholen, feestdagen. 

- Woorden die afgeleid zijn van aardrijkskundige namen: Franse kaas,

    Hollandse haring.

Geen hoofdletter

-namen van dagen, maanden, windrichtingen, seizoenen.

Vragen?

hoofdletter

kleine letter

januari

ajax

eva

maandag

kerstmis

zeeland

oosten

lente

§7.2 Bijvoeglijk naamwoord

- korte en lange vorm

zwak- zwakke

De wind is zwak/ Er staat een zwakke wind.

Schrijfwijze:

+ e-                                                 : lang/lange

verdubbel laatste letter.       : smal/smalle

klinker weg.                                 : puur/pure

f wordt v, s wordt z.                  : lief/lieve, zinloos/zinloze

voeg een trema toe.                : commercieel/ commerciële

Vragen?

Spel de lange vorm van het bijvoeglijk naam woord correct.
lief, bacterieel, primitief, romantisch

§7.3 Meervouden

+ en : beest- beesten

+ s    : dame- dames, borstel- borstels

+ 's   : bij woorden die eindigen op a ,i, o, u of y -  mama's, ski's, baby's, auto's.

+'s.   : bij afkortingen- wc's, tv's , WK's

let op: als de klinkers samen één  klank vormen dan -s eraan vast : cowboys,cadeaus, sprays

§7.3 Meervouden

Woorden die eindigen op ee 

zee- zeeën

chimpansee-chimpansees

Woorden die eindigen op ie - Waar ligt de klemtoon?

1. op de ie? dan + en. : melodie- melodieën

2. op een andere lettergreep? dan +n en een trema op de laatste e: 

porie- poriën

Vragen?

n+ trema

+ ën 

knie

olie

genie

amfibie

industrie

epidemie

§ 7.4 Verkleinwoorden 

Hebben we gisteren behandeld. 

Vragen? 

Wat doe je als je nog iets moelijk vindt?

1. Lees de theorie nog een keer rustig door. 
2. Bekijk filmpjes die bij het boek horen.
3. Maak een opdracht nog een keer.
4. Ga in een daluur naar een andere docent Nederlands en vraag uitleg.
5. Bekijk filmpjes op internet.

Tot vrijdag!