bipolaire stoornissen, depressie en borderline Z&B

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 4

Bipolaire stoornis, borderline en depressie

https://www.emergis.nl/ik-zoek-hulp/ons-hulp-aanbod/bipolaire-stoornis/adviezen-voor-familie/

Bipolaire stoornis

• Manische en depressieve perioden
• Manie = ontremd

Behandeling bipolaire stoornis

• Lithium (medicatie) nauwkeurig doseren
  
• Strakke structuur
  
• Prikkels doseren
  

Lithium is een medicijn om acute manie en depressies te verhelpen en toekomstige manieën en depressies te voorkomen. Het wordt ook wel voorgeschreven samen met carbamazepine of valproaat als een medicijn alleen niet voldoende werkt. Hoe lithium werkt is nog onduidelijk.

Voorbeelden van veel voorgeschreven medicijnen zijn:

 Prozac (fluoxetine),

Lithium en

Zyprexa (olanzapine).

Omgaan met bipolaire stoornis 

De stemmingswisselingen en het bijbehorende gedrag komen voort uit de stoornis. 

Probeer de gebeurtenissen niet op jezelf te betrekken.

Je hoeft niet alles te accepteren. 

Bespreek met de persoon in kwestie waar jouw grenzen liggen.

 Probeer een balans te vinden tussen afstand en nabijheid.

Adviezen voor familie

De bipolaire stoornis brengt een levenslange kwetsbaarheid met zich mee. Dit beïnvloedt niet alleen het leven en de toekomstplannen van de persoon in kwestie, maar ook het leven van direct betrokkenen. Tijdens een manische of depressieve periode maken zij iemand mee die anders is dan normaal. Uw partner, zoon of dochter maakt bijvoorbeeld sneller ruzie, geeft geld uit op een onverantwoorde manier of denkt aan zelfdoding. Ten slotte bent u vast bezorgd over nieuwe periodes van manie of depressie.

    Zorg dat u actuele, betrouwbare informatie heeft over de bipolaire stoornis en de mogelijke gevolgen.

    De stemmingswisselingen en het bijbehorende gedrag komen voort uit de stoornis. Probeer de gebeurtenissen niet op uzelf te betrekken.

    Het feit dat u de stoornis erkent, betekent niet dat u alles hoeft te accepteren. Bespreek met de persoon in kwestie waar uw grenzen liggen.

    Vraag waar u iemand wel en niet bij kunt helpen. Probeer een balans te vinden tussen afstand en nabijheid.

    Gebruik uw energie om actief aan de slag te gaan en te leren omgaan met de situatie. Bijvoorbeeld door samen met uw familielid een cursus over de bipolaire stoornis te volgen.

    Bij Emergis preventie kunt u verschillende cursussen en trainingen volgen. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Emergis preventie, 0113 26 71 43 of [e-mail]

     Om overbelasting te voorkomen is het belangrijk af en toe afstand te nemen. Doe uw eigen dingen, en doe die dingen die plezier en ontspanning geven.

    Zorg ervoor dat u bij enkele mensen in uw omgeving uw hart kunt luchten. Probeer ook contact met mensen buitenom uw gezin te houden.

    Contact met mensen die hetzelfde meemaken, kan prettig zijn. U vindt ze bijvoorbeeld via de Vereniging Manisch-Depressieven en

Wat zie je als je naar me kijkt?

Emotieregulatiestoornis (ERS)

Borderline symptomen zijn:

    problemen om emoties te reguleren

    impulsiviteit

    moeilijkheden in relaties met anderen

Lesdoelen

Aan het einde van de les kun je:

- uitleggen wat bordeline is

       - uitleggen wat hiervan de oorzaak is/ oorzaken zijn 

       - uitleggen wat hiervan de kenmerken zijn

       - uitleggen hoe je als Verzorgende omgaat met een zorgvrager met bordeline

Heb jij kennis opgedaan over bordeline? 

Denk aan een samenvatting (5 W's +H vragen)

of 

Module 9  behaald met een voldoende

Borderline persoonlijkheidsstoornis 

Module 9:

Meneer Pieterse heeft een bipolaire stoornis

Consortiumopdrachten die horen bij module 9:

B-K1-W3

Draagt mede zorg voor het individuele plan van de zorgvrager

B-K1-W8

Reageert op onvoorziene en crisissituaties 

Verschil tussen bordeline  en bipolair:

Een bipolaire stoornis is een stemmingsstoornis; 

Meneer Pietersen heeft dus een stemmingsstoornis

Bij een stemmingsstoornis zit de kern van het probleem in de stemming van een persoon. 

 .

 

Borderline  is een persoonlijkheidsstoornis.

Kenmerken hiervan zijn: een lange periode van veranderd denken, voelen en veranderende gedragingen.  

Beide stoornissen worden gekenmerkt door instabiliteit van stemming en impulsiviteit. 

Beschrijf de symptomen van borderline persoonlijkheidsstoornis en laat enkele afbeeldingen zien die de stemmingen van een persoon illustreren.

De borderline persoonlijkheidsstoornis is een psychische stoornis waarbij je sterke stemmingswisselingen vertoont, moeite hebt om stabiele relaties te vormen en vaak bang bent om in de steek te worden gelaten.

en borderline persoonlijkheidsstoornis komt voor bij 1 tot 2 procent van de bevolking. In Nederland gaat het om 150.000 tot 200.000 patiënten. Het merendeel is vrouw. Mannen krijgen vaker de diagnose antisociale persoonlijkheidsstoornis, en belanden ook vaker in het justitiële circuit.

Borderline persoonlijkheidsstoornis

Wanneer je een borderline 

persoonlijkheidsstoornis hebt, voel je je vaak niet 

in balans, maar erg instabiel en 

kan je (ook voor jezelf) soms 

onvoorspelbaar reageren. 

wit en zwart denken, wisselingen in stemmingen .

De oorzaak van een borderline persoonlijkheidsstoornis is waarschijnlijk een combinatie van erfelijke aanleg en gebeurtenissen in de jeugd. Uit onderzoek blijkt dat veel borderline patiënten traumatische gebeurtenissen hebben meegemaakt in hun kindertijd, zoals misbruik, mishandeling of (emotionele) verwaarlozing. Vaak leidt dat tot een negatief zelfbeeld. Ook kan het vertrouwen in anderen beschadigd zijn, waardoor iemand met een borderline persoonlijkheidsstoornis het lastig vindt om lange relaties te onderhouden.

Samenwerkingsopdracht (30 min)

1. Vorm tweetallen;

2. Teken een mindmap die gaat over bordeline

3.  De volgende punten moeten in jullie mindmap terugkomen:

       a. Wat is bordeline?

       b. Wat is de oorzaak van bordeline?

       c. Wat zijn de kenmerken van bordeline?

       d. Hoe ga je als Verzorgende om met een zorgvrager met Bordeline?

4. Klaar? Wissel jullie mindmap uit met een ander tweetal

5.  Geef peerfeedback aan elkaar:

     - Wat vinden jullie goed aan de mindmap? (Denk aan informatie, vormgeving, schrijfstijl)

     - Wat kan volgens jullie verbeterd worden aan de mindmap? Onderbouw jullie antwoord.

Oorzaak Bordeline

- Biologische, psychische en sociale factoren

- Borderline komt in je familie voor

- In je jeugd ingrijpenede ervaringen hebt meegemaakt en of je onveilig hebt gevoeld

- Mishandeling, seksueel misbruik of scheiding van je ouders

Symptomen bordeline

• Impulsiviteit
• Stemmingswisselingen
• Zwart-wit denken
• Extreme verlatingsangst
• Zelfbeschadiging
• Identiteitsproblemen
• Dissociatieve verschijnselen
• Psychotische verschijnselen

Borderline symptomen komen vaak voor het eerst tot uiting wanneer iemand tussen de 15 en 25 jaar oud is. Deze levensfase wordt vaak gekenmerkt door grote veranderingen op het gebied van werk, relaties en de leefomgeving. Wanneer de diagnose vroeg wordt gesteld, kan eerder worden begonnen met een passende behandeling,

n de DSM-5, het psychiatrisch handboek, wordt gesproken over negen borderline symptomen. De diagnose borderline stoornis kan gesteld worden als je aan minimaal vijf van de negen criteria voldoet en als de problemen gedurende lange tijd aanwezig zijn en veel invloed hebben op je dagelijks functioneren.

   Je doet er alles aan om te voorkomen dat iemand u in de steek laat (manipulatie)

    Je hebt vaak instabiele en intense relaties

    Je hebt terugkerende suïcidale gedachten of je verwondt jezelf (automutilatie)

    Je hebt last van sterk wisselende stemmingen.

