Bas. 6 Transplantaties en bloedtransfusies

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

9.5 Transplantaties en bloedtransfusies

blz. 191

Doelen van de les:

1. Je weet welke organen getransplanteerd kunnen worden
2. Je weet welke bloedgroepen er zijn
3. Je kunt uitleggen tussen welke bloedgroepen een bloedtransfusie kan worden uitgevoerd

Herhalen:

Je ziet hier antigen P en antigen Q. Daarnaast zie je een antistof.

Op welk antigen past deze antistof?

1. Antigen P
2. Antigen Q

Antistof en Antigen. Wat is waar?

1. Antistoffen zitten aan de buitenkant van cellen
2. Een antistof past op een antigen.

Wat is een antigen?

1. ziekteverwekker
2. herkenningseiwit aan buitenkant cel
3. gen die cellen doodmaakt
4. gen die overal tegen is

Na een griep ben je beter geworden.

1. actieve natuurlijke immuniteit
2. actieve kunstmatige immuniteit
3. passieve natuurlijke immuniteit
4. passieve kunstmatige immuniteit

Een vaccin behoort tot

1. Kunstmatige actieve immuniteit
2. Natuurlijke actieve immuniteit
3. kunstmatige passieve immuniteit
4. Natuurlijke passieve immuniteit

Antigif krijgen is een voorbeeld van:

1. Kunstmatige, passieve immuniteit
2. Kunstmatige actieve immuniteit
3. Natuurlijke, passieve immuniteit
4. Natuurlijke actieve immuniteit

Hoe werkt immuniteit?

Transplantatie

• Transplantatie: aangepast weefsel of orgaan vervangen door ander weefsel of orgaan.
  
• Kan van de patiënt zelf of van donor
  
• Afstotingsreactie: Afweer systeem herkent de eiwitten op donor orgaan als lichaamsvreemde stoffen.
  
• Antistoffen worden aangemaakt.
  
• Auto-immuunziekte: het afweersysteem herkent lichaamseigen eiwit niet meer.

Vitiligo

Dit is een auto immuunziekte. Het lichaam breekt zijn eigen pigment af.

Orgaantransplantaties

Organen van een ander krijgen:

• Huid
• Nier
• Bot
• Kraakbeen
• Bloedvaten
• Hoornvlies
• Hart

Afstotingsreacties

• Getransplanteerde orgaan is ‘lichaamsvreemd’.
  
• Afweersysteem reageert hierop door het op te willen ruimen m.b.v. antistoffen.
  
• Met medicijnen zijn deze afstotingsreacties af te remmen.
  
• Xenontransplantatie = organen van een dier ontvangen (bv. varken)
  

Hoe wordt bepaald wie een orgaantransplantatie mag ontvangen?

1. Op basis van leeftijd en lengte.
2. Op basis van religie en politieke voorkeur.
3. Op basis van medische urgentie en geschiktheid.
4. Op basis van inkomen en werkervaring.

Welke organen kunnen worden getransplanteerd?

1. Alleen de lever.
2. Alleen de longen.
3. Alleen de nieren.
4. Nier, lever, hart, longen, alvleesklier en dunne darm.

Wat is orgaantransplantatie?

1. Het behandelen van een beschadigd orgaan met medicijnen.
2. Het vervangen van een beschadigd orgaan door een gezond orgaan van een donor.
3. Het verwijderen van een gezond orgaan.
4. Het maken van een exacte kopie van een beschadigd orgaan.

Bloedgroepen

Ook rode bloedcellen hebben
Antigenen (bloedfactoren)

• Bloedgroep B
• Bloedgroep A
• Bloedgroep AB
• Bloedgroep 0

Bloedgroepen

bloedtransfusies

Bloedgroep A

Kan geen bloed ontvangen met antigen B

Donor aan?

Bloedgroep B

Kan geen bloed ontvangen met antigen A

Donor aan?

Bloedgroep AB

Kan van alle bloedgroepen bloed ontvangen

DONOR AAN?

Bloedgroep 0

Kan geen bloed ontvangen met antigen B of antigen A

Donor aan?

Wat is het risico van een bloedtransfusie?

