5.1 Organisatieniveaus

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Ecologie

boek 4b thema 5

Ecologie en organisatieniveaus

• Ecologen bestuderen relaties tussen organismen onderling en de interacties tussen organismen en hun milieu in een ecosysteem
• De invloed die organismen ondergaan van andere organismen noemen biotische factoren
• de invloed die organismen ondergaan van bodem, klimaat, lucht noemen we abiotische factoren

welke van de onderstaande factoren noemen we biotische factoren?

1. het zoutgehalte van de bodem
2. de temperatuur van het zeewater
3. een plaaginsect
4. de windsnelheid

organisatieniveaus

• ecologen bestuderen het leven op aarde op verschillende niveaus: van molecuul tot ...... tot biosfeer
• bekijk de verschillende organisatieniveaus in het schema

enkele organisatieniveaus

• populatie: groep individuen van dezelfde soort die in een gebied met elkaar samenleven en zich onderling voortplanten
• levensgemeenschap: alle organismen die in een bepaald gebied voorkomen en van elkaar afhankelijk zijn wat betreft voedsel en voortplanting
• ecosysteem: levensgemeenschap + abiotische factoren

tussen welke organisatieniveaus ligt een weefsel?

tussen welke organisatieniveaus ligt een orgaanstelsel?

tussen welke organisatieniveaus ligt een populatie?

hoe groot is een ecosysteem?

• daar is geen vaste regel voor
• een vijver in je achtertuin vormt een (mini)ecosysteem: alle organismen die daarin voorkomen leven daarin samen en zijn van elkaar afhankelijk voor voedsel en voorplanting
• een aaneengesloten bosgebied op de Veluwe of in het amazonegebied kun je ook als één ecosysteem beschouwen
• het IJsselmeer (sinds de aanleg van de afsluitdijk): idem

mini ecosysteem:

deze plant leeft al 40 jaar in een afgesloten glazen pot!

aquatisch ecosysteem -> interacties met omgeving:

^{inspoeling van mineralen, organismen leven in en buiten het water, ...}

biodiversiteit

= variatie aan verschillende soorten organismen in een gebied

complexiteit van ecosystemen

Complexe ecosystemen hebben een grote biodiversiteit

-> in eerste instantie afhankelijk van abiotische factoren:

• klimaat: temperatuur(schommelingen) en neerslag(schommelingen) (vgl. toendra met tropisch bos)
• bodem: rijk of arm aan mineralen (voedselrijk/voedselarm) Daarnaast speelt leeftijd van ecosysteem (jong - oud) een belangrijke rol: hoe ouder, hoe complexer

welke van de onderstaande gebieden bestaat uit één ecosysteem?

1. het duingebied langs de Nederlandse kust
2. het Bossche Broek
3. het eiland Vlieland
4. de Betuwe

Mag de wolf terugkeren in Nederland? (lees p.84-85)

emergente eigenschappen

• eigenschappen die specifiek zijn voor een bepaald organisatieniveau
• je kunt ook zeggen: eigenschappen die voor het eerst aanwezig zijn in een bepaald organisatieniveau (in de reeks van klein naar groot)
• emerge = tevoorschijn komen, boven water komen
• lees de tekst van p.88 onderaan (boek 4b)

bij welk organisatieniveau is geslachtsverhouding een emergente eigenschap?

1. soort
2. populatie
3. levensgemeenschap
4. ecosysteem

op welk organisatieniveau is voortplanting een emergente eigenschap?

1. cellen
2. organen
3. organismen
4. populaties

verwerking

• maak van 5.1 opdracht 1b, 2, 3, 5, 6a, 6b
• https://www.youtube.com/watch?v=Rg-VWZjucJQ (biologie met Joost: wat is Ecologie)