Poëzie 2 vwo

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Maandag 14 april

Je gaat kennismaken met gedichtvormen, rijmschema's, beeldspraak enz.

Leerdoelen:

• Je leert rijm en beeldspraak toe te passen en uit te werken in de vorm van een poster.

• Je leert rijm en beeldspraak toe te passen en uit te werken over een onderwerp dat je aanspreekt

• Je leert rijm en beeldspraak toe te passen en uit te werken om je mening te versterken

Poëzie

Wat leer je allemaal, zowel in de lessonup als in de reader?

- soorten poëzie

- soorten rijm 

- rijmschema's 

- assonantie en alliteratie

- vergelijking 

- metafoor 

- visuele poëzie

Wat is poëzie?

Kenmerken poëzie? 

Poëzie is een taalspel en draait (vaak) om emotie.

Een gedicht kan verschillende betekenissen hebben.

Die betekenissen zie je vaak pas na een paar keer lezen. Of na elke keer lezen zie je weer een andere betekenis.

Dat komt door de manier van schrijven: veel wit, korte zinnetjes (zgn. verzen), woorden met verschillende betekenissen, beeldspraak, illustraties. 

Visuele poëzie 

 Ook dit is poëzie -  Stiftgedicht

Stapelgedicht

Whatsapp-gedicht 

Instapoëzie

Andere versvormen 

elfje, haiku, limerick, naamdicht, acrostichon, sonnet

zie blz. 2 - 4

Is er een type gedicht waarvan je niet wist dat het bestond? Welke?

Voorbeeld gedicht

Wat vinden jullie van dit gedicht?

😒🙁😐🙂😃

Soorten rijm

Eindrijm– klankovereenkomst aan het eind van de regel

Rijmschema's:

Gepaard rijm: AABB

Gekruist rijm: ABAB

Omarmend rijm: ABBA

Gebroken rijm: ABCB

Gekruist rijm (abab)

Laatst vroeg ik aan een hommel:

‘Waar gaat gij heen met spoed?'

Ze zei: ‘Ik ga naar Zaltbommel,'

ik dacht: wat rijmt dat goed.

toen riep een tweede hommel:

En ik moet naar het Gooi!'

Ik dacht: wel-voor-de-drommel

ook dát rijmt wederom mooi.

Gepaard rijm (aabb)

Sinterklaas kapoentje

Gooi wat in mijn schoentje

Gooi wat in mijn laarsje

Dank u Sinterklaasje

Omarmend rijm (abba)

Natuur is voor tevredenen of legen. 

En dan: wat is natuur nog in dit land? 

Een stukje bos, ter grootte van een krant, 

Een heuvel met wat villaatjes ertegen.

Geef mij de grauwe, stedelijke wegen, 

De’ in kaden vastgeklonken waterkant, 

De wolken, nooit zo schoon dan als ze, omrand 

Door zolderramen, langs de lucht bewegen.

Zelf aan de slag...

Probeer alleen of met z'n tweeën een gedicht te maken met een rijmschema.

Onderwerp: school

Associeer zoveel mogelijk woorden met school (woordweb)

Denk na over een situatie die je kunt beschrijven

Denk na over mogelijke rijmwoorden

Probeer zinnen te vormen met die rijmwoorden

Maak het gedicht

Jullie gedichten

Assonantie & alliteratie

Beklemtoonde klinkers of medeklinkers

Doel: meer samenhang, meer nadruk op leggen

Assonantie = klinkerrijm: Lieg alsjeblieft niet tegen me 

Alliteratie = woorden die beginnen met dezelfde medeklinker

alles van waarde is weerloos (Lucebert)

Klankrijm (assonantie): veel woorden in het gedicht hebben dezelfde klank.

Bijvoorbeeld: De ochtend raakt je aan in licht en nauwelijks merkbaar gapen 

In het voorbeeld hierna in het blauw. 

Rood: assonantie (klankrijm)

Blauw: alliteratie (beginrijm)

Wat is ook alweer assonantie?

1. alle klinkers in één zin zijn hetzelfde
2. groepen woorden met dezelfde klanken in één regel of meer regels
3. alle klinkers in het hele gedicht zijn hetzelfde
4. groepen woorden met dezelfde medelklinker in één regel of meer regels

Wat is ook alweer alliteratie?

1. behoorlijke irritatie
2. klinkerrijm
3. woorden die met dezelfde medeklinker beginnen
4. eindrijm

Liesje leerde Lotje lopen langs de lange Lindelaan.

1. assonantie
2. beginrijm
3. alliteratie
4. gebroken rijm

Aan de andere kant van het water staat het laatste schaap.
Welke woorden assoneren?

1. Aan, staat, laatste, schaap
2. 1. Andere, kant, van. 2. Aan, water, staat, laatste, schaap
3. Andere, van, water

Assoneren de volgende woorden?
cadeau, oooh, zozo

1. ja, want de uitspraak klinkt hetzelfde
2. nee, want de klinkers zijn niet gelijk

Suske en Wiske

De alliteratie wordt vaak gebruikt in titels

Denk maar aan Suske en Wiske albums. Die titels allitereren bijna altijd: 

                        De bonte bollen

                        Het enge eiland

                        De rebelse Reinaert

Zodra de eerste letter(s) van een woord hetzelfde klinken als de letters van het volgende woord, dan hebben we te maken met een alliteratie. 

Bedenk een allitererende titel voor de nieuwe Suske & Wiske

Beeldspraak

- Figuurlijke betekenis

- Vergelijking met behulp van het woordje 'als':

Haar rode haren wapperen in de wind als een vurige vlammenzee.

- Metafoor: De dichter noemt alleen het beeld voor wat hij bedoelt. Jij, de lezer,  moet zelf uit de context zien te halen waar het naar verwijst.

Een spiegel  is een muur, die terugkijkt.

Bekijk het filmpje van Arjen Lubach (uit 2016) 

Visuele poëzie

Poëzie voor je ogen 

- lay-out

- bijzonder lettertype 

of -grootte

Theorie en opdrachten

-Jullie gaan nu zelf aan de slag met de theorie en maken de opdrachten die daarbij hoort

- Jullie vinden alles op blz. 1 t/m 8