1. Overdracht van infecties zoals hepatitis of HIV.
2. Verlies van de eigen afweer van de patiënt.
3. Verhoogd risico op bloedstolsels.
4. Allergische reacties op het bloed.

Welke bloedgroepen zijn belangrijk bij bloedtransfusies?

1. ABO en Bloedplaatjes
2. AB en Rhesus
3. ABO en Antistoffen
4. ABO en Rhesus

Wat is een bloedtransfusie?

1. Een medische procedure waarbij chemotherapie wordt gegeven aan een patiënt.
2. Een medische procedure waarbij bloed wordt afgenomen van een patiënt.
3. Een medische procedure waarbij bloed wordt gegeven aan een patiënt.
4. Een medische procedure waarbij een patiënt wordt geopereerd.

resusfactor

Resusfactor (1)

Resusfactor (2)

• 85% van mensen heeft antigeen op rode bloedcel zitten dat resusfactor heet (Rh+) = resuspositief.
  
• Geen Resusfactor = Rh- (=resusnegatief)
  
• Rh+ bloed bij iemand met Rh- bloed? Dan worden antistoffen gemaakt (=antiresus).
  
• Eerste keer contact geen probleem omdat het maken van antiresus heel langzaam verloopt.
  
• Wel probleem bij moeder met Rh- moeder die voor de tweede keer bevalt van Rh+ kind.
  

Resusfactor (3)

• Moeder Rh- bij tweede kind mét antiresus
  
• Kind Rh+
  
• Probleem:
  
• Moeder maakt héél langzaam antiresus (scheurtjes in placenta bloed kind in bloed moeder) bij 1e kind geen probleem. Maar bij 2e:
  
• Antiresus komt in bloed van kind terecht
  
• Rode bloedcellen gaan klonteren
  
• Hersen en nierbeschadiging kind

www.bioplek.org

Welke bloedgroep kan alle bloedgroepen ontvangen?

1. Bloedgroep A
2. Bloedgroep B
3. Bloedgroep AB
4. Bloedgroep O

Aan welke bloedgroep kan O geven

1. A
2. B
3. AB
4. Alle bloedgroepen

Iemand heeft bloedgroep AB.
Deze persoon kan donor zijn voor mensen met de bloedgroepen...

1. A
2. B
3. AB
4. 0

Op het celmembraan van rode bloedcellen kunnen zich antigenen bevinden die bepalend zijn voor de bloedgroepen van het AB0-systeem. Wetenschappers zijn erin geslaagd deze antigenen te verwijderen. Bloedcellen zonder die antigenen wil men gebruiken voor bloedtransfusie.
Welke mensen zouden zulke rode bloedcellen kunnen ontvangen zonder dat er samenklontering plaatsvindt?

1. alleen mensen met bloedgroep 0
2. alleen mensen met de bloedgroepen 0 en AB
3. alleen mensen met de bloedgroepen A en B
4. mensen met de bloedgroepen 0, A, B en AB

Welke antistoffen tegen de bloedgroepen maakt een persoon met bloedgroep AB?

11

1. Anti A
2. Anti B
3. Anti A en anti B
4. Geen antistoffen

Iemand heeft bloed groep B. Van welke bloedgroepen kan deze persoon bloed ontvangen bij een bloedtransfusie (we kijken nu even niet naar de resusfactor).

1. Alleen van bloedgroep B.
2. Alleen van bloedgroep B of O.
3. Alleen van de bloedgroeppen AB of B.
4. Of bloed van de bloedgroepen B, AB of O.

Anne is nierpatiënt. Haar man Joris biedt zich als nierdonor voor Anne aan. De weefseltypen van beiden komen voldoende overeen. Anne heeft bloedgroep B en Joris heeft bloedgroep A. Gelet op de bloedgroepen is Joris geen geschikte donor voor Anne. Wat is hiervoor de reden?

1. Het bloed van Anne bevat anti-A.
2. Het bloed van Anne bevat antigeen B.
3. Het bloed van Anne bevat anti-B.

Bloedgroepen en transfusies

https:

Aan de slag!

• Maak par. 5 van hoofdst. 9