MAWhfst1

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

§1 vorming

Wat is de Nederlandse identiteit?

Wat is de Nederlandse
identiteit?

§1.1 Identiteit

Referentiekader

Het geheel van kennis, ideeën, ervaringen en overtuigingen van waaruit iemand denkt en handelt.

0

Sleep de term naar de juiste beschrijving.

Het beeld dat iemand van zichzelf heeft

Het deel dat past bij de groepen waar iemand deel van uitmaakt.

Het beeld dat de samenleving heeft van een groep en het beeld dat ze blijvend kenmerkend voor die groep vindt.

Persoonlijke identiteit

Sociale identiteit

Collectieve identiteit

Collectieve identiteit

Twee soorten collectieve identiteit:

1. Interne collectieve identiteit: het antwoord op de vraag: Wie zijn wij?
2. Externe collectieve identiteit: het antwoord op de vraag: Wie zijn zij?

Welk soort identiteit herken je in de afbeelding?

Welk soort identiteit herken je in de afbeelding?

1. Persoonlijke identiteit
2. Sociale identiteit
3. Collectieve identiteit
4. Externe collectieve identiteit

Hier kan eventueel het verschil tussen collectieve identiteit en externe collectieve identiteit uitgelegd worden (pagina 15 in het boek)

§1.2 Socialisatie

Socialisatie

Het proces van overdracht en verwerving van de cultuur van de groep(en) en de samenleving waar mensen toe behoren. Het proces bestaat uit opvoeding, opleiding en andere vormen van omgang met anderen.

Proces van socialisatie

• Proces van overdracht: leren wat er verwacht wordt
• Proces van verwerving:  een samenleving of cultuur eigen maken

Socialisatie bestaat uit 2 onderdelen:

Wie zijn jouw belangrijkste 

socialisatoren?

Wie zijn jouw belangrijkste
socialisatoren?

Aan de hand van dit woordweb kan besproken worden wat socialisatoren zijn. 

Internalisatie

Een langdurig proces waarbij mensen zich een cultuur eigen maken.

Primaire socialisatie

Socialisatie binnen kleinere groepen zoals het gezin of de vriendengroep. Dit proces is vaak informeel. 

Pagina 19 in het boek.

Secundaire socialisatie

Socialisatie die plaatsvindt in een formele omgeving, zoals op school of bij een vereniging. Groepsleden nemen de waarden en normen van de groep over.

Tertiaire socialisatie

Socialisatie die impliciet plaatsvindt, bijvoorbeeld door literatuur, de massamedia en de overheid.

Sleep de afbeeldingen naar de juiste vorm van socialisatie.

Primaire socialisatie

Secundaire socialisatie

Tertiaire socialisatie

Functies van socialisatie

1. Voortzetten van een (sub)cultuur

2. Veranderen van een (sub)cultuur

3. Identificatie van het individu met anderen

4. Identiteitsontwikkeling

5. Gedragsregulatie

In 2020 was er in verschillende wereldsteden sprake van Black Lives Matter protesten. Deze protesten zou je kunnen zien als een vorm van socialisatie: het publieke debat over racisme werd aangewakkerd en de Nederlandse bevolking heeft veel meer geleerd over racisme. Ook laat dit debat zien dat acculturatie weer kan leiden tot nieuwe subculturen of verandering van cultuur.

Welke twee functies van socialisatie herken je in dit filmpje over de Black Lives Matter beweging?

Welke twee functies van socialisatie herken je in dit filmpje over de Black Lives Matter beweging?

1. Voortzetten van een (sub)cultuur
2. Veranderen van een (sub)cultuur
3. Identificatie met anderen
4. Gedragsregulatie

§1.3 Cultuur

Nature-nurture

Het debat over de vraag of menselijke eigenschappen eerder aangeboren (genetisch) of aangeleerd (socialisatie en cultuur) zijn.

Zijn overeenkomsten tussen broers en zussen eerder aangeboren of aangeleerd?

Zijn overeenkomsten tussen broers en zussen eerder aangeboren of aangeleerd?

Aangeboren

Aangeleerd

Beide

0

De film Three Identical Strangers gaat over een drieling die apart van elkaar zijn opgegroeid en niet van elkaars bestaan afwisten totdat hun paden kruisden. Uiteindelijk blijkt dat ze bewust in pleeggezinnen zijn opgegroeid, vanuit het idee onderzoek te kunnen doen naar nature-nurture. De (trailer van deze) film kan de leerlingen aanzetten om een discussie te voeren over het nature-nurture debat (pagina 20 in het boek)

Cultuur

Cultuur is het geheel van voorstellingen, uitdrukkingsvormen, opvattingen, waarden en normen die mensen als lid van een groep of samenleving hebben verworven.

