2.2-1 DNA en specialisatie van cellen 4H

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

2.2 DNA en de specialisatie van cellen - deel 1

Doel 2.2 deel 1

Je leert hoe elk type cel, aan de hand van DNA, eigen eiwitten maakt

Je leert wat de relatie is tussen eiwitten en eigenschappen

BINAS 71C

Wat maakt een spiercel anders dan een huidcel?

Hoe zit hij er uit?

Wat moet hij kunnen?

Hoe lang leeft hij?

Celspecialisatie

De ene cel is de andere niet.

Dat komt door verschil in EIWITTEN.

Pigment (melanine)

Samentrekken (actine/ myosine)

Antistoffen aan een witte bloedcel

Enzymen in je maag

      Hormonen (adrenaline)

Transportmiddel (hemoglobine)

Eigenschappen

Het ene individu is het andere niet.

Dat komt door een verschil in EIWITTEN.

                     Oogkleur (pigment)

                                 Suikerziekte (insuline)

DNA bevat de bouwinstructie voor eiwitten

Chromosomen zitten in de celkern en zijn opgebouwd uit DNA.

Gedraaide touwladder

'Het touw' bestaat uit een fosfaatgroep afgewisseld met een suiker (desoxyribose)

DNA-

molecuul

'De treden' bestaan uit baseparen. Er zijn vier verschillende stikstofbasen: Adenine (A), Thymine (T), Cytosine (C), Guanine (G)

Combinaties A=T en C≡G 

DNA-

molecuul

Nucleotide: bouwsteen van DNA

Bestaat uit 1 fosfaatgroep, 1 suiker en 1 stikstofbase

DNA-

molecuul

De ene streng is complementair aan (een soort negatief van) de andere.

Als je de ene weet, weet je de andere ook.

DNA-

molecuul

Moet je dit leren?

BINAS 71C

DNA-

molecuul

Transcriptie: DNA naar RNA

Een stuk DNA dat codeert voor één eiwit (eigenschap) is een gen.

De nucleotidevolgorde van dat stuk DNA is de code voor het maken van het eiwit.

Eiwitten bestaan uit een keten van aminozuren. Er zijn 20 verschillende aminozuren (BINAS 67H1).

Transcriptie: DNA naar RNA

Als het eiwit moet worden gemaakt wordt eerst van het gen een kopie gemaakt 

-> messenger RNA (mRNA).

Verschil tussen DNA en RNA

mRNA is enkelstrengs

mRNA heeft een ribose als suiker

mRNA heeft Uracil ipv Thymine als base

Transcriptie: DNA naar RNA

mRNA wordt afgelezen van en complementair gemaakt aan de template-/ matrijsstreng 

tegenover de A wordt een U ingebouwd, tegenover T een A, bij C een G en bij G een C.

Transcriptie: DNA naar RNA

Het mRNA is dus een 'kopie' van de ándere (complementaire) DNA streng: de coderende streng.

Transcriptie: DNA naar RNA

Opdracht:

Bedenk zelf een basevolgorde van het gen, begin met TAC.

Maak ook de complementaire streng.

Vervolgens vertaal je het DNA naar RNA.

Transcriptie: DNA naar RNA

Moet je dit leren?

BINAS 71E

RNA naar eiwit: translatie

Het mRNA verlaat de kern (via een kernporie) naar het cytoplasma en bindt aan een ribosoom.

Het ribosoom leest het mRNA in steeds 3 basen tegelijk (triplet/ codon).

RNA naar eiwit: translatie

BINAS 71 G. Stel codon AAG. 

RNA naar eiwit: translatie

BINAS 71 G. Stel codon AAG. 

RNA naar eiwit: translatie

BINAS 71 G. Stel codon AAG. 

RNA naar eiwit: translatie

BINAS 71 G. Stel codon AAG. 

Translatie: RNA naar eiwit

Opdracht:

Vertaal zelf je RNA naar aminozuren.

Maak gebruik van BINAS tabel 

RNA naar eiwit: translatie

Translatie begint altijd bij een AUG code (het startcodon). Hiermee wordt een methionine aminozuur ingebouwd.

Er zijn een paar mogelijke stopcodons waarmee de translatie stopt.

Met welke drie basen begint elk gen?

1. AUG
2. TAC
3. ATG
4. ATG

Welke stopcodons zijn er?

Doel 2.2 deel 1

Je hebt geleerd hoe elk type cel, aan de hand van DNA, eigen eiwitten maakt.

Je leert wat de relatie is tussen eiwitten en eigenschappen

Begrippen 2.2 deel 1

eiwitten, bouwstof, afweerstof, enzym, transportmiddel, hormoon, aminozuren, DNA, fosfaatgroep, deoxiribose, stikstofbasen, A, T, C, G, gen, RNA, U, ribose, codon, startcodon

Huiswerk

In de online methode.

Kies een leerweg (default B).

Maak alle opdrachten van 2.2 

(5 t/m 6)

Maak een samenvatting van de paragraaf.

Aandacht voor de begrippen.