les 7: Voorbereiding op de toets

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Les 7: Voorbereiding op de toets

Aangepaste plattegrond

Les 7: Voorbereiding op de toets

Deze les

Huiswerkcontrole  (5 min)

Niet af = vóór 17:00uur foto mailen naar: [e-mail]

Voorbereiding op de toets -  1.1 t/m 1.5

Terugblik 1.5 (10 min)

1.1 t/m 1.4 (20 min)

Oefentoets maken (indien tijd over)

Thuis afmaken en nakijken

Terugblik 1.5

Tijdens de Saale-ijstijd

• Nederland tot HUN-lijn bedekt onder landijs

• Landijs heeft grond naar voren geduwd (=ontstaan stuwwallen)

HUN-lijn= denkbeeldige lijn die van Haarlem naar Utrecht naar Nijmegen loopt. Tot zover reikte het landijs in de Saale-ijstijd.

Tijdens de Saale-ijstijd

• 238.000 - 126.000 jaar geleden

• Klimaat was kouder dan nu

• Nederland tot HUN-lijn bedekt onder landijs

• Landijs heeft grond naar voren geduwd (=ontstaan stuwwallen)

Bruggetje volgende slide: Wat kan er ontstaan als het landijs/ gletsjertong gaat smelten?

We zien hier een ......... van Nederland

In welke cirkel(s) kunnen we smeltwaterdalen vinden [NAAM]?

Waaraan kun je dit zien of herkennen?

Dekzand

• Zandgrond bevat weinig voedingsstoffen

• Water en voedingsstoffen stromen makkelijk diep de grond in (=infiltreren)

• Slechte grond voor landbouw

• Heel Nederland bedekt onder dekzand

Vroeger: 

mest en afplaggen

• Schapen graasden op de heide

• Delen van de heide werden kaalgevreten

 

• Zandgrond met mest werd afgegraven en op de akkers gegooid

• Wat bleef er over?

Zandverstuiving

Zandverstuiving: door overbegrazing van schapen groeiden er steeds minder planten op de heide. Daarnaast werd de grond met schapenmest afgegraven. Er ontstond een voedselarm gebied met zandduinen die we zandverstuivingen noemen.

Let op: zandverstuiving is iets anders dan dekzand. Dat is door wind na de Saale-ijstijd neergelegd.

Soesterduinen

Nu:

kunstmest en stikstof

• Geen schapenmest meer nodig

• Zandverstuivingen en heiden willen weer dicht groeien

• Herders met schapen houden het heidegebied open

• Door toename stikstof meer vreemde planten en snellere groei

Stikstof

Massabewegingen

• Het naar beneden rollen, vallen of schuiven van verweerd materiaal.

• Welke kracht is verantwoordelijk voor het creëren van massabewegingen?

• Zwaartekracht
  

Voorbereiding op toets - 1.1 t/m 1.5

Massabewegingen= het naar beneden rollen, vallen of schuiven van verweerd materiaal.

Verweerd gesteente is door de loop van de tijd zwakker geworden. Je ziet op de foto goed dat al dat verweerde materiaal naar beneden is geschoven.

Welke kracht is verantwoordelijk voor het creëren van massabewegingen?

Lesdoelen

Na deze les weet ik: 

...welke onderwerpen op de toets gevraagd kunnen worden

...hoe ik alle punten van een 3 puntenvraag kan halen

...welke dingen ik lastig vind en extra moet oefenen

Paragraaf 1.1

Jong gebergte

• Scherp toppen en steile hellingen
• Weinig erosie door wind, water en ijs
• Toppen zijn 1500 meter of hoger
• Behoort tot het hooggebergte
• Zijn tientallen miljoen jaren geleden ontstaan

Oud gebergte

• Afgeronde toppen en hellingen
• Veel erosie door wind, water en ijs
• Toppen liggen tussen 200 en 1500 meter
• Behoort tot het laag- en middelgebergte
• Zijn honderden miljoen jaren geleden ontstaan

1

2

3

4

1

2

3

4

Indische plaat

Euraziatische plaat

Oceaan verdwijnt

Er ontstaat een plooiingsgebergte

Graniet = stollingsgesteente wat langzaam is gestolt in de aardkorst.

Graniet

• Stollingsgesteente
• Gevormd door ondergronds stollen van magma
• Magma koelt langzaam af in aardkorst
• Mineralen worden kristallen daardoor gevlekt/ korrelig patroon

Paragraaf 1.2

In par 2 hebben we gekeken naar verwerking.

[NAAM] weet je nog welke twee type verweringen er zijn?

Mechanische en chemische verwering

3 soorten Mechanische verwering. 

Welke kunnen we onderscheiden?

1 Vorstverwering

2. Uitzetten en krimp

3. biologische verwering

Mechanische verwering

Chemische verwering

1. Vorstverwering
2. Uitzetten en krimp
3. Biologische verwerking

Mechanisch = niet biochemisch (in de natuurwetenschap) Het gesteente verandert niet van samenstelling.