    Je hebt een instabiel zelfbeeld

    Je bent op meerdere gebieden erg impulsief. Bijvoorbeeld op het gebied van geld, seks, diefstal, middelengebruik, roekeloos rijden of eetbuien.

    Je hebt vaak een ‘leeg gevoel’

    Je hebt vaak moeite om je woede te beheersen

    Je hebt het gevoel ‘buiten de werkelijkheid’ te staan of je wordt achterdochtig onder invloed van stress

    Klachten bij een dissociatieve stoornis zijn bijvoorbeeld:

        De wereld om u heen voelt raar, alsof u er niet bij hoort.

        Het voelt alsof u uit verschillende personen bestaat.

        U vergeet dingen. Ook belangrijke, dagelijkse dingen.

        U hoort stemmen in uzelf.

    Het kan komen door nare dingen meemaken als kind.

    Psychotherapie, medicijnen en EMDR kunnen helpen.

    Een dissociatieve stoornis kan overgaan. Of u kunt leren er beter mee om te gaan.

Bij een dissociatie heb je het gevoel dat je los raakt van jezelf, of van je omgeving. Soms weet je niet wat echt is en wat niet

  

en psychose is een toestand waarbij iemand zijn grip op de realiteit kwijt is. Hij ziet of hoort soms dingen die er niet zijn (hallucinaties) en is overtuigd van bepaalde ideeën die niet kloppen (wanen).

Hoe om te gaan met borderline?

- Praat zoveel mogelijk in de IK vorm

- Gebruik korte zinnen, dit maakt de boodschap helder

- Luister aandachtig

- Stel grenzen

- Toon respect

- Bespreek wat je moeilijk vindt en wees eerlijk en duidelijk

Antipsychotica

Werking bij bipolaire stoornis:

verminderen of verdwijnen van manische symptomen/episoden;

verminderen of verdwijnen van depressieve symptomen/episoden; 

Beschrijf hoe antipsychotica werken en de mogelijke bijwerkingen die ze kunnen hebben.

Depressie 

Beschrijf de symptomen van depressie en laat enkele afbeeldingen zien die de stemmingen van een persoon illustreren.

Depressie

Depressie is een aandoening die een persoon kan maken om zich verdrietig, hopeloos en moedeloos te voelen. 

Het kan ook fysieke symptomen veroorzaken, zoals veranderingen in eetlust en slaappatronen.

Beschrijf de symptomen van depressie en laat enkele afbeeldingen zien die de stemmingen van een persoon illustreren.

Oorzaken van een depressie

• Erfelijkheid
  
• Jeugdtrauma’s, sociale omstandigheden
  
• Chronische ziekten
  
• Bijwerking medicijnen
• Bij ouderen: vaak niet herkend
  

Anti-depressiva

• Bij depressie: serotonine ↓ hersenen
  
• Bijv. Prozac, Seroxat
• Werkt pas na (enkele) weken

 door de balans van chemicaliën in de hersenen te herstellen.

Veel antidepressiva werken door de heropname van serotonine te blokkeren, waardoor er meer serotonine in de hersenen aanwezig blijft en de stemming verbetert.

0

Omgaan met depressie 

    Geef  aandacht. ...

    Vraag of hij/zij  wil praten of liever iets anders wil: bijvoorbeeld samen een wandeling maken, muziek luisteren of juist stil zijn en niets hoeven.

    Probeer er over te praten. ...

    Luister goed en probeer te begrijpen wat er in de ander omgaat.

Gevolgen van onbehandelde symptomen

Onbehandelde symptomen van bipolaire stoornissen, depressie en borderline persoonlijkheidsstoornis kunnen leiden tot ernstige gevolgen, waaronder zelfmoordpogingen en zelfbeschadiging.

Beschrijf de mogelijke gevolgen van onbehandelde symptomen van bipolaire stoornissen, depressie en borderline persoonlijkheidsstoornis.

Behandelingen

 Behandelingen naast medicatie voor deze aandoeningen, 

zoals therapie en veranderingen in levensstijl. 

Beschrijf enkele alternatieve behandelingen voor bipolaire stoornissen, depressie en borderline persoonlijkheidsstoornis. Bespreek waarom het belangrijk is om met een arts te praten over de beste behandelingsopties.

Conclusie

Het begrijpen van bipolaire stoornissen, depressie en borderline persoonlijkheidsstoornis is belangrijk voor het zoeken naar de juiste behandeling. 

Medicatie kan een effectieve behandelingsoptie zijn, maar het is belangrijk om de risico's en waarschuwingen te kennen.

Vat de belangrijkste punten van de les samen en leg uit waarom het begrijpen van deze aandoeningen belangrijk is voor het vinden van de juiste behandeling.

Verstandelijk beperkt 

Wat ze moeilijk kunnen is:

• Relativeren
• coping
• relatie tussen oorzaak en gevolg
• inzicht in abstract denken 
• sneller spanningen en stress (lager emotioneel niveau)

• Ziektebesef, ziekte inzicht: Kan beperkt zijn door verminderd introspectief vermogen of ontbreken van het vermogen om vanuit het perspectief van de ander naar zichzelf te kijken. Mensen benoemen niet altijd spontaan waar ze last van hebben. Het bewustzijn dat bepaalde ervaringen niet ‘normaal’ zijn en dat niet iedereen ze heeft, kan ontbreken.

• (Pseudo)hallucinaties: Onderscheid maken tussen hallucinaties, pseudohallucinaties en bijvoorbeeld eigen gedachten kan moeilijk zijn.

• Wanen: Waanachtig denken kan heel beperkt zijn. Wanen kunnen eenvoudiger zijn en minder uitgesproken, waardoor ze niet direct als waanachtig herkend worden. Andersom kunnen mensen overtuigingen hebben die heel waanachtig overkomen, maar die in feite een gevolg zijn van onvoldoende begrip van de werkelijkheid.

• Dwanghandelingen gaan niet altijd gepaard met (heldere) obsessieve gedachten. En gedachten worden minder vaak als egodystoon (ik-vreemd) ervaren.

• Stemming en emoties: Differentiëren tussen complexe emoties kan moeilijk zijn. Ook reguleren van emoties en doseren van reacties is vaak slechter ontwikkeld.

• Gedrag: Psychische symptomen kunnen zich uiten als gedrag. Bijvoorbeeld woedeaanvallen kunnen de – ogenschijnlijk enige – uiting zijn van een posttraumatische stressstoornis. Maar problematisch of moeilijk verstaanbaar gedrag is niet altijd het signaal van een psychische stoornis. Zo kan bijvoorbeeld agressie of zelfbeschadigend gedrag ook het gevolg zijn van overvraging of onderstimulering, onjuist aangeleerd gedrag of een onderliggende somatische aandoening.

• Tijdslijnen en bijvoorbeeld het aangeven van hoe lang of hoe vaak iemand ergens last van heeft kan moeilijk zijn.

• Benoemen van klachten kan lastig zijn als mensen daar niet de juiste woorden voor kennen. Soms wordt (vak)jargon gebruikt, maar in een andere betekenis.

Mensen met een verstandelijke beperking missen bovendien de vaardigheden om met stemmingswisselingen om te gaan, doordat ze moeite hebben met

    relativeren;

    coping: oplossingsvaardigheden: hoe ga je om met spanning en stress;

    relatie tussen oorzaak en gevolg, woorden geven aan gevoel;

    inzicht en abstract denken: in je hoofd stappen maken om tot een antwoord te komen.

Bordeline en vgz

Borderliners doen een groot beroep op hun begeleiders, vanuit hun verlatingsangst door problemen in de hechting. Bij deze emotieregulatie stoornis is een signaleringsplan belangrijk: wat triggert iemand en hoe zie je het als de spanning oploopt?

Taal blijft dus een aandachtspunt, en je houding als begeleider speelt ook een rol. Door hun wisselende gedrag, kunnen begeleider hen als last(ig) ervaren. “Wij willen helpen, maar wat als helpen niet helpt? Dan bestaat het gevaar dat je vanuit onmacht reageert,” zei Mieke.

Uit je eigen emoties blijven

Aantrekken en afstoten kan per uur wisselen

Manupileren van mensen, tegen elkaar uitspelen van collega's

duidelijke regels nodig en zorg dat iedereen er achter staat.

www.google.com

Bipolaire stoornis

Een bipolaire stoornis is een aandoening die een persoon in staat stelt om extreme stemmingen te ervaren, van manie tot depressie.

Beschrijf de symptomen van bipolaire stoornis en laat enkele afbeeldingen zien die de stemmingen van een persoon illustreren.