Grammatica 4 Plot 26

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Grammatica 4 Plot 26 

Herhaling theorie en oefeningen

Lesdoelen

Aan het einde van de les beheers en herken jij:

1. Samengestelde zinnen en Enkelvoudige zinnen

2. Lijdende en bedrijvende vorm

3. Persoonlijke en bezittelijke voornaamwoorden

4. Vragende en aanwijzende voornaamwoorden

Volgende les:

Enkelvoudige zin: een zin met 1 persoonsvorm

In de vakantie gaan wij altijd naar Spanje.

Enkelvoudige en samengestelde zinnen; hoofd- en bijzinnen

Volgende les:

Enkelvoudige zin: een zin met 1 persoonsvorm

In de vakantie gaan wij altijd naar Spanje.

Samengestelde zin: een zin met meerdere persoonsvormen

In de vakantie gaan wij altijd naar Spanje, want daar woont mijn tante.

Enkelvoudige en samengestelde zinnen; hoofd- en bijzinnen

Wilma ging naar huis, omdat ze moe was.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

De winkel op de hoek van de Hoogstraat is gisteren geopend.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Wil je die tas met boeken op tafel neerzetten?

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Weet jij al wanneer je dat proefwerk moet maken?

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Langs de Oude Lindenlaan in de nieuwe wijk lopen vier kleine eendjes.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Volgende les:

Hoofdzin (hz): 

1. Het onderwerp en de persoonsvorm staan naast elkaar. 
2. Er kunnen geen andere zinsdelen tussen staan (probeer woordje 'niet')
3. De persoonsvorm staat voor in de hoofdzin (op de 1e of 2e plaats)

Hoofd- en bijzinnen (hz en bz)

In de vakantie gaan wij altijd naar Spanje, want daar woont mijn tante. 

In de vakantie gaan (niet) wij altijd naar Spanje, want daar woont (niet) mijn tante.

Volgende les:

Hoofdzin (hz): 

1. Het onderwerp en de persoonsvorm staan naast elkaar. 
2. Er kunnen geen andere zinsdelen tussen staan (woordje 'niet')
3. De persoonsvorm staat voor in de hoofdzin (op de 1e of 2e plaats)

Hoofd- en bijzinnen (hz en bz)

In de vakantie gaan wij altijd naar Spanje, want daar woont mijn tante. 

In de vakantie gaan (niet) wij altijd naar Spanje, want daar woont (niet) mijn tante.

Het kan bij beide zinnen niet. Er zijn in deze zin dus twee hoofdzinnen. 

Volgende les:

In de vorige zin stonden dus twee hoofdzinnen. Er zit dus niet altijd een bijzin in een samengestelde zin. 

In de volgende zin staat er een hoofdzin en een bijzin in de zin: 

Hoofd- en bijzinnen (hz en bz)

Omdat mijn tante in Spanje woont, gaan wij daar ieder jaar naartoe. 

Volgende les:

Zo herken je hoofdzinnen en bijzinnen: 

Als er tussen pv en ow een woord (bijvoorbeeld 'niet') kán staan, dan is dat een bijzin. 

Kan dit niet, dan is het een hoofdzin. 

Hoofd- en bijzinnen (hz en bz)

Sabine had een gezicht getrokken alsof ze iets smerigs proefde.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-bijzin
4. Bijzin-hoofdzin

We gaan met de klas naar Parijs en we zullen daar een week blijven.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-bijzin
4. Bijzin-hoofdzin

Mevrouw Luttema en meneer Boor gaan mee als extra begeleiders, maar dat is nog niet zeker.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-bijzin
4. Bijzin-hoofdzin

In elk geval gaat onze mentor mee, dus gezellig wordt het zeker!

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-bijzin
4. Bijzin-hoofdzin

Als we in Parijs zijn, wil ik graag wat kledingwinkels bezoeken.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-bijzin
4. Bijzin-hoofdzin

Bedrijvende en lijdende vorm

=

Actieve en passieve vorm

In een bedrijvende/actieve zin verricht het onderwerp de handeling van het werkwoordelijk gezegde.

In een lijdende of passieve zin ondergaat het onderwerp de handeling van het werkwoordelijk gezegde.

Van bedrijvend naar lijdend 

= 

van actief naar passief

Van een bedrijvende zin kan je een lijdende zijn maken als er een lv in staat.

Het lv wordt dan ow in de lijdende zin. Zie  het voorbeeld:

Jara (ow) laat de hond (lv) uit. = actief

De hond (ow) wordt uitgelaten door Lara = passief

De 'door-bepaling'

In sommige lijdende/passieve zinnen staat

 wie de handeling uit het wg verricht. 

Dan staat er 'door' en dat heet

een  'door-bepaling'. Dit zinsdeel benoem je als bijwoordelijke bepaling. Zie voorbeeld.

De hond /wordt /uitgelaten /door Jara. 

o      /      pv     /      wg      /       bwb

De bezittelijke voornaamwoorden en Persoonlijke voornaamwoorden

Bezittelijk voornaamwoord (bez.vnw)

1. Het bezittelijk voornaamwoord geeft aan van wie iets is.

2. Het bezittelijk voornaamwoord staat altijd voor een zelfstandig naamwoord.

3. Het bezittelijk voornaamwoord staat op de plek van het lidwoord. 

Dit is jouw fiets, maar deze fiets is van mij. 

             bez. vnw                                                                       pers.vnw

Het persoonlijk voornaamwoord (pers.vnw)

1. Het persoonlijk voornaamwoord verwijst naar een mens, dier of ding.

2. Het persoonlijk voornaamwoord staat op de plek van het zelfstandig naamwoord.

Karin heeft aan Ellen de fiets van de jongen gegeven.

