H5 energie opslaan en gebruiken les 1

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

5.1 

Plantaardige en dierlijke voedingsstoffen

Herhaling Voedingsstoffen

Een gokje...

wat weet je van je eten?

De voedingsstoffen

Energierijke stoffen

Bouwstoffen

Beschermende stoffen

Water

Mineralen

Vetten

Eiwitten

Mineralen

Vitaminen

Koolhydraten

Vetten

Eiwitten

Aminozuren

essentiële aminozuren kan je niet maken, moet in je eten zitten

niet essentiële kan je wel maken, uit andere aminozuren

Kan wel

Kan niet

gewone aminozuren maken van andere aminozuren

essentiële aminozuren maken van andere aminozuren

gewone aminozuren maken van essentiële aminozuren

Vet

Vetten bestaan uit 1 glycerol molecuul en 3 vetzuren. (Behalve de fosfolipiden, die hebben op de plek van 1 vetzuur een fosfaat) 

Het maakt nogal uit welke vezuren; verzadigde kunnen hart en vaatziekten veroorzaken, onverzadigde voorkómen dat juist.

Zie plaatje voor het verschil in chemische structuur.

Wat is de gezondste vorm van vet?

1. Verzadigd vet
2. Enkelvoudig onverzadigd vet
3. Meervoudig onverzadigd vet
4. Transvet

Zet op volgorde van minste naar meeste energie

Meeste caloriën

Minste calorieën

nr 2

Nr. 3

100 gram slagroom

100 gram water

100 gram aardappel

100 gram mager rundergehakt

kcal en kJ

1 kcal = 4,2 kJ

Energie kan dus van de ene vorm in de andere omgezet worden. Jouw lichaam zet bv. chemische energie om in andere chemische energie (ATP) en in warmte.

Eiwitten

Koolhydraten

Vetten

Kan wel

Kan niet

gewone vetzuren maken van andere vetzuren

essentiële vetzuren maken van andere vetzuren

gewone vetzuren maken van glucose

Opslag en verbruik van energie

In het vetweefsel onder de huid en tussen de organen, en in het gele beenmerg.

Ook in de lever en spieren is energie opgeslagen in de vorm van glycogeen.

Ja, je cellen doen wel van alles als je uitrust, ze verbranden dus energierijke stoffen. Dat heet je ruststofwisseling en dat kost energie.

Glycogeen

Je kunt glycogeen dus ook weer makkelijk omzetten in glucose.

Handig als je snel veel glucose nodig hebt (in lever en spieren)

Waar in je lichaam bevindt zich de reservevoorraad energie?

1. In het beenmerg
2. In de vetcellen onder de huid
3. In je lever en spieren
4. In de vetcellen tussen de organen

Gebruik je ook energie als je slaapt?

1. ja
2. nee

Ruststofwisseling

• Energieverbruik in rust
• Ademhaling, hartslag, bewegen darmen, werking nieren

Welke twee reservestoffen gebruikt het lichaam om energie langdurig op te slaan?

Waar wordt de reservestof glycogeen opgeslagen?

1. Alleen in de spieren
2. Onder de huid
3. Tussen de organen
4. In de lever en de spieren

Waar wordt de reservestof vet opgeslagen?

1. In de spieren
2. Onder de huid
3. Tussen de organen
4. In de lever en de spieren

Welke is de meest efficiënte energiedrager?

Eén gram koolhydraat levert gemiddeld 4 kcal (17 kJoule) 

Eén gram eiwit levert gemiddeld 4 kcal (17 kJoule) 

Eén gram vet levert gemiddeld 9 kcal (37 kJoule)

Eén gram alcohol levert gemiddeld 7 kcal (29 kJoule)

Antwoord

De vetten, deze leveren per gram de meeste energie, dus daarvan hoef je minder gram van mee te dragen in je lichaam.

Wat eet je eigenlijk?

Bladeren

Stengels

Zaden

Fotosynthese = glucose, en dan? 

Andere suikers            (Vervoer via bastvaten)

Zetmeel                          (Opslag, in bladeren en wortels en knollen)

Cellulose                        (Opbouw celwanden, voedingsvezels!)

Eiwitten                          (Opslag in zaden)

Vetten                             (Opslag in zaden)

Wat kan je het beste eten om voldoende eiwitten binnen te krijgen?

Vlees natuurlijk haha ;-)

Maar daarna zijn zaden zoals bonen en noten het beste.

3 Wat betekent het als aminozuren en vetzuren 'essentieel' zijn?

Essentiële aminozuren en essentiële vetzuren heb je wel nodig maar kan je niet zelf maken. Je moet ze dus via je voeding binnenkrijgen.

5

6

6