10-03-2023 Grammatica

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

LESPROGRAMMA

• Woordsoorten 
  

GRAMMATICA - woordsoorten

Mevrouw Duinhouwer

Vorige lessen

Persoonlijk voornaamwoord

vervangt een zelfstandig naamwoord

is in de zin het onderwerp, het lijdend voorwerp of het meewerkend voorwerp

voorbeelden: wij, ik, haar, hun, 't

Bezittelijk voornaamwoord

geeft een bezit aan

staat meestal voor het zelfstandig naamwoord

voorbeelden: uw, mijn, z'n

Wederkerend voornaamwoord

verwijst naar het onderwerp in de zin

het onderwerp 'keert weer' (komt terug)

voorbeelden: me, je, ons, zich: Ik schaamde me.

Aanwijzend voornaamwoord 

verwijst naar iets of iemand. Je kunt het voor een zelfstandig naamwoord zetten. 

Dat verhaal gelooft niemand.

Deze man woont hier in de straat.

Betrekkelijk voornaamwoord

verwijst naar een woord dat eerder is genoemd, zoals die en dat. Het verbindt twee zinnen met elkaar. 

De man die daar loopt, is mijn oud-collega

Vragend

Je vraagt naar een persoon of een ding, zoals wie of wat. Je noemt het een voornaamwoord omdat je met de vraag verwijst naar iemand of iets

Wie hoor ik daar?

Onbepaald

verwijst naar een persoon of zaak die niet bepaald is, zoals alles of iets

Heb ik je iets gevraagd?

Deze les

• Voorzetsels
• Bijwoorden 

Woordsoorten

1. lidwoord
2. zelfstandig nw
3. bijvoeglijk nw / 4. st. bijv nw.
4. werkwoord
5. voorzetsel
6. aanwijzend voornaamwoord
7. vragend voornaawoord 

aanwijzend voornaamwoord

• wijst naar personen en zaken
• voorbeelden: die, deze, zulke
• voorbeeld: Pieter heeft dezelfde schoenen als ik.

betrekkelijk voornaamwoord

• verwijst naar personen en zaken die al eerder in de zin genoemd zijn
• Antecedent: datgene waarnaar verwezen wordt
• voorbeelden: die, dat, wie, wat
• voorbeeld: Heb jij het boek dat daar ligt ook gelezen?

onbepaald voornaamwoord

• verwijst niet naar een specifieke persoon of ding
• algemene verwijzing
• voorbeelden: alles, niets, iemand, niemand

wederkerig voornaamwoord

• ook wel 'wederzijds' voornaamwoord
• geeft aan dat twee personen een wederzijdse handelilng uitvoeren
• voorbeelden: elkaar, elkander, mekaar

persoonlijk voornaamwoord

bezittelijk 

voornaamwoord

wederkerend 

voornaamwoord

mezelf

jezelf 

zichzelf

mijn 

jouw

onze

verwijst naar het onderwerp

geeft bezit aan of bij wie iets hoort 

vervangt vaak een zelfstandig naamwoord

ik

hij

u

ons

Is in de zin het onderwerp, het lijdend voorwerp of het meewerkend voorwerp

aanwijzend voornaamwoord

betrekkelijk 

voornaamwoord

die 

wat 

hetgeen

wijst personen of dingen aan

deze 

die 

dat 

verwijst naar een woord dat eraan voorafgaat 

(= antecedent)

vragend voornaamwoord

onbepaald 

voornaamwoord

wederkerig

voornaamwoord

elkaar

mekaar

elkander

ieman d sommige

iets

geeft aan dat twee personen een wederzijdse handeling verrichten

verwijst niet naar een specifiek persoon of ding

vervangt een persoon of ding

wie

wat 

welke

Bijwoord (BW)

Een bijwoord zegt meestal iets over
een ander woord:

• Werkwoord (Anna hockeyt goed)
• Bijvoeglijk naamwoord (Anna heeft een heel mooie hockeystick)
• Ander bijwoord (Anna kan ook bijzonder snel rennen)
  
  
• Een BW zegt nooit iets over een ZN (dan is het een BVN)

Bijwoord (BW)

Een bijwoord kan van alles aangeven:

• Tijd (gisteren, tegenwoordig, morgen)
  
• Plaats (er, nergens, overal)
  
• Zekerheid (vast, absoluut)
  
• Ontkenning (niet, nooit)
• Veel vraagwoorden zijn een bijwoord (hoe, waar, wanneer). 
• Veel woorden die in hun eentje een zinsdeel kunnen vormen, zijn bijwoorden.

Voorzetsels

Voorzetsels

• Voorzetsels staan meestal voor een lidwoord of een voornaamwoord met een zelfstandig naamwoord. (achter die kast, naast mij, onder de boeken). Ze kunnen ook achter een zelfstandig naamwoord staan, meestal geeft het dan een richting aan. (Ik viel de sloot in, hij liep de weg op. ) 

• Let op! Delen van scheidbare werkwoorden zijn geen vz. 
• Bv. opbellen. Hij belt mij op. op = geen vz

Eigenschappen vz

• Ze geven een plaats, tijd of reden aan.
• Trucje:
• ... de kast (achter, op, voor)
• ... het feest (tijdens, na, gedurende)

Opdracht

• Kern: neem de theorie door op blz. 88 en maak opdracht 1 en 2
• Herhalen woordsoorten Learnbeat: