Havo 4 Nectar 3.2

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Wat is het verschil tussen een bacterie en een virus?

1. Een virus is gevaarlijk, een bacterie niet
2. Een bacterie is een organisme, een virus niet
3. Een virus is een organisme, een bacterie niet
4. Een bacterie is gevaarlijk, een virus niet

Wat is een voorbeeld van hygiëne?

1. gezond eten en sporten
2. niet roken en geen alcohol drinken
3. schoonmaken en handen wassen
4. antibiotica slikken

Wat wordt weergegeven in de afbeelding?

1. bacterie
2. virus

Wat is waar?
1: een bacterie is een organisme
2: een bacterie is een cel
3: een bacterie bestaat uit meerdere weefsels

1. 1 en 2
2. 2 en 3
3. 1 en 3
4. 1, 2 en 3

Leerdoelen 3.2

• vacuum 
  
• (vries-)drogen
• zout of suiker toevoegen
• conserveermiddelen (b.v. zuur)
• temperatuurbehandeling: koelen, steriliseren (120oC), pasteuriseren (70oC)
• doorstralen

Manieren van voedsel conserveren

Luchtsamenstelling beïnvloeden

Luchtsamenstelling beïnvloeden: vacuum verpakken

of lucht met weinig O2.

Micro-organismen kunnen door afwezigheid van zuurstof niet vermeerderen

Vriesdrogen

Micro-organismen kunnen zich niet voortplanten

Smaakbehoud

Suiker/zout toevoegen:

 Al het vocht gaat uit het voedsel waardoor micro-organismen sterven

Voedsel langer houdbaar

Conserveringsmiddelen gebruiken (zuur of E-nummer)

Temperatuurbehandeling

Temperatuurbehandeling: pasteuriseren

Verhitten tot 70°C: bacteriën en schimmels gaan dood

Temperatuurbehandeling

Temperatuurbehandeling: steriliseren

Verhitten tot 120°C: ook sporen gaan dood

Beinvloed de smaak door eiwit denaturatie

Doorstralen

Onderzoeksvraag:

• eenduidig
• geen ja/nee vraag 

Hypothese:

• voorlopig antwoord op onderzoeksvraag
  

Materiaal en methode (onderdeel werkplan):

• materialen die nodig zijn voor het experiment
  
• manier waarop het experiment wordt uitgevoerd -> moet reproduceerbaar zijn!

Natuurwetenschappelijk verslag

Resultaten en verwerking:

• tekst
• tabellen en diagrammen 

Conclusie:

• antwoord op onderzoeksvraag
  

Discussie:

• kritisch kijken naar onderzoek: valide?
• wordt de hypothese bevestigd?
• verklaring voor gevonden resultaten
• verbeterpunten
• eventueel vraag voor vervolgonderzoek

Natuurwetenschappelijk verslag

Betrouwbaar onderzoek voldoet aan het volgende:

• valide: 1 variabele, overige omstandigheden gelijk 
• proefgroep en controlegroep
• voldoende proeforganismen
• Reproduceerbaar (bij herhaling dezelfde resultaten)

Betrouwbaar onderzoek

Wat is de eerste stap bij een natuurwetenschappelijk onderzoek?

1. De hypothese
2. De onderzoeksvraag
3. Het onderzoek
4. De resultaten

Zet de onderdelen van een natuurwetenschappelijk verslag in de juiste volgorde

Materiaal en methode

Resultaten en verwerking

Conclusie

Onderzoeksvraag

Discussie

Hypothese

Wat is de hypothese?

1. lijst met materialen
2. methode
3. conclusie
4. voorlopig antwoord onderzoeksvraag

Wat is een juiste onderzoeksvraag?

1. Of de plantjes met plantenvoeding harder groeien
2. Groeien plantjes die water met plantenvoeding krijgen harder dan plantjes die alleen water krijgen?
3. Wat is de invloed van plantenvoeding op de groei van plantjes?
4. Groeien plantjes met plantenvoeding harder dan zonder?

Waar komt in een natuurwetenschappelijk verslag een grafiek van de bevindingen?

1. conclusie
2. materialen en methode
3. resultaten en verwerking
4. discussie

Wat was de onderzoeksvraag bij deze resultaten?

1. Welke temperatuur vinden gistcellen het fijnst?
2. Wat is de invloed van kooldioxide op de activiteit van gistcellen?
3. Wat is de invloed van de temperatuur op de activiteit van gistcellen?
4. Heeft temperatuur invloed op de activiteit van gistcellen?

Wat kan een onderzoeksvraag zijn bij dit onderzoek?

1. Welke handelingen van de woestijnspringmuis vormen samen een gedragsketen?
2. Wat is de invloed van luchtvervuiling op het aantal nakomelingen van de woestijnspringmuis?
3. Hoelang eet een woestijnspringmuis?
4. Welke gedragselementen vertoont een woestijnspingmuis en welk voedsel wordt gegeten?

Wat is GEEN juiste onderzoeksvraag?

1. Groeit een plant beter in het licht of in het donker?
2. In welke mate gebruikt een aardhommel herkenningspunten om het nest terug te vinden?
3. Welk verschil is in gedrag tussen scharrelkippen en vrije uitloop kippen?
4. Wat is het effect van temperatuur op de groei van blauwalg?

Wat is een voorbeeld van een onderzoeksvraag?

1. Heeft licht invloed op de groei van tuinkers?
2. Wat is de invloed van licht op de groei van planten?
3. In welke mate heeft licht invloed op de groei van tuinkers?
4. Wat is de invloed van licht en water op de groei van tuinkers?

Stel ik wil weten wat de groeisnelheid is van baby's in Nederland. Ik ga 1 dag naar het consultatiebureau en meet alle baby's. Is dit onderzoek betrouwbaar?

1. ja
2. nee

Stel ik wil weten wat de groeisnelheid is van baby's in Nederland. Ik ga 1 dag naar het consultatiebureau en meet alle baby's.

Leg uit waarom dit onderzoek NIET betrouwbaar is!

Wanneer is een onderzoek NIET valide?

1. Minimaal 2 variabele factoren
2. Proefgroep en controle groep
3. Slechts 1 variabele factor
4. Grote groep proefpersonen

Ik ga een half uur naar de supermarkt om te onderzoeken of wasmiddel aanbiedingen werken. Ik observeer 2 personen die het wasmiddel in de aanbieding kopen, en 2 die een ander wasmiddel kopen. Hieruit trek ik de conclusie dat het niet uitmaakt. Dit onderzoek is:

1. betrouwbaar en valide
2. betrouwbaar maar niet valide
3. niet valide en niet betrouwbaar
4. wel valide maar niet betrouwbaar

Onderzoek naar kieming van zaden.
Zie proefopstelling in de afbeelding: 4 petrischalen met verschillende omstandigheden.
Is dit een geschikte opstelling voor het onderzoeken naar de invloed van verlichtingssterkte op de kieming.?

1. Ja, er worden twee verschillende verlichtingssterkten gebruikt.
2. Nee, want er zijn slechts twee verlichtingssterkten, dat is te weinig
3. Ja, want er zijn voldoende zaden om valide onderzoek te doen.
4. Nee, want er zijn 2 variabelen dus het onderzoek is niet valide

Leerdoelen 3.2

• Lezen paragraaf 3.2 
• Maken 3.2: 16, 18, 19, 20, 21, 26, 27, 28, 29, 31, 32

Huiswerk