Zij heeft aan haar de fiets van hem gegeven. 

pers.vnw                 pers.vnw                             pers.vnw  

Op mijn school maakt hij een creatieve opdracht voor zijn leukste vak.

1. mijn=bez iedereen=pers
2. mijn=bez zijn=bez
3. mijn=bez, iedereen=pers, zijn=bez
4. mijn=bez zijn=zww

Vertel me eens op welke camping jullie je vakantie hebben doorgebracht.

1. me=pers, jullie=bez je=pers
2. me=bez, jullie=pers je=bez
3. me=pers, jullie=pers je=bez
4. me=bez, jullie=bez me=bez

Volgens jou wil jullie vriend uit Urk jouw zeilbootje dus graag kopen.

1. jou=pers, jullie=pers jouw=bez
2. jou=pers, jullie=bez jouw=bez
3. jou=bez, jullie=pers jouw=bez
4. jou=bez, jullie=bez jouw=bez

Die moeder van haar heeft mij goed geholpen.

1. haar=bez mij=pers
2. haar=pers mij=bez
3. haar=pers mij=pers
4. haar=bez mij=bez

Zij geeft hun hen aan hen.

hun-hen-aan-hen=

1. bez-zn-vz-zn
2. pers-bez-vz-pers
3. bez-pers-vz-pers
4. bez-zn-vz-pers

Maar: Zij geeft hun hun hen.

Zij geeft hun hun hen.

hun-hun-hen=

1. bez-pers-pers
2. pers-bez-pers
3. pers-bez-zn
4. bez-pers-zn

Aanwijzend voornaamwoord (aanw.vnw)

Een aanwijzend voornaamwoord wijst een mens, dier of een ding aan.

Er zijn zeven aanwijzend voornaamwoorden: 

deze, die, dat, dit, dergelijk(e), zulk(e), zo'n

Een aanwijzend voornaamwoord staat voor een zelfstandig naamwoord.  

Er kan een bijvoeglijk naamwoord tussen het aanw. vnw en het zn staan. 

Aanwijzend voornaamwoord (aanw.vnw)

Bijvoorbeeld:

      Deze rode fiets vind ik mooier dan zo'n zwarte (fiets). 

aanw.vnw    bn       zn                                              aanw.vnw     bn       (zn)

Aanwijzend voornaamwoord (aanw.vnw)

Let op!

- Dat en die zijn alleen aanwijzend voornaamwoorden als je ze kunt vervangen door dit en deze.

- Woorden die een plaats of richting aangeven zijn geen aanwijzend voornaamwoorden (daar, daarheen, daarover, daarlangs)

Wat zijn de aanw. vnw. in de volgende zin?

Gisteren hoorde ik van die jongen dat deze boeken daar liggen.

Wat zijn de aanw. vnw. in de volgende zin?

Zulke mensen die altijd commentaar hebben op dergelijke zaken, moet je maar links laten liggen.

Wat zijn de aanw. vnw. in de volgende zin?

Ga jij met zo'n gewaagde outfit naar dat feest?

Vragend voornaamwoord (vr.vnw)

Er zijn 4 vragende voornaamwoorden:

wie, wat, welk(e), wat voor (een)

Vragende voornaamwoorden staan meestal aan het begin van de zin, maar dat hoeft niet. 

'Wie van jullie wil even een boodschap voor me doen?'

'Hij vroeg wie van ons even een boodschap voor hem wilde doen.'

Vragend voornaamwoord (vr.vnw)

Let op!

- Woorden die vragen naar een plaats en tijd zijn geen vragende voornaamwoorden (waarheen, wanneer, waar).

- Wie en wat zijn geen vragend voornaamwoorden als ze terugverwijzen naar een eerder genoemd woord (het zijn betrekkelijk voornaamwoorden).

Het meisje, met wie (geen vr.vnw) ik ga winkelen, is mijn dochter.

Dat is iets wat (geen vr.vnw) ik nooit zou doen!

Wat is het vr. vnw. in de zin?

Wat vertelde die jongen aan jou?

Wat is het vr.vnw. in de zin?

Vertelde die jongen nou waar het feest was?

1. waar
2. die
3. er is er geen
4. nou

Met zulke praatjes hoef je bij hem echt niet aan te komen.

1. zulke = aanw. vnw
2. niet = aanw. vnw.
3. met = vr. vnw

Ze snapt niet wat ze anderen aandoet met dergelijke roddels.

1. Ze = vr. vnw. met = aanw. vnw.
2. wat = aanw. vnw. dergelijke = aanw. vnw
3. wat = vr. vnw.
4. wat = vr. vnw. dergelijke = aanw. vnw.

Mijn broer heeft geen idee wie zijn kapotte cd-speler kan maken.

1. Mijn = aanw. vnw wie = vr. vnw.
2. wie = aanw. vnw.
3. geen = aanw. vnw.
4. wie = vr. vnw.

Vragen????