Elementen van cultuur

1. Wat mensen in hun hoofd meedragen:

• Waarden: idealen, zoals vrijheid en gelijkheid
• Opvattingen: ideeën over iets
• Voorstellingen: beelden, ideeën en verhalen over een gebeurtenis.

Elementen van cultuur

2. Hoe gedrag geregeld wordt:

• Normen: regels die horen bij waarden.
• Instituties: geheel aan gedragsregels die het gedrag van mensen reguleren. 

3. Wat je aan de buitenkant kunt zien of merken:

• Uitdrukkingsvormen: symbolen, taal, mode.

De Iraanse cultuur staat bekend om haar gastvrijheid.
Welk element van cultuur is gastvrijheid?

De Iraanse cultuur staat bekend om haar gastvrijheid. Welk element van cultuur is gastvrijheid? 

1. Opvatting
2. Voorstelling
3. Waarde
4. Uitdrukkingsvorm

§1.4 Acculturatie en subculturen

Dominante cultuur

De cultuur van de groep in de samenleving met de invloedrijkste politieke of economische positie. 

Vaak is dat de grootste groep, maar niet altijd.

Subcultuur

Kleinere culturen met eigen waarden en normen die deels overlappen en licht afwijken van de dominante cultuur.

Welke voorbeelden van subculturen ken je?

Welke voorbeelden van subculturen ken je?

Tegencultuur

Mensen die een tegencultuur vormen kunnen zich geweldloos of gewelddadig verzetten tegen de dominante cultuur.

Sleep de afbeeldingen naar de juiste vorm van cultuur.

Dominante cultuur

Subcultuur

Tegencultuur

Welk begrip past het beste bij de inburgeringscursus?

Welk begrip past het beste bij de inburgeringscursus?

1. Enculturatie
2. Acculturatie
3. Tegencultuur
4. Socialisatie

Het gaat hier om een specifieke vorm van socialisatie, namelijk acculturatie. Mensen die een inburgeringscursus doen zijn zijn bezig met het aanleren en het verwerven van een nieuwe cultuur.

Socialisatie is milieuafhankelijk

• Economisch kapitaal: bezit of inkomen
• Sociaal kapitaal: connecties, netwerk en mate van respect die mensen hebben
• Cultureel kapitaal: kennis, opvattingen, houdingen en smaak die kenmerkend zijn voor sociale posities.

Pagina 26 in het boek.

Noem een voorbeeld van cultureel kapitaal

Noem een voorbeeld van cultureel kapitaal.

Voorbeelden van goede antwoorden zijn: kennis van klassieke muziek of filosofen, etiquetten, bepaald soort kledingstijlen.

Cultuur is relatief

• Cultuurelementen worden overgedragen via socialisatie, maar veranderen ook constant.
• Cultuur is dus dynamisch en tijd- en plaats gebonden.  
• Wat op de ene plek normaal is, kan ergens anders vreemd zijn.

§1.5 Vorming in een veranderende samenleving

Individualisering

Het proces waarbij individuen hun zelfstandigheid op verschillende gebieden in de samenleving kunnen vergroten.

Gevolgen van individualisering

Verandering van cultuur: 

• Ideeën over het huwelijk
• Secularisering
• Invulling van het gezin

Secularisering

Ook wel: ontkerkelijking. Het proces waarbij steeds minder mensen zich met een religie identificeren. 

Koop jij weleens producten uit het buitenland?

Koop jij weleens producten uit het buitenland?

Ja, vaak.

Soms

Nee, nooit.

Deze vraag helpt leerlingen om na te denken over het bestaan van globalisering.

Globalisering

Het proces van uitbreiding en intensivering van contacten en afhankelijkheden over zeer grote afstanden en over landsgrenzen heen.

Zonder globalisering was het coronavirus nooit over de hele wereld uitgebroken.

Zonder globalisering was het coronavirus nooit over de hele wereld uitgebroken.

Eens

Oneens

Een stelling waarbij de leerlingen kunnen nadenken over de (negatieve) gevolgen van globalisering (Pagina 31 in het boek)

Wat heb ik geleerd dit hoofdstuk?

• verschillende aspecten van identiteit
• wat socialisatie is en hoe dit tot stand komt
• de functies van socialisatie
• verschillende elementen van cultuur
• individualisering, globalisering en de gevolgen hiervan

Leerdoelen