Mechanische verwering

Leg in 3 stappen uit hoe ..... werkt

• 
  

• Tast bijvoorbeeld bergen aan

• Samenstelling gesteente blijft hetzelfde

Vorstverwering

Uitzetten en krimp

Biologische verwering

Chemische verwering

• Gesteente verandert van samenstelling

• Zuurstof of vocht (zure regen)

• Snelheid van verweringsproces afhankelijk van het klimaat

• Komt veel voor in een warm en vochtig klimaat

Leg in minimaal twee stappen uit 

hoe grotten ontstaan (2p)

Paragraaf 1.3

Massabewegingen

• Het naar beneden rollen, vallen of schuiven van verweerd materiaal.

• Welke kracht is verantwoordelijk voor het creëren van massabewegingen?

• Zwaartekracht
  

Massabewegingen= het naar beneden rollen, vallen of schuiven van verweerd materiaal.

Verweerd gesteente is door de loop van de tijd zwakker geworden. Je ziet op de foto goed dat al dat verweerde materiaal naar beneden is geschoven.

Welke kracht is verantwoordelijk voor het creëren van massabewegingen?

Puinhelling kan flauw of stijl zijn.

Bij welke puinhelling zou het verweerde gesteente langzaam naar beneden schuiven?

Bij een steile helling kan het verweerde materiaal eerst vallen. Daarna gaat het rollen of schuiven als er al veel gesteente en puin op de helling ligt. De helling wordt dus flauwer.

Flauwe puinhelling

Steile puinhelling

Landschapsvorm die ontstaat door massabeweging

Puinhelling kan flauw of stijl zijn.

Bij welke puinhelling zou het verweerde gesteente langzaam naar beneden schuiven?

Bij een steile helling kan het verweerde materiaal eerst vallen. Daarna gaat het rollen of schuiven als er al veel gesteente en puin op de helling ligt. De helling wordt dus flauwer.

Verwering vs. erosie

• Het afslijten van gesteente

• Bij erosie vindt transport plaats, waarbij gesteente wordt afgesleten

• Water, wind of ijs

• Bij verwering valt het gesteente uit elkaar, maar blijft het op zijn plek liggen
  

Vorming gletsjerdal

1. IJs van een gletsjer is zwaar
2. Zwaartekracht zorgt dat de gletsjer gaat schuiven
3. Erosie langs zijkanten en onderkant van de gletsjer
4. Gletsjer neemt steen mee wat over de bodem schraapt 
5. Er ontstaat een  U-vormigdal

Vorming rivierdal

1. In de bovenloop van de rivier stroomt het water snel
2. Grind en stenen schuren over bodem van de rivier
3. Rivier snijdt zich in de bodem
4. Oeverwallen storten in en worden door het water afgevoerd
5. Er ontstaat een V-vormig dal

Paragraaf 1.4

Delta

Estuarium

Zwakke getijdenwerking

Een delta kan alleen ontstaan bij een zwakke getijdenwerking (eb en vloed).

Sediment hoopt zich op in de riviermonding. Er ontstaan op den duur zandbanken die met elkaar verbonden raken. Nieuw land dus.

Sterke getijdenwerking

Een Estuarium is een trechtervorminge brede riviermonding die ontstaat bij een sterke getijdenwerking (eb en vloed).

Het sediment wordt door het zeewater meegenomen, hierdoor kunnen er geen zandbanken ontstaan.

Een Estuarium kan voorkomen in een delta.

Als een rivier in zee uitmondt, transporteert de rivier de rest van het zand en klei naar de zee.

In de riviermonding in zee wordt gedurende lange tijd steeds meer zand en klei neergelegd.

De laag van zand en klei wordt steeds dikker. Er ontstaat op de duur nieuw land.

Dit nieuwe land noemen we een delta.

Ezelsbruggetje: het gebied heeft vaak een driehoekige vorm. De letter D in het Grieks is de Delta en heeft precies die driehoekige vorm.

Let op: een delta kan alleen ontstaan als er een zwakke getijdenwerking is.

Getijdenwerking= eb en vloed

Leg in 3 stappen uit hoe duinen ontstaan

Stap 1

Stap 2

Stap 3

Klifkust= door erosie 

aanslibbingskust= sedimentatie

Leg in 3 stappen uit hoe duinen ontstaan

Golven leggen 

zand op het strand

(=aanslibbingskust)

Wind waait het 

zand landinwaarts

Planten houden het zand tegen. Er ontstaan duinen

Klifkust= door erosie 

aanslibbingskust= sedimentatie

Oefentoets maken

• De oefentoets maak je in stilte
• Snap je iets niet of heb je een vraag? Steek je vinger op
• Klaar? Controleer je antwoorden en ga de begrippen leren

Lesafsluiting

Lesdoelen

Nu weet ik: 

...welke onderwerpen op de toets gevraagd kunnen worden

...hoe ik alle punten van een 3 puntenvraag kan halen

...welke dingen ik lastig vind en extra moet oefenen

Succes